I. Geneesmiddelenalllergie

Question 1

Van welke reactie is er sprake bij anafylaxie?

Answer 1

Acute ernstige gegeneraliseerde reactie. Dit wordt meestal veroorzaakt door een IgE gemedieerde allergische reactie op voedsel, geneesmiddelen of insectengif.
Er kunnen allergische als niet-allergische reacties aan ten grondslag liggen.

Question 2

Welke symptomen ontstaan bij anafylaxie?

Answer 2

• Jeuk
• Urticaria
• Angio-oedeem
• Erytheem
• Levensbedreigende anafylactische shock

Question 3

Welke middelen kunnen mestcelactivatie geven wat dus niet immunologisch is?

Answer 3

• Beta-lactam antibiotica
• NSAID’s
• Spierverslappers zoals bij anesthesie

Question 4

Wat zijn risicofactoren voor anafylactische reacties?

Answer 4

• Frequente blootstelling
• Immuun activatie (chronische virale infecties)
• Astma/atopie (heftiger beloop)

Question 5

Hoe kan je een anafylactische reactie voorkomen?

Answer 5

Medicatie rationeel voorschrijven en controleren op aanwezigheid van allergie voor het voorschrijven.

Question 6

Wat is de behandeling van een anafylactische reactie?

Answer 6

Stap 1: stoppen verdacht geneesmiddel
Stap 2:
a. Adrenaline 0.5 i.m.
b. Clemastine (tavegil) 2mg i.v.
c. Dexamethason 8mg i.v.
d. Bij bronchospasmen salbutamol 5mg vernevelen

Question 7

Hoe werkt een anafylactische reactie?

Answer 7

Ontstaan pas nadat sensibilisatie is opgetreden.
Bij een eerste blootstelling wordt het pas manifest na 7-21 dagen na starten van medicatie.
Bij herhaalde blootstelling kan een allergische reactie manifest worden binnen enkele minuten (type 1, IgE-gemedieerd) of enkele dagen (type 4, T-lymfocyt gemedieerd).

Question 8

Hoe werkt een anafylactoïde reactie?

Answer 8

Opiaten kunnen via interactie met de mestcelmembraan histamine vrijmaken uit mestcellen.
Acetylsalicylzuur en andere NSAID’s veroorzaken reactie door inductie van een overwicht aan leukotriënen over de prostaglandinen.

Question 9

Welke middelen geven het meest frequent een trombocytopenie/hemolytische anemie?

Answer 9

• Heparines
• Beta-lactam antibiotica

Question 10

Wat zijn risicofactoren voor het ontstaan van trombocytopenie/hemolytische anemie?

Answer 10

• Frequente blootstelling
• Immuun activatie (chronische virale infecties)
• Astma/atopie (heftiger beloop)

Question 11

Hoe kan een trombocytopenie/hemolytische anemie voorkomen worden?

Answer 11

Medicatie rationeel voorschrijven en controleren op aanwezigheid van allergie voor het voorschrijven.

Question 12

Hoe wordt een trombocytopenie/hemolytische anemie behandeld?

Answer 12

1. Stoppen verdacht geneesmiddel
2. (Trombocyten) transfusie

Question 13

Wat gebeurt er bij een heparine geïnduceerde trombopenie?

Answer 13

Er ontstaat een antistof tegen het complex van heparine en plaatjesfactor-4. Als het antistof bindt aan dit complex, dan leidt dat tot krachtige plaatjesactivatie waardoor trombocyten verbruikt worden.
In veel gevallen geeft het ook ernstige arteriële of veneuze trombose.

Question 14

Wat is type I heparine geïnduceerde trombopenie?
Wanneer start het?
Hoe hoog is trombocytenaantal?
Zijn er antilichamen?
Trombose kans?
Heparine stoppen of continueren?

Answer 14

Dit is niet immuungemedieerd.
Start 1-4 dagen na start heparine.
Trombocytenaantal zakt tot 100 x 10^9.
Geen anti-HEP/PF4 antilichamen.
Geen trombose, geen bloedingscomplicaties.
Heparine continueren.

Question 15

Wat is type II heparine geïnduceerde trombopenie?
Wanneer start het?
Hoe hoog is trombocytenaantal?
Zijn er antilichamen?
Trombose kans?
Heparine stoppen of continueren?

Answer 15

Dit is wel immuungemedieerd.
Start 5-10 dagen na start heparine.
Trombocytenaantal zakt tot 30-55 x 10^9.
Wel anti-HEP/PF4 antilichamen.
30% trombose, zelden bloedingscomplicaties.
Staken heparine!!

Question 16

Welke middelen geven een hemolytische anemie?
Hoe werkt dit?

Answer 16

Beta-lactam antibiotica.
IgG-antistoffen binden aan een penicillinedeterminant gebonden aan de membraan van erytrocyten.

Het ontstaat na een week na start van het middel.
Na staken van het middel is er binnen enkele dagen herstel.

Question 17

Welke huidreactie treedt het meest op?
Bij welke middelen treedt dit op?

Answer 17

Maculopapuleuze eruptie.
Dit wordt gezien bij penicillinen, carbamazepine en allopurinol.
Zie foto blz. 73.

Question 18

Wat zijn urticaria, hoe ziet het er uit?
Waardoor ontstaat het?

Answer 18

Het is een jeukende huideruptie, licht verheven, vaak centrale opbleking op de rode plekken.
Kan het gevolg zijn van een IgE-gemedieerde, allergische reactie. Maar kan ook ontstaan door een niet-allergische reactie.
Zie foto blz. 73.

Question 19

Wat is het Stevens-Johnson syndroom (SJS)?
Waardoor wordt het gekenmerkt?

Answer 19

Het is een ernstige huidreactie waarbij <10% van het lichaamsoppervlak is aangedaan.
Naast de huid zijn vaak meerdere slijmvlieslokalisaties aangedaan, zoals conjunctivitis en orale mucositis.

Er ontstaat necrolyse van slijmvlies en huid. Patiënt is ziek met koorts en algehele malaise.

Het is levensbedreigend, vroege herkenning is belangrijk.

Question 20

Wat is toxische epidermale necrolyse (TEN)?

Answer 20

Bij uitbreiding van SJS wanneer >30% van het lichaamsoppervlak is aangedaan, dan is het TEN.
Het klinisch beeld is vergelijkbaar met ernstige brandwonden.
De huid laat vaak in grote plakkaten los.

Er ontstaat necrolyse van slijmvlies en huid. Patiënt is ziek met koorts en algehele malaise.

Het is levensbedreigend, vroege herkenning is belangrijk.

Question 21

Welke middelen kunnen SJS en TEN geven?

Answer 21

• Verschillende antibiotica
• Carbamazepine
• Allopurinol

Question 22

Wat zijn risicofactoren voor het ontstaan van SJS en TEN?

Answer 22

• Frequente blootstelling
• Immuun activatie (chronische virale infecties)
• Astma/atopie (heftiger beloop)

Question 23

Hoe kan het ontstaan van SJS en TEN voorkomen worden?

Answer 23

Medicatie rationeel voorschrijven en controleren op aanwezigheid van allergie voor het voorschrijven.

Question 24

Wat is de behandeling van SJS en TEN?

Answer 24

Stap 1. Medicatie direct stoppen.
Stap 2. Pijnbestrijding, infectiebestrijding, indien >30% van lichaamsoppervlak aangedaan doorverwijzen naar brandwondencentrum.