Imre Lakatos (1922-1974) Flashcards
Lakatos is niet zijn echte naam, waarom koos Lipschitz voor een andere naam?
Lipschitz kwam uit een Joods gezin uit Hongarije en wilde tijdens de Tweede Wereldoorlog studeren aan de universiteit dus koos hij voor een andere naam. Na de Tweede Wereldoorlog besloot hij om zijn naam te veranderen naar Lakatos “slotenmaker”. Dit was een arbeidersnaam die symbool stond voor het communisme. Op dat moment wist Lakatos niet dat het communisme een totalitaire ideologie was. Daar kwam hij pas achter nadat hij drie jaar in een strafkamp terecht kwam, omdat hij zich niet streng hield aan het communisme volgens de totalitaire ideologie.
Wat schreef Lakatos over de wiskunde?
In zijn proefschrift “Proofs and reputations” schreef hij dat de wiskunde geen solide fundament heeft. De wiskunde is dus niet geheel bewijsbaar. Door de methode van trial-and-error toe te pasen kunnen we vooruit komen.
Door welke twee richtlijnen moeten wiskundigen zich laten leiden?
- Als je een wiskundig vermoeden hebt, dan tracht je dat te bewijzen en te weerleggen.
- Gebruik het tegenvoorbeeld om het oorspronkelijke vermoeden en het bewijs te verbeteren.
Dus: Laat je niet ontmoedigen door een tegenvoorbeeld, maar gebruik dat probleem om je theorie te verbeteren.
Op welke drie stromingen binnen de wiskunde van de 20e eeuw heeft Lakatos kritiek?
Lakatos heeft kritiek op de grondslagenscholen van de 20 eeuwse wiskunde, omdat wiskunde geen solide fundament heeft.
- Logicisme: wiskunde is te herleiden tot de elementaire logica (Frege en Russell).
- Formalisme: symbolen hebben geen betekenis en de hele wiskunde is te herleiden tot een systeem (Hilbert).
- Intuïtionisme: wiskunde is geen ontdekking van iets dat buiten de menselijke geest ontstaat. Wiskunde is een uitvinding, die voortvloeit uit de menselijke intuïtie. (Brouwer).
Lakatos geeft kritiek op Popper omtrent de Duhem-Quine these, welke kritiek geeft hij?
Popper kan geen antwoord geven op de Duhem-Quine these. Dus Poppers theorie overleeft de falsifieerbaarheid zelf ook niet, waardoor Popper ook in de prullenbak beland. Dus Popper is te radicaal.
Welke kritiek geeft Lakatos op Poppers immunisering?
Immunisering gaat over de tijdsfactor. Popper geeft geen antwoord op hoelang je een theorie in bescherming mag nemen (immuniseren) tegen falsificatie. Het hoeft niet eens perse aan de theorie zelf te liggen en de theorie moet de kans krijgen om te groeien: om volwassen te woorden.
Welke kritiek geeft Lakatos op Poppers individuele theorieën?
We moeten groter dan individuele theorieën, want we kunnen ze niet in isolatie toetsen. Dus we moeten kijken naar onderzoeksprogramma’s. Hoe kunnen we onderzoeksprogramma’s beoordelen? In elke wetenschappelijke discipline zijn meerdere onderzoeksprogramma’s (een aantal wetenschappers die binnen een wetenschappelijke domein onderzoek doen). Lakatos wil kijken naar welk onderzoekprogramma binnen een bepaalde tijd een goed programma is.
Wat neemt Lakatos over van Kuhn?
Lakatos neemt het idee van een paradigma over, maar noemt ze onderzoeksprogramma’s.
Welke kritiek geeft Lakatos op Kuhn’s theorie?
- Kuhn is te relativistisch.
- Er zijn altijd meerdere paradigma’s naast elkaar. Terwijl Kuhn lijkt te menen dat er altijd een is.
- Rationele reconstructie is mogelijk (onderzoeksprogramma’s worden gewisseld). Het is geen religieuze bekering, maar een weloverwogen rationele wetenschappelijke beslissing.
- Er is kritiek mogelijk binnen een programma. Kuhn suggereert dat wetenschappers dogmatische puzzelaars zijn die werken aan het verder uitbouwen van het paradigma. Volgens Lakatos zijn wetenschappers wel in staat om kritiek te geven.
Waaruit bestaat een onderzoeksprogramma?
Elk onderzoeksprogramma heeft een harde kern (basisassumpties). In die harde kern zitten de meest fundamentele stellingen van het onderzoeksprogramma. Elk onderzoeksprogramma heeft een beschermende gordel, daarin zitten de minder fundamentele ideeën.
Aan welke twee richtlijnen moet een onderzoeksprogramma zich houden?
- Negatieve heuristiek: blijf van de harde kern af!
- Positieve heuristiek: door aan de ideeën in de beschermende gordel te werken, kun je problemen oplossen. Dus ontwikkel de gordel, maar blijf van de harde kern af!
Het idee is dat er een nieuwe variant van de gordel komt, maar dezelfde harde kern. Als het probleem dan nog niet is opgelost, dan doen we een nieuwe poging om de beschermende gordel te veranderen. De harde kern wordt dus beschermd tegen falsificatie. Dit is een subtiele variant van Popper, aangezien Popper de hele theorie zou afschaffen bij kleine problemen.
Wat is de objectieve maatstaaf voor evolutie?
- Theoretische progressie: nieuwe voorspellingen moeten ook meer informatie bevatten die op hun beurt toetsbaar zijn.
- Empirische progressie: confirmaties –> bevestiging van een theorie.
Als een van de twee niet aanwezig is, hebben we te maken met een wetenschap die degenereert. Dus een slecht functionerend onderzoeksprogramma.
Wat wil Lakatos creëren?
Lakatos wil een maatstaf creëren waarbij hij meerdere onderzoeksprogramma’s met elkaar kan vergelijken. Bij Kuhn kan dat niet, want er bestaat geen objectieve maatstaf. We kunnen niet uit het paradigma ontkomen en een voor een kijken hoe ze in elkaar zitten. Dit is een door in het oog van Lakatos.
