1 kafli - Netnámsefni

Question 1

Hvenær varð sálfræði að vísindagrein?

Answer 1

Um miðbik 19 aldar

Question 2

Á hvaða grundvelli varð sálfræði til?

Answer 2

Náttúruspeki og heimspeki

Question 3

Hvað er það sem sameinar sálfræðina?

Answer 3

Rannsóknaraðferðir hennar, aðallega tilraunaaðferðin

Question 4

Afstæðishyggja

Answer 4

Það sem er afstætt, er alltaf afstætt við eitthvað annað; það er bundið við tiltekna lýsingu eða sjónahorn.
Skynjaður litur - afstæður við skynfæri - sum dýr sjá ekki litinn rauðan
Smekkur - afstæður við hvern einstakling, mér finnst þessi matur góður en ekki einhverjum öðrum

Question 5

Algildishyggja

Answer 5

Það sem er algilt er ekki bundið við neina tiltekna lýsingu, það er eins hvernig sem á það er litið.
Litur - burtséð frá því hvernig við upplifum rauðan, þá er hann í litrófinu og bundinn við náttúrulögmálið um liti. Rauður er rauður.

Question 6

Íbyggni

Answer 6

Sá eiginleiki fyrirbæris að vísa til einhvers annars eða að vera um eitthvað annað en sjálft sig.
Tilfinningar, hugsun - ef þú ert reiður ertu reiður út í einhvern.
Taugungar er ekki íbyggið hugtak því þau eru bara. Ekkert á bakvið það.

Question 7

Fyrstu persónu sálfræði

Answer 7

Aðeins þú hefur aðgang að þínum hugsunum

Question 8

Þriðju persónu sálfræði

Answer 8

Hægt að fylgjast með öðrum og túlka síðan hegðunina.

Question 9

Hverjar eru þrjár grundvallarhyggjur í sálfræði?

Answer 9

Frumspeki, þekkingarfræði, siðfræði

Question 10

Frumspeki

Answer 10

Fæst við eðli veruleikans, eða það sem er

Question 11

Verufræði

Answer 11

Undirgrein frumspekinnar og fæst nánast tiltekið við það sem er til

Question 12

Þekkingarfræði

Answer 12

Fæst við það sem við getum vitað um veruleikann, hvernig við öðlumst þekkingu.

Question 13

Siðfræði

Answer 13

Fæst við það hvernig við eigum að haga okkur

Question 14

Hverjar eru þessar helstu hyggjur í sálfræðinni? (8)

Answer 14

Tvíhyggja vs Einhyggja
Rökhyggja vs Raunhyggja
Markhyggja vs Vélhyggja
Hluthyggja vs. Verkfærahyggja/tækishyggja

Question 15

Tvíhyggja vs Einhyggja

Answer 15

Tveir heimar (hugur er sjálfsætt fyrirbæri sem er ólíkt efi eða líkama) vs Einn heimur (efnið er eini raunveruleikinn)
Frumspekileg hugtök

Question 16

Tvíhyggja

Answer 16

Telur að hugur sé sjálfstætt fyrirbæri sem er ólíkt efni eða líkama - líkaminn og efni lúti öðrum lögmálum en sál og andi

Question 17

Kenning Platóns um tvíhyggju

Answer 17

Frummyndakenningin: efnisheimur er eins og skuggi eða afmyndun af andlegum veruleika.
Tvenns konar veruleiki; frummyndaheimur og efnisheimur. Líkti okkur við þræla sem eru hlekkjaðir í helli, við sjáum vegg og fyrir aftan okkur kemur ljósið frá veruleikanum og varpar skugga fyrir fólkið - sá skuggi er veruleikinn sem við sjáum.

Question 18

Frummyndakenning Platóns

Answer 18

Undir tvíhyggju - efnisheimur er eins og skuggi eða afmyndun af andlegum veruleika.
Tvenns konar veruleiki; frummyndaheimur og efnisheimur. Líkti okkur við þræla sem eru hlekkjaðir í helli, við sjáum vegg og fyrir aftan okkur kemur ljósið frá veruleikanum og varpar skugga fyrir fólkið - sá skuggi er veruleikinn sem við sjáum.

Question 19

Tvíhyggjukenning René Descartes

Answer 19

Skiptir veröldinni í tvennt; hugarheimur og efnisheimur.
Hugurinn; hugsun og vitund, verður ekki bútaður í hluta og er aðeins aðgengilegur þeirri persónu sem hefur hann
Efnisheimur: veröldin mínus hugur. Sá heimur gengur eins og vél, tekur rúm og hægt að deila honum í hluta og að honum hafa allir jafnan aðgang
Við getum brotið niður handlegginn á okkur í búta (efnisheimur) en ekki sársaukann sem við finnum fyrir (hugarheimur)

Question 20

Einhyggja

Answer 20

Telur að veröldin sé öll af einum toga
Efnið er eini raunveruleikinn
Allt lýtur sömu lögmálum

Question 21

Hvaða þrjár hyggjur eru undir einhyggju?

Answer 21

Hughyggja, sjálfveruhyggja og efnishyggja

Question 22

Hughyggja

Answer 22

Undir einhyggju. Eini veruleikinn er andi; vitund eða hugur

Question 23

Sjálfveruhyggja

Answer 23

Eini veruleikinn er ég sjálfur

Question 24

Efnishyggja

Answer 24

Efni er undirstaða allra fyrirbæra, sálarlíf og hugarheimar þar með talin

Question 25

Rökhyggja vs Raunhyggja

Answer 25

Skynsemi vs. Reynsla

Þekkingarfræðilegt hugtak - um þekkingu

Question 26

Rökhyggja

Answer 26

Telur að hægt sé að komast að mikilvægri þekkingu um heiminn og hugann með skynsemina að vopni

Question 27

Hverjir komu fyrst með rökhyggju?

Answer 27

Grikkir, byggir á rúmfræði og eðli forma

Question 28

Platón var? (hyggja)

Answer 28

Rökhyggjumaður

Question 29

Raunhyggja

Answer 29

Kennir að engin þekking á heiminum verði til án þess að skynfærum sé beitt. Þekking fæst með reynslu, einkum skynreynslu. “reynsluhyggja”

Question 30

Heraklítos og raunhyggja

Answer 30

“Allt breytist og þú stígur aldrei tvisvar út í sama fljótið” - það er eðli fljótsins að vera að taka breytingum og færast. Ef þú stígur í fljótið getur þú ekki stigið aftur á sama stað og áður.

Question 31

Vélhyggja vs Markhyggja

Answer 31

Vélhyggja - skýrir það sem virðist hafa tilgang á vélrænan hátt, án nokkurrar vísunar í takmark, vilja eða tilgang
Markhyggja - skýrir hegðun með því að tilgreina markmið eða tilefni hennar.
Frumspekileg hugtök.

Question 32

Markhyggja

Answer 32

Skýrir hegðun með því að tilgreina markmið eða tilefni hennar. Markmiðið skýrir hegðunina -> Jón fór í ísskápinn TIL ÞESS að fá sér að éta.

Question 33

Hver er vandinn við markhyggjuna?

Answer 33

Orsökin kemur á eftir afleiðingunni. Jón fór í ísskápinn til þess að fá sér að éta - skýringin kemur eftir á.

Question 34

Frumstæð markhyggjukerfi

Answer 34

Skýra gang náttúrunnar með markmiðum tiltekinna guða - Þór skapar þrumur, Freyja frósemi…
Líka til markhyggjukerfi sem segja að öll veröldin hreyfist í átt að tilteknu marki, t.d. í samræmi við vilja Guðs.
Markhyggjukerfi Aristótelesar (öll fyrirbæri náttúrunnar laðast að einhvers konar óhagganlegu efni sem fyrirbærin þrá)

Question 35

Aristóteles og markhyggja

Answer 35

Öll fyrirbæri náttúrunnar laðast að einhvers konar óhagganlegu efni sem fyrirbærin þrá - guð hrærir alla náttúruna sem stefnir að því marki að líkjast honum. Taldi að orakaskýringar væru fjórar;

1) Tilgangur - tilgangur styttunnar að heiðra gamalt skáld
2) Gerendaorsök - högg listamannsins á marmaranum
3) Efni - stytta er úr efni
4) Form - stytta hefur tiltekið form

Question 36

Vélhyggja

Answer 36

Fæst við að skýra það sem virðist hafa tilgang á vélrænan hátt, án nokkurrar vísunar í takmark, vilja eða tilgang.

• Vélræn lögmál Newtons um fall hluta
• Þróunarkenning Darwins

Question 37

Hluthyggja vs Hlutleysishyggja

Answer 37

Hluthyggja - Hugtök okkar samsvarar veruleikanum eins og hann er
Hlutleysishyggja - Heldur fram efasemdum um sjálfstæðan veruleika þess sem er skynjað og skilið. Dæmi: tölur hafa engan sjálfstæðan veruleika
Frumspekileg hugtök.

Question 38

Hluthyggja

Answer 38

Sú afstaða að fyrirbæri heimsins séu til óháð mannlegri skynjun, mannasetningum eða kenningum og að þekking sé um heiminn eins og hann er í raun.
Hugtök okkar samsvarar veruleikanum eins og hann er
Samsvörunarkenningin um sannleikann: sannleikurinn felst í því að orð okkar samsvara veruleikanum - Siggi braut rúðu

Question 39

Samsvörunarkenningin um sannleikann (hluthyggja)

Answer 39

Sannleikurinn felst í því að orð okkar samsvara veruleikanum - “Siggi braut rúðu” - sönn bara ef hann braut rúðu í alvörunni

Question 40

Hlutleysishyggja

Answer 40

Heldur fram efasemdum um sjálfstæðan veruleika þess sem er skynjað og skilið. Dæmi: tölur hafa engan sjálfstæðan veruleika

Question 41

Andstæður hluthyggju; hlutleysishyggja 
Tækishyggja (verkfærahyggja)
Nafnhyggja
Hughyggja 
Afstæðishyggja 
Framhyggja

Answer 41

Tækishyggja/verkfærahyggja - heldur því fram að vísindakennningar séu hentug tæki til lýsingar eða forspár en samsvari ekki einhverjum veruleika. Greindarpróf spá fyrir um frammistöðu en greind er ekki sjálfstætt fyrirbæri óháð mælingum.
Nafnhyggja - býr enginn sérstakur veruleiki að baki hugtökum. hugur er bara orð yfir ýmislegt sem fólk gerir. Hugtök einfalda lífið.
Hughyggja - einblínir á aðild skynjunar að veruleikanum. Veruleiki er ekki til staðar óháð skynjun okkar á honum. Er hljóð til ef enginn hlustar?
Afstæðishyggja - sannleikurinn er aftstæður við ýmis sjónarhorn
Framhyggja - aðhylltist hlutlæga lýsingu og hlutlægar breytur þar sem forspá og stjórn á fyrirbærum voru aðalatriði.

Question 42

Hughyggja

Answer 42

einblínir á aðild skynjunar að veruleikanum. Veruleiki er ekki til staðar óháð skynjun okkar á honum. Er hljóð til ef enginn hlustar?

Question 43

Persónu-og markhyggjusálfræði

Answer 43

Sálarlífshugtökin að vita, halda og langa
“Ræningjarnir VISSU að Soffía frænka myndi halda öllu í röð og reglu. Þeir HÉLDU að þeir myndu ráða við hana. Kasper LANGAÐI líka að kynnast Soffíu betur.

Question 44

Manngerving

Answer 44

Ef náttúrufyrirbæri er ætlað viti og vilja mannpersónu

Veðurfar og landsmótun = skap Freys og Þórs

Question 45

Tækishyggja/verkfærahyggja

Answer 45

Heldur því fram að vísindakennningar séu hentug tæki til lýsingar eða forspár en samsvari ekki einhverjum veruleika.
Greindarpróf spá fyrir um frammistöðu en greind er ekki sjálfstætt fyrirbæri óháð mælingum.