D. Antidiabetica

Question 1

Hoe werkt diabetes mellitus type 1?
Hoe wordt dit behandeld?

Answer 1

Door auto-immuun destructie van beta-cellen in de pancreas ontstaat een absoluut insulinetekort.
Behandeling is altijd met insuline.

Question 2

Hoe werkt diabetes mellitus type 2?

Answer 2

Er is een relatief insulinetekort door toegenomen insulineresistentie in lever-, spier- en vetweefsel, er is ook wel wat disfunctie van de beta-cellen van de eilandjes van Langerhans.

Question 3

Wat is de niet-medicamenteuze behandeling van DMII?

Answer 3

• Niet roken
• Gezonde voeding
• Afvallen bij BMI > 25
• Voldoende lichaamsbeweging

Question 4

Hoe werkt metformine?

Answer 4

Het remt de glucoseproductie in de lever en verhoogt de perifere gevoeligheid voor insuline.
Het stimuleert de insulineproductie niet en daardoor kan het geen hypoglykemie veroorzaken.

Question 5

Wat is de indicatie voor metformine?

Answer 5

Behandeling van DMII indien er geen goede bloedglucose regulatie is met voedingsadvies en stimulering van lichaamsbeweging.
Het kan gegeven worden als monotherapie, of icm andere bloedglucose verlagende middelen of insuline.

Question 6

Hoe wordt metformine uitgescheiden?
Wat gebeurt er bij nierinsufficiëntie?

Answer 6

Het wordt volledig uitgescheiden door de nieren.
Bij nierinsufficiëntie wordt de bloedconcentratie verhoogd en de halfwaardetijd verlengd. De metformine kan zich bij nierinsufficiëntie ook gaan stapelen in het lichaam en een lactaatacidose veroorzaken, dit kan fataal zijn.
Bij verminderde nierfunctie moet dus in lage dosering gestart worden.

Question 7

Wat zijn bijwerkingen van metformine?

Answer 7

• Misselijkheid
• Braken
• Diarree
• Lactaatacidose (uitlokken of verergeren, voornamelijk bij nierfunctiestoornissen)

Question 8

Wat zijn contra-indicaties voor metformine?

Answer 8

• Nierinsufficiëntie
• Leverinsufficiëntie
• Hartfalen
• Ernstige hypoxemie (ernstige COPD en sepsis)

Als electieve operaties gedaan worden, moet metformine op de dag van de OK gestopt worden en pas na 48 uur herstart.

Question 9

Hoe werken sulfonylureumderivaten (SU-derivaten)?
Welke varianten zijn er? En wat is de eerste keus?

Answer 9

Deze middelen stimuleren de afgifte van insuline uit beta-cellen, onafhankelijk van de glucoseconcentratie.

Kortwerkende middelen zijn tolbutamide, gliclazide.
Langwerkende middelen zijn glibenclamide, glimepiride.

De eerste keus is gliclazide, omdat de kans op een hypoglykemie het kleinst is.

Question 10

Wat is de indicatie voor SU-derivaten?

Answer 10

Bij volwassenen met DMII waarbij metformine niet (meer) voldoende werkt. Dan wordt overgegaan op combinatie preparaten van metformine en een SU-derivaat.

Question 11

Wat is de belangrijkste bijwerking van SU-derivaten?
Hoe wordt dit risico verhoogd?

Answer 11

Hypoglykemie, omdat er onafhankelijk van de glucosespiegel afgifte van insuline plaatsvindt.

De kans op hypoglykemie is groter bij ouderen, lever- of nierfunctiestoornissen, ongewone lichamelijke belasting, onregelmatige voeding of verminderde intake.

(Werkzame metabolieten van glibenclamide worden renaal geklaard, dus is de spiegel hoger en dus meer insuline secretie.
Bij gliclazide zijn omzettingsproducten inactief en daarom kan dit middel wel gegeven worden bij nierfunctiestoornissen.)

Question 12

Wat zijn de vroege en late symptomen van een hypoglykemie? Hoe kan dit bestreden worden?

Answer 12

Vroeg:
- Tachycardie
- Zweten
- Onrust
- Tremoren

Laat:
- Dysartrie
- Dubbelzien
- Hoofdpijn
- Concentratiestoornissen
- Verwardheid

Lichte symptomen kunnen bestreden worden door toediening van koolhydraten of glucose per os.
Bij bewustzijnsverlies kan i.v. glucose-oplossing gegeven worden of 1 mg glucagon subcutaan of i.m.

Question 13

Welk middel kan vroege symptomen van een hypoglykemie maskeren?

Answer 13

Betablokkers. Ze kunnen ook herstel van de glucosespiegel na hypoglykemie vertragen. Dit gebeurt vooral bij niet-selectieve betablokkers.

Question 14

Hoe werken SGLT2 remmers?

Answer 14

Deze middelen blokkeren selectief en reversibel de natriumglucose-cotransporter 2 in de nieren. Hierdoor wordt de renale glucose reabsorptie geremd. Dus is er meer glucose uitscheiding via de urine en verlaging bloedglucose.

Question 15

Wat zijn indicaties voor SGLT2 remmers?

Answer 15

Als aanvulling op dieet en lichaamsbeweging bij volwassenen met onvoldoende gereguleerde DMII.

Kan als monotherapie gegeven worden als metformine niet geschikt is door intolerantie.
Maar het kan ook gegeven worden als aanvulling op andere bloedglucose verlagende middelen.

Behandeling bij hartfalen, omdat het een gunstig effect heeft op hart- en vaatziekten en chronische nierschade.

Question 16

Wat is de belangrijkste bijwerking van SGLT2 remmers?

Answer 16

Euglycemische diabetische ketoacidose (EDKA). Dit ontstaat vooral bij patiënten die een koolhydraat arm dieet volgen.
Bij deze vorm van DKA is de glucose lager dan 14 en daardoor kan de diagnose gemist worden en behandeling vertraagd (toedienen van glucose en insuline).

Question 17

Wat zijn indicaties voor insuline?

Answer 17

• Diabetes mellitus type 1
• Diabetes mellitus type 2 indien onvoldoende wordt gereageerd op orale bloedglucose verlagende middelen en dieet

Question 18

Hoe werkt kortwerkende insuline?
Welke middelen zijn dit?
Wanneer moet het gespoten worden?
Wanneer is de piekwerking?
Hoe lang is de werkingsduur?

Answer 18

Humanline regular

Deze kortwerkende insulinen hebben een licht vertraagde resorptie door subcutane hexameer vorming.

Het moet 30 minuten voor de maaltijd worden ingespoten.
Piekwerking is na 2-3 uur na injectie.
Werkingsduur is 6-8 uur.

Question 19

Hoe werkt snelwerkende insuline-analoog?
Welke middelen zijn dit?
Wanneer moet het gespoten worden?
Wanneer is de piekwerking?
Hoe lang is de werkingsduur?

Answer 19

Aspart (novorapid)

Deze insulinen hebben een snelle resorptie doordat het als mono/dimeer subcutaan terecht komt.

Het moet direct voor, tijdens of na de maaltijd worden ingespoten.
Piekwerking is na 45-90 minuten na injectie.
Werkingsduur is 4-5 uur.

Question 20

Hoe werkt langwerkende insuline-analoog?
Welke middelen zijn dit?
Wanneer moet het gespoten worden?
Wanneer is de piekwerking?
Hoe lang is de werkingsduur?

Answer 20

Glargine (lantus)

Deze insuline heeft een vertraagde resorptie door vorming van subcutane microneerslagen.

Het moet tussen het avondeten en net voor het slapen ingespoten worden.
Werkingsduur is 24 uur of langer.

Question 21

Wat is de voornaamste bijwerking van insuline? Wanneer ontstaat dit?

Answer 21

Hypoglykemie. Dit ontstaat voornamelijk als iemand een maaltijd heeft overgeslagen of een uitzonderlijk zware inspanning heeft verricht.
Patiënten met een verminderde nierfunctie lopen ook verhoogd risico op een hypoglykemie.

Patiënten die al behandeld worden met insuline, kunnen een ketoacidose ontwikkelen als zij te weinig insuline krijgen.