G. Antibiotica

Question 1

Welke middelen zijn beta-lactam antibiotica?

Answer 1

• Penicillinen
• Cefalosporinen
• Carbapenems

Question 2

Hoe werken beta-lactam antibiotica?

Answer 2

Het aangrijpingspunt is in de synthese van de bacteriële celwand. Daarom werken deze middelen op snelgroeiende bacteriën en niet op verwekkers van chronische processen.

Question 3

Hoe kunnen bacteriën resistent worden voor beta-lactam antibiotica?

Answer 3

De bacteriën kunnen beta-lactamasen (enzymen) bezitten welke de beta-lactamring kunnen opensplitsen. Dan verliest het medicijn zijn activiteit.

Question 4

Wat zijn smalspectrum penicillinen?
Wat zijn breedspectrum penicillinen?

Answer 4

Smal –> benzylpenicilline, flucloxacilline.

Breed –> amoxicilline, amoxicilline-clavulaanzuur, piperacilline-tazobactam.

Question 5

Waar tegen werken penicillinen?

Answer 5

Met name tegen gram-positieve bacteriën.

Question 6

Waarom is MRSA resistent voor antibiotica?
Hoe kan dit toch nog behandeld worden?

Answer 6

Er is een aangrijpingspuntverandering in het penicilline bindend eiwit, waardoor middelen zoals amoxicilline en flucloxacilline niet meer werkzaam zijn. Een penicilline kan wel gecombineerd worden met een beta-lactamaseremmer (zoals clavulaanzuur) zodat de resistente bacteriën toch nog behandeld kunnen worden.

Question 7

Wat zijn de belangrijkste bijwerkingen van penicillinen?

Answer 7

• Diarree (door verstoring van darmflora door niet-geresorbeerde antibiotica)
• Overgevoeligheidsreacties (voornamelijk huidreacties)
• Anafylactische shock

Question 8

Bij welke penicilline treden vaker huidreacties op?

Answer 8

Bij amoxicilline treden vaker huidreacties op dan bij andere penicillines. Maar in de meeste gevallen is dit niet immunologisch gemedieerd.

Question 9

Tussen welke beta-lactam antibiotica is er sprake van kruisovergevoeligheid?

Answer 9

Tussen penicillinen en cefalosporines is in <2% van de gevallen een kruisovergevoeligheid.

Question 10

Wat moet gebeuren bij diarree ontstaan door clostridiodes difficile bij antibiotica gebruik?

Answer 10

Dit kan ontaarden in peudomembraneuze colitis en dan moet therapie onmiddellijk gestaakt worden. En moet behandeling tegen c. difficile ingesteld worden.

Question 11

Welk middel is een 1e generatie cefalosporine?
Hoe werken deze middelen?

Answer 11

Cefazoline

Het is smalspectrum en vooral werkzaam tegen gram-positieve bacteriën.
Ook werkzaam tegen een beperkt aantal gram-negatieve bacteriën (die beta-lactamase negatief zijn).

Question 12

Welk middel is een 2e generatie cefalosporine?
Hoe werken deze middelen?

Answer 12

Cefuroxim

Effectief tegen beta-lactamase-vormers.
Heeft meer effect op gram-negatieve organismen dan de 1e generatie.

Question 13

Welk middel is een 3e generatie cefalosporine?
Hoe werken deze middelen?

Answer 13

Ceftazidim en ceftriaxon

Het is breedspectrum.
Ceftriaxon is effectief tegen gram-positieve en gram-negatieve bacteriën.
Ceftazidim is vooral effectief tegen gram-negatieve bacteriën.

Question 14

Welk middel is een carbapenem?
Hoe werkt dit middel?

Answer 14

Meropenem

Het werkingsspectrum is heel breed. Ze zijn actief tegen bijna alle soorten gram-positieve, gram-negatieve en anaerobe bacteriën.
Het is niet werkzaam tegen MRSA.
Dit middel is een laatste redmiddel bij zeer resistente gramnegatieve micro-organismen.

Question 15

Welk middel is een tetracycline?
Hoe werkt het?

Answer 15

Doxycycline

Ze remmen de eiwitsynthese.
Vooral werkzaam tegen gram-positieve bacteriën en intracellulair voorkomende micro-organismen (Q-koorts, mycoplasma, chlamydia).

Question 16

Wanneer mogen tetracyclinen niet gebruikt worden?

Answer 16

• In de zwangerschap
• Jonge kinderen (< 8 jaar) bij wie het gebit nog niet volledig is ontwikkeld

Question 17

Wat zijn bijwerkingen van tetracyclinen?

Answer 17

• Verkleuring van gebit (door opname in tanden tijdens de verkalking van het gebit, geeft verkleuring en hypoplasie)
• Groeiremming (opname van geneesmiddel in beenderen)
• Fotosensibiliteit (blootstelling aan zonlicht wordt daarom afgeraden)

Question 18

Preparaten met welke stofjes zorgen voor verminderde absorptie van tetracyclinen?
Wat moet gebeuren als het onvermijdbaar is om de middelen samen te geven?

Answer 18

Preparaten met:
- Aluminium
- Calcium
- IJzer
- Magnesium

Als het toch beide gegeven moet worden, dan moet de tetracycline minimaal 3 uur voor of 2 uur na het preparaat ingenomen worden. Maar liever een ander antibiotica geven als dat mogelijk is.

Question 19

Welk middel is een aminoglside?
Hoe werkt het?

Answer 19

Gentamicine

Ze blokkeren de interactie tussen mRNA en ribosomen en hebben een bactericide werking.
Ze interfereren dus met de eiwitsynthese van bacteriën.
Ze werken vooral tegen gram-negatieve staven.

Question 20

Wat is de therapeutische breedte van aminoglycosiden?
Wat gebeurt er bij toxiciteit?

Answer 20

De therapeutische breedte is smal.
Ze zijn vooral ototoxisch en nefrotoxisch. Het geeft irreversibele doofheid en reversibele nierfunctiestoornissen. Het moet daarom zo kort mogelijk worden toegediend en spiegels worden bepaald in het serum.

Question 20

Welke middelen zijn macroliden?
Hoe werken deze middelen?

Answer 20

Claritromycine en azitromycine

Ze remmen de eiwitsynthese van bacteriën. Vooral die van gram-positieve bacteriën.

Question 21

Tegen welke bacteriën zijn macroliden effectief?

Answer 21

Ze werken tegen atypische en grampositieve verwekkers.

Atypische verwekkers –> legionella, chlamydia pneumoniae, chlamydia psittaci, coxiella burnetti.

Question 22

Wat zijn nadelen van macroliden?

Answer 22

• Claritromycine remt CYP3A4. Als dit gegeven wordt met statines die gemetaboliseerd moeten worden door CYP3A4 (zoals simvastatine en atorvastatine), dan kan er statine toxiciteit ontstaan. Dit geeft rhabdomyolyse.
• Ze kunnen het QTc interval verlengen. Bij combinatie met andere middelen die hiervoor zorgen, is het risico op torsade de pointes verhoogd.

Question 23

Uit welke middelen bestaat co-trimoxazol?
Hoe werkt het?

Answer 23

Trimethoprim en sulfonamide

Deze combinatie geeft synergisme, waardoor de werking 5-10x groter is dan die van trimethoprim.
Het heeft een bactericide werking en het risico op risistentie is afgenomen.

Question 24

Wat gebeurt er bij gelijktijdig gebruik van trimethoprim of co-trimoxazol met methotrexaat?

Answer 24

De werking van methotrexaat wordt dan versterkt. Dit komt doordat alle middelen de activiteit van dihydrofolaatreductase onderdrukken. Dit kan leiden tot levensbedreigende beenmergsuppressie (megaloblastaire anemie).

Question 25

Wat gebeurt er bij gelijktijdig gebruik van co-trimoxazol met vitamine K-antagonisten?

Answer 25

Het effect van vitamine K-antagonisten wordt versterkt, doordat co-trimoxazol de afbraak remt. Dit kan een stijging geven van de INR en daardoor kunnen ernstige bloedingen ontstaan.
Deze combinatie moet dus vermeden worden.

Question 26

Wat gebeurt er bij gelijktijdig gebruik van trimethoprim/co-trim met RAS-remmers (zoals ACE-remmers), angiotensine receptor blokkers en aldosteron antagonisten?

Answer 26

De K-secretie wordt geremd en daardoor kan een hyperkaliëmie ontstaan.

Question 27

Welk middel zijn chinolonen?
Hoe werkt het?

Answer 27

Ciprofloxacine

Ze zijn effectief tegen gram-negatieve bacteriën. Ze remmen het bacteriële DNA-gyrase (dit enzym zorgt voor winding van lange DNA-ketens rondom een RNA-kern).

Question 28

Preparaten met welke stofjes zorgen voor verminderde absorptie van chinolonen?
Hoe kan dit voorkomen worden?

Answer 28

Preparaten met:
- Aluminium
- Calcium
- IJzer
- Magnesium
- Zink

Chinolonen binden aan deze moleculen en daardoor worden de chinolonen dus niet geabsorbeerd.

Dit kan voorkomen worden door een ander antibioticum te kiezen of gescheiden ingenomen worden.

Question 29

Wat gebeurt er bij tegelijk innemen van chinolonen en andere middelen die QTc verlengen?

Answer 29

Dan wordt het QTc heel erg verlengd en is het risico op torsade de pointes verhoogd.

Question 30

Wanneer wordt metronidazol gebruikt?

Answer 30

• Voor infecties met anaerobe verwekkers
• Profylaxe van infecties door anaeroben

Question 31

Welke verwekkers zijn gevoelig voor metronidazol?

Answer 31

• Bacteroides fragilis
• Clostridium difficile
• Clostridium perfringens

Question 32

Wat gebeurt er bij gelijktijdig gebruik van metronidazol en alcohol?
Welke symptomen geeft dit?

Answer 32

Aldehyde-dehydrogenase wordt geremd, waardoor aceetaldehyde concentratie verhoogd wordt.

• Misselijkheid
• Braken
• Rood gelaat
• Hoofdpijn

Question 33

Wat voor behandeling moet je geven als verwekker en gevoeligheid bekend zijn?

Answer 33

Dan geef je middelen met een smal spectrum. Op deze manier beperk je het ontstaan van resistentie bij bacteriën elders in het lichaam.

Question 34

Hoe behandel je zeer ernstige infecties?

Answer 34

Slechts een 3-4 dagen i.v. en daarna zo snel mogelijk overgaan op orale therapie.

Question 35

Wat zijn redenen dat de antibiotica niet aanslaat?

Answer 35

• Andere verwekker
• Koortsende niet-infectieuze ziekte
• Infectiehaard moeilijk bereikbaar (abces, empyeem, corpus alienum)
• Moeilijk bereikbaar compartiment (hartklep, hersenvliezen, bot of gewrichten)
• Resistentie

Question 36

Welke multiresistente bacteriën zijn er?
Hoe worden deze behandeld?

Answer 36

• Extended spectrum beta-lactamase vormers (ESBL)
• Vancomycine resistente enterococ (VRE)
• Meticilline resistente staphylococcus aureus (MRSA)

Dit wordt behandeld met bijzondere reserve antibiotica, zoals meropenem.