De Wiener Kreis

Question 1

Noem drie leden van de Wiener Kreis.

Answer 1

1. Rudolf Carnap
2. Otto Neurath
3. Moritz Schlick

Question 2

Wat is het ideaal van de Wiener Kreis en waarom is dit naïef?

Answer 2

De Wiener Kreis werd opgericht na WOI. Het ideaal was dat het (nieuwe) wetenschappelijke wereldbeeld licht en helderheid moest brengen in de duistere tijden. Door goed na te denken zou men uit de donkere tijden kunnen komen. Na WOI kwam natuurlijk WOII, dus het is niet echt gelukt.

Question 3

Wat is er paradoxaal aan de Wiener Kreis?

Answer 3

Enerzijds wil de Wiener Kreis een nieuwe weg inslaan. Hiervoor moet allereerst Synthetisch A priori van Kant worden afgeschaft en daarnaast alle pseudo wetenschappen, want het huis (wetenschap) moeten worden verlost van haar troep (pseudo wetenschap).

Anderzijds houdt de Wiener Kreis juist vast aan de oude empirische traditie, voornamelijk aan Hume’s vork.

Question 4

Waar wil de Wiener Kreis van af en wat willen ze behouden?

Answer 4

De Wiener Kreis wil af van de metafysica, ethiek en de theologie, dit is subjectief en kan dus geen goede wetenschap zijn. Filosofie bestaat dus alleen nog maar uit wetenschapsfilosofie, logica en kenleer. Uitspraken zijn alleen nog maar analytisch en empirisch.

Question 5

Waarom was Ludwig Wittgenstein een belangrijke inspiratiebron voor de Wiener Kreis.

Answer 5

In zijn logische traktaten schreef Wittgenstein “Waarover niet spreken kunnen, moeten we niet spreken”. Dit was precies wat de Wiener Kreis bedoelde, we moeten ons beperken en slechts spreken over de dingen die betekenis hebben en die we kunnen toetsen.

Question 6

Noem een overeenkomst tussen Wittgenstein en de Wiener Kreis.

Answer 6

We moeten grenzen stellen van zaken die we kunnen toetsen en controleren, dus waar we over kunnen spreken. Aan de andere kant moeten we zaken die we niet kunnen toetsen of controleren (subjectieve uitspraken) vermijden. Dus over de ethiek, metafysica en theologie mag niet meer gesproken worden.

Question 7

Noem een verschil tussen Wittgenstein en de Wiener Kreis.

Answer 7

De Weiner Kreis vind uitspraken die we niet kunnen toetsen betekenisloos en wil ze gewoon afschaffen. Wittgenstein daarentegen stelt juist dat ze behoren tot het mystieke. Het leven draait juist om zaken als metafysica en ethiek. De taal verpest het gewoon om er betekenisvolle uitspraken over te doen. Dat betekent niet dat het op zichzelf betekenisloos is. Het komt juist tot uiting in ons handelen.

Question 8

Waarom is Hume een belangrijke inspiratiebron voor de Wiener Kreis.

Answer 8

De Wiener Kreis grijpt terug naar Hume’s vork. De tweedeling die Hume’s vork maakt, wordt namelijk ook gemaakt binnen de wetenschap. Empirische wetenschappen als de biologie, antropologie, economie, sociologie, etc. heeft betrekking tot de matters of fact; uitspraken over feiten in de wereld. Doordat ze feiten in de wereld onderzoeken. Analytische wetenschappen als de wiskunde en de logica hebben betrekking op de relations of ideas. Doordat ze formele zaken van ons denken en symbolen onderzoeken. Ze doen dus uitspraken over de betekenis van de termen die we gebruiken.

Question 9

Tot welke steel van Hume’s vork behoort de filosofie volgens de Wiener Kreis?

Answer 9

Filosofie heeft de analytische taak om de werkelijkheid te ordenen en te analyseren. Daarom behoort de filosofie tot de relations of ideas. Let op: van de filosofie zelf blijft weinig over; alleen de wetenschapsfilosofie, logica en kenleer!

Question 10

Wat is de oplossing van de Wiener Kreis om Pseudowetenschap te onderscheiden van echte wetenschap?

Answer 10

Het verificatieprincipe: alleen uitspraken die betekenisvol zijn, die we in beginsel en in principe kunnen achterhalen (dus nagaan of ze waar of onwaar zijn), mogen we gebruiken. Kan dit principieel niet dan is het een betekenisloze uitspraak. Het is als het ware een snoeimes voor al het onzinnige, want in een wetenschappelijk wereldbeeld moeten uitspraken controleerbaar zijn.

Question 11

Waarom gebruikt de Wiener Kreis ‘in beginsel en in principe’?

Answer 11

De Wiener Kreis begreep zelf ook dat het moeilijk is om na te gaan welke uitspraken waar zijn en welke onwaar zijn en dat er soms tijd zit tussen het achterhalen van de waarheid van een uitspraak.

Kritiek: maar hoeveel tijd mag er tussen zitten voor we kunnen zeggen dat een uitspraak waar is? (te radicale theorie)

Question 12

Waarom is eenheidswetenschap gekoppeld aan de Wiener Kreis?

Answer 12

Alle dingen (processen) in de wereld zijn fysisch van aard en kan worden onderzocht door de natuurwetenschappen. Alle wetenschappen moeten de natuurwetenschappelijke methode gebruiken. De natuurkunde was het grote voorbeeld voor de Wiener Kreis en het logisch positivisme; het wil namelijk duidelijk en heldere feiten kunnen onderzoeken.

Question 13

Waarom is het fysicalisme gekoppeld aan de Wiener Kreis?

Answer 13

Alle wetenschappen zijn in beginsel/in principe te reduceren tot de fysica. Voor een groot deel is dit al aan de gang.

Question 14

Hoe kan de Wiener Kreis zijn uitgegroeid tot de grote stroming van het logisch positivisme?

Answer 14

Op de achtergrond ligt een geo-politieke grondslag. Rond de jaren 20 en 30 komt het fascisme/nazi-Duitsland tot stand. Alle leden van de Wiener Kreis verlieten Oostenrijk na de Anschluss van Oostenrijk tot nazi-Duitsland in 1933. De overtuigingen van de Wiener Kreis kwamen niet overeen met de nazi-ideologie, want de meest leden waren Joods of Marxistisch. Ze kwamen terecht bij de Saksische landen (Engeland, Australië) waar de stroming kon groeien. Dus in principe kunnen ze de nazi’s ervoor bedanken.

Question 15

Waarom is het logisch positivisme ‘logisch’?

Answer 15

Filosofie is een instrument/middel om te verhelderen of te analyseren. De beste taal om te kunnen analyseren is geen natuurlijke taal, want natuurlijke talen zitten vol misleidingen en dubbelzinnigheden. De formele taal, Logica, is hier wel geschikt voor. Het zorgt voor verduidelijking.

Question 16

Waarom is het logisch positivisme ‘positivistisch’?

Answer 16

Het slaat terug op de Franse socioloog Conte. Hij is bekend van zijn zogenaamde wet van de drie stadia: het menselijk denken kun je onderverdelen in drie stadia:

1. Theologische fase: in de middeleeuwen wil men de wereld begrijpen in termen van God.
2. Metafysische fase: in de 17e eeuw wil men de wereld begrijpen in termen van onzichtbare natuurkrachten.
3. Positivistische fase: in de 19e eeuw wil men de wereld begrijpen die gebaseerd is op feiten en die we kunnen onderzoeken. Dit zorgt voor de wetenschappelijke wereld. Positivisme en empirisme betekent hetzelfde: hetgeen dat in de zintuiglijke waarneming ligt onderzoeken we.

Question 17

Wat is funderingsdenken?

Answer 17

Onze kennis kan worden gefundeerd: kennis en wetenschappen hebben een solide fundament. Het bestaat uit sense data.

Question 18

Wat is sense data?

Answer 18

Alle kennis wordt gereduceerd tot de zintuiglijke waarnemingen/ervaringen. Alles is te herleiden tot elementaire zintuiglijke indrukken, als dat niet kan dan is het onzin.

Question 19

Wat is sense data volgens Carnap?

Answer 19

De fenomenalistische duiding van de empirische basis. Het is een ongeinterpreteerde gewaarwordingen (sensaties: een gewaarwording, naast de zintuigen hebben we ook gevoelens en onze ervaringen die we kunnen interpreteren). Ik kan me niet vergissen in mijn gewaarwording: het is iets dat ik heb waar ik niet om heen kan.

Voordeel: absolute zekerheid!
Nadeel: het probleem is dat als ik een gewaarwording heb over bijv. een vliegende draak, mijn blik met de externe wereld verdwenen is.

Question 20

Wat zegt Neurath over sense data?

Answer 20

Het is een fysicalistische duiding van de empirische basis. Sense data zijn geïnterpreteerde waarnemingen (percepties).

Voordeel: de link met de externe wereld is gered.
Nadeel: de absolute zekerheid is weggevallen, want ik kan me vergissen in mijn interpretaties en de interpretaties van mensen kunnen verschillend zijn.

Question 21

Wat is Neuraths boat?

Answer 21

Dit is Neuraths betwijfelen van het solide funderingsdenken. Wij zijn als matrozen op een schip op de open zee en we hebben geen vaste grond onder onze voeten. Als het schip beschadigd raakt dan moeten we roeien met de riemen die we hebben. Onze kennis en onze wetenschap hebben geen solide fundering. Daarmee neemt hij dus afstand van het funderingsdenken; het is gebouwd op drijfzand. Hij is geen radcicale objectivist, want kennis heeft dus geen solide ondergrond volgens hem.

Question 22

Waarom wilde de Wiener Kreis van de synthetisch A priori van Kant af?

Answer 22

Omdat de filosofie vervuilt is met pseudo wetenschap. Ze streven naar een wetenschappelijk waarin uitspraken toetsbaar zijn. Wanneer uitspraken synthetisch a priori zijn, zijn ze voorafgaand aan de ervaring waar en zegt het iets over de wereld. De Wiener Kreis wilde dus juist dat ze het wel konden toetsen en vonden het vertificatieprincipe uit om het demarcatieprobleem op te lossen en moesten ze dus wel het synthetisch a priori van Kant afzweren.

Question 23

Met welk probleem kampt het verificatieprincipe?

Answer 23

Het verificatieprincipe is te streng volgens critici. De confirmatie is te zwak. Niet alleen pseudowetenschappen zouden in de prullenbak belanden, ook gerespecteerde wetenschappen als de metafysica en natuurkunde. Het berust op natuurwetten, maar omdat deze niet te achterhalen zijn is het onzin volgens de Wiener Kreis. De natuurwetten maken namelijke gebruik van inductie.

Question 24

Wat is het confirmatieprincipe?

Answer 24

We kunnen niet alle uitspraken achterhalen, maar we kunnen het wel steeds bevestigen. Elke zwarte raaf is weer een bewijs voor het feit dat alle raven zwart zijn. Het is te zwak, want dan komen alle pseudowetenschappen weer binnen. Hoe vager een voorspelling van een theorie hoe makkelijk het vinden van een bevestiging is. Het is zo vaag dat het wel uit moet komen, maar het is niet solide. Het demarcatieprobleem is dus niet opgelost. Heeft betrekking op het inductieprobleem.

Question 25

Welk probleem het de theorie geladenheid van observatie?

Answer 25

Volgens de logisch positivisten hebben we allemaal dezelfde zintuigen. Maar wat wij zien hangt juist van de context af en van je achtergrond. Als een aanhanger van Darwins’ theorie en een theoloog door het bos lopen beschrijven zij een heel ander beeld van de werkelijkheid. Dit komt doordat zij een ander wereldbeeld kennen.

Question 26

Welk probleem heeft betrekking op de uitspraak dat theorieën onderbepaald zijn door empirische data?

Answer 26

De logisch positivisten denken dat we op basis van sense data op logische wijze theorieën kunnen afleiden. Als je dingen goed onderzoekt, kun je op logische wijze een theorie opstellen. Wanneer we feiten hebben verzameld, hebben we altijd speelwijze om verschillende richtingen uit te gaan. Dit komt doordat er een logisch gat zit tussen observatie en theorie. Uit een observatie kun je niet eenduidig een theorie opstellen, we kunnen er meerdere opstellen op basis van dezelfde observatie.

Question 27

Welk probleem hebben feiten die we verzamelen met behulp van een conceptueel schema?

Answer 27

Logisch positivisten denken dat wetenschap begint met het verzamelen van feiten. Maar je kunt pas naar feiten zoeken als je een theoretisch kader/conceptueel schema hebt veronderstelt. De theorie gaat vooraf aan de feiten.

Question 28

Wat is de Duhem-Quine these?

Answer 28

Duhem en Quine hebben ontdekt dat theorieën nooit in isolatie te toetsen zijn. Als je een theorie wil toetsen dan toets je niet alleen de theorie, maar ook de andere veronderstellingen die betrekking hebben op de theorie. Als je voorspelling niet aankomt, hoeft het dus niet alleen aan de theorie te liggen, maar het kan ook aan een van de andere veronderstellingen liggen.