Kafli 5,6 og 7 - Ertu viss

Question 1

Skýringar á óskhyggjumati (3)

Answer 1

Fólk sem trúir fagurri heimsmynd einblínir á skoðunaratriði sem styðja afstöðu þess (Katrín var glaðvær og kurteis, ólíkt hinum. Hún var best)

Og velur svo eign matsviðmið (glaðværð og ákveðni skipta mestu máli. Minn frambjóðandi stóð sig best)

Sem það þekkir og kann best að meta (minn er sanngjarnari, betri stjórnandi og betri bílstjóri en aðrir)

Question 2

Ferli að baki skoðunum sem fegra mann sjálfan

Answer 2

Fólk hneigist til þess að fegra sjálft sig þegar það myndar sér skoðanir á eigin persónu en tileinkar sér hughreystandi álit á umheiminum.

Eigin verðleiki/árangur = innri aðstæður
Slakur árangur = ytri aðstæður

Question 3

Tilraun sem sýnir tilhneigingu til staðfestingarhneigðar og einkamats

Answer 3

1) Fyrst er einsleitum hópi skipt í tvennt; E hóp og F hóp.
2) E hópi er sagt að einrænt fólk standi sig að öllu jöfnu betur í námi en aðrir. F hópi er sagt að að félagslynt fólk standi sig oftast betur en aðrir.
3) Fólkið í hópunum spurt um skapgerð sína.
fólk í e hópur telur sig nokkuð einrænt og finnur fljótt dæmi um það
fólk í f hópi telur sig nokkuð félagslynt og finnur fljótt dæmi um það

Question 4

Samsvörunarregla

Answer 4

Yfirborðseinkenni er talin dæmigerð og skýrandi.
Dæmi: eigin verðleikar skilgreina viðmiðunarstaðal: “varkárni er góð, ég er varkár, góður bílstjóri”
Dæmi: gott fylgir góðu, slæmt slæmu: “minn frambjóðandi er með doktorspróf, hann hlýtur að segja satt. Losaraleg rithönd sýnir losaralegan karakter”
Dæmi: skýr afleiðing hlýtur að eiga sér skýra orsök: “hann er glæpon af því að pabbi hans var svo slappur. Hrunið var afleiðing græðginnar.”

Question 5

Tiltækiregla

Answer 5

Hið tiltæka (nærtæka, auðsótta) er rétt skýring.

• eigin kostir eru nærtækari en kostir annarra
• ég hef miklar upplýsingar um sjálfan mig en tiltöulega litlar um aðra (mín velgengni er verðskulduð, þeirra er heppni)

Question 6

Sögumenn verða að

Answer 6

• Velja meginatriði (útdráttur) sem vekja áhuga móttaka á frásögn - og samræmast markmiðum sögumanns
• Hafna aukaatriðum (úrdráttur) sem hindra það að markmiðin náist.

Question 7

Tvenns konar uppruni bjögunar

Answer 7

a) frásögn bjagast og magnast-skerpist oftast með fjölda milliliða
b) frásögn bjagast af því að sannleikur er ekki markmiðið, heldur t.d. :
1. áróður
2. fræðsla og varúð
3. skemmtun
4. áhugi, stíll
5. hagsmunagæsla

Question 8

Útdráttur og úrdráttur (hvað hefur áhrif á það að boð skili sér sjaldan orðrétt til einhvers?)

Answer 8

Þegar fólk er beðið að koma boðum áleiðis skilar það boðunum sjaldan orðrétt.

• mörk mannlegs minnis
• smáatriði
• ræðumaður leggur sérstaka áherslu á það sem honum finnst vera megininntak borðanna
• frásagnir ekki frá fyrstu hendi eru oft einfaldari og hreinlegri (þegar milliliðum er fækkað, t.d. sagt að þetta gerðist fyrir þig, í staðinn fyrir vin þinn, verður erfitt fyrir hlustenda að dæma um sannleiksgildi s0gunnar)
• fræðslugildi og skemmtun (líkur á ónákvæmni þegar ræða er fremur metin eftir skemmtigildi en fræðslugildi)

Question 9

Afbökun í eiginhagsmunaskyni

Answer 9

í samskiptum reynir fólk með ýmsum hætti að þjóna eiginhagsmunum og það getur haft í för með sér bjögun á frásögnum. fólk hefur gjarnan einhvern málstað, kenningu eða hugmyndafræði sem það vill koma á framfæri.

Question 10

Spurningar við mat á frásögnum

Answer 10

1. Hvaða heimild segir frá? Hvert er orðsporið?
2. Getur verið að hagsmunir, skemmtigildi, siðaboð eða áróður afbaki frásögnina?
3. Hvernig er upplýsinganna aflað?
4. Eru margir milliliðir frá atburði til frásögu?
5. Fær einkavitnisburður mikið vægi?
6. Hver eru staðreyndin, hvaða getspeki, túlkun?
7. Er túlkun sögumanns réttmæt, óhjákvæmileg?
8. Eru upplýsingar túlkaðar í samhengi við grunnlínu eða sambærileg fyrirbæri?

Question 11

Áhrifin af “ímynduðum samhug”

Answer 11

Þessi áhrif koma til þegar álit, lífsgildi, skoðanir og venjur fólks skekkja hugmyndir þess um það hve slíkar skoðanir og venjur séu almennar.