Hoofdstuk 8 - Peuter/kleuter - fysieke ontwikkeling Flashcards
Welke periode is de peuter/kleutertijd?
2 tot 6 jaar
Wat kenmerkt de fysieke groei van kinderen in de peuter/kleutertijd?
Een gestage groei waarbij de verhoudingen van kinderen als ze 6 jaar zijn hetzelfde zijn als die van een volwassene.
Wat beinvloedt de groei van kinderen in de peuter-kleutertijd? Welke verschillen ontstaan er?
Voeding en gezondheidszorg
Kinderen die onder de armoede grens leven of in ontwikkelingslanden zijn over het algemeen een stuk kleiner dan kinderen uit welgestelde gezinnen.
De lengte van kinderen varieert rond een gemiddelde. Hoe werkt dit?
De verdeling is klokvormig en concentreert zich symmetrisch rond een centrale waarde zoals het gemiddelde. Afwijkingen van het gemiddelde worden steeds onwaarschijnlijker of zeldzamer naarmate de afwijking groter is.
Een verdeling met deze eigenschappen staat ook wel bekend als de zogenaamde ‘normaalverdeling’.
Veel menselijke eigenschappen, zoals lengte, gewicht, bloeddruk en IQ, volgen qua verdeling in grote lijnen deze vorm.
Hoe werkt een normaalverdeling?
50% van de mensen bevindt zich onder en 50% boven het gemiddelde
68% van de mensen zit tussen 1SD van het gemiddelde
95% van de mensen zit tussen 2SD van het gemiddelde
99,7% van de mensen zit tussen 3SD van het gemiddeld
SD = standaarddeviatie
Hoe wordt gekeken of er mogelijke problemen zijn met lengte of gewicht bij peuters en kleuters?
De lengte en het gewicht worden op een groeicurve geplot die gebaseerd is op een normaalverdeling voor de populatie waartoe het kind behoort. Hieruit volgt welk percentiel de lengte en het gewicht van een kind zitten. En duiden op mogelijk over- of ondergewicht en ziektes.
Welk deel van kinderen groeit het snelst?
De hersenen, bij een kind van 5 jaar hebben de hersenen ongeveer 90% van het gewicht en omvang van die van volwassenen, terwijl de lengte dan nog maar 30% bedraagt.
Waarom groeien hersenen van kinderen in de peuter/kleutertijd zo snel?
- Toename van het aantal verbindingen tussen cellen - maakt complexere communicatie mogelijk
- Stijging hoeveelheid myeline - versnelt de overdracht van zenuwsignalen, toename van het gewicht
Welk deel van de hersenen van peuter/kleuters groeit het hardst?
Het corpus callosum - een bundel zenuwcellen die de twee hersenhelften met elkaar verbindt - wordt aanzienlijk dikker en ontwikkelt maar liefst 800 miljoen individuele vezels die de hersenfuncties tussen de twee helften helpen coordineren.
Wat is het corpus callosum?
een bundel zenuwcellen die de twee hersenhelften met elkaar verbindt
Wat is lateralisatie?
Het proces waarbij bepaalde functies hun plek eerder in de ene dan in de andere hersenhelft vinden
Welke hersenhelft heeft welke functie bij de meeste mensen? Hoe benaderen de twee helften informatie? En betekent dit dat je dan voor die actie de andere helft niet nodig hebt?
Linkerhersenhelft - verbale competentie, praten, lezen, denken, redeneren.
Benadert informatie sequentieel - een stukje informatie tegelijk
Rechterhersenhelft - ruimtelijk inzicht, herkenning van patronen en tekeningen, muziek en emotionele uitingen.
Benadert informatie globaal - als 1 geheel.
Nee, beide hersenhelften werken samen. Beide hersenhelften kunnen de meeste van de taken die de andere kant ook kan.
Wat gebeurt er als jonge kinderen hersenbeschadiging oplopen? Hoe noem je dit?
Dan kan vaak het deel van de hersenen dat niet beschadigt is, de taak overnemen. Plasticiteit van de hersenen.
Is het lateralisatieproces voor iedereen gelijk?
Nee, bijv. mensen die linkshandig zijn hebben het verbale centrum in hun rechterhersenhelft zitten of er is geen specifiek centrum.
Wat is het verband tussen groei van de hersenen en cognitieve ontwikkeling?
Het lijkt erop dat er een sterke koppeling is tussen hersenontwikkeling en cognitieve ontwikkeling, maar het is onduidelijk of het een het ander veroorzaakt of vice versa.
Hoe ontwikkelt het visueel vermogen in de peuter/kleutertijd?
Rijping van de hersenen leidt tot een betere beheersing van de oogbewegingen en een beter vermogen om scherp te stellen. Als kleuters beginnen met lezen, richten ze zich vaak op de eerste letter en raden de rest. Pas als ze 6 zijn, kunnen ze effectief scherpstellen en scannen, maar nog niet zo goed als volwassenen.
Wat is perceptuele schematisering? Wanneer kunnen kinderen dit?
Het vermogen om tegelijkertijd het geheel en de afzonderlijke delen te onderscheiden.
Dit leren kinderen als ze 7 of 8 zijn.
Het gehoor van kinderen is gelijk vanaf de babytijd al goed ontwikkelt, waar vertoont het nog hiaten in de peuter/kleutertijd?
Vermogen om specifieke geluiden te isoleren.
Waarmee houdt de ontwikkeling van de grove motoriek bij peuters/kleuters verband?
- Met de hersenontwikkeling en myelinevorming rond neuronen, in dit geval in gebieden die te maken hebben met evenwicht en coordinatie.
- Oefening, op 3jarige leeftijd ligt het activiteitenniveau hoger dan tijdens welke andere periode in het leven
Waardoor ontstaat verschil in activiteit tussen kinderen? Geen gender?
- Temperament (een-eiige tweelingen hebben vaak hetzelfde activiteitenniveau, meer dan twee-eiige tweelingen)
- Omgevingsfactoren, zoals opvoeding, cultureel gepast of ongepast gedrag
Welke verschillen bestaan er tussen jongens en meisjes in de grove motoriek tijdens de peuter/kleutertijd?
- Jongens zijn gemiddeld sterker dan meisjes, het activiteitenniveau ligt hoger; Meisjes zijn gemiddeld beter in activiteiten waarbij coordinatie van armen en benen nodig is (genetisch)
- Cultuur bepaald ook gepast gedrag voor jongens en meisjes, als je meer oefent, wordt je ergens beter in.
Wat wordt bedoelt met fijne motoriek bij peuters/kleuters?
Fijne motorische vaardigheden die nodig zijn bij bijv. gebruik van bestek, knippen van een schaar, aan en uittrekken van kleren, veters strikken en schrijven.
Welke link is er tussen motorische vaardigheden van kleuters en hoe ze het later op school en in sociaal opzicht doen?
Fijne motoriek voorspelt latere lees- en rekenprestaties op school.
Waarom - hoe zwakker de fijne motoriek, hoe meer het kind zich daarop moet focussen en hoe minder het zich op andere zaken kan focussen.
Grove motoriek voorspelt de sociale vaardigheden en ook in hoeverre ze meedoen met leer- en sociale activiteiten.
Waarom - kinderen die onhandig bewegen, mogen vaker niet meedoen. Daardoor daalt het zelfvertrouwen. Kinderen met sterkere grove motoriek hebben betere sociale vaardigheden en minder gedragsproblemen, daardoor kunnen ze zich meer richten op leren.
Wat is belangrijk bij zindelijkheidstraining?
- Rijpheidssignalen (interesse, vermogen om comfortabel te zitten, vermogen om duidelijk te maken dat je moet plassen)
- Ongedwongen sfeer
- Positieve bekrachtiging
Wat is links- of rechtshandigheid?
Een duidelijke voorkeur voor het gebruik van een bepaalde hand, die zich meestal aan het einde van de kleutertijd manifesteert.
Wat is het nadeel van linkshandigheid?
- Ontwerp van veel alledaagse producten is voor rechtshandigen
- Linkhandigen lopen meer gevaar. Meer ongevallen en meer kans op vroeg overlijden.
Is er in cognitief opzicht een voorkeur voor rechts- of linkshandigheid?
Nee, er zijn meerdere onderzoeken gedaan en daar komen tegenstrijdige resultaten uit.
Wat zegt Gardner over tekeningen van peuters en kleuters?
Dat het net is als brabbelen bij baby’s en alle bouwstenen bevat die nodig zijn om complexere creaties te produceren.
Wat zegt Kellog over de tekeningen van peuters en kleuters?
Dat dit bestaat uit verschillende stadia:
1. Krabbelstadium - de elementen van krabbeltekeningen kunnen we onderverdelen in 20 categorieen zoals horizontale en zigzaglijnen
2. Vormstadium - rond 3 jaar, verschijnen vormen zoals vierkanten en cirkels
3. Ontwerpstadium - Vermogen ontwikkelen om meerdere eenvoudige vormen te verwerken tot complexere vormen
4. Picturale stadium - Tekeningen beginnen op herkenbare objecten te lijken
Wat zijn mogelijke oorzaken van slaapproblemen die kunnen optreden bij peuters en kleuters?
- Duurt lang om in slaap te vallen (meer dan 1 uur - 20/30% van de kleuters)
- Last van nachtmerries - met name als deze aanhouden en een kind overdag angstig maken
- Pavor nocturnus (nachtangst)
- Medische problemen, zoals verstopte neus, hoesten, jeuk, pijn, bloedarmoede en overgewicht
Wat is pavor nocturnus?
Nachtangst, slaapstoornis die leidt tot een versnelde ademhaling, verhoogde hartslag en waarbij een kind een intense paniekaanval ervaart tijdens de slaap. Moeilijk te troosten en kan zich er later niets meer van herinneren.
Wat zijn indicaties dat een peuter of kleuter voldoende slaap krijgt?
- Het kind wordt uit zichzelf wakker
- Het kind wordt in het weekend niet veel later wakker dan doordeweeks
- Het kind heeft binnen 30 minuten na wakker worden, behoefte om te eten
Wat kan je doen om te zorgen dat een kind sneller in slaap valt?
- Vast bedtijd aanhouden
- Geen schermpjes vlak voor het slapen gaan
Welk gedrag van ouders kan een oorzaak zijn van obesitas bij peuters en kleuters?
Door kinderen in periodes dat ze minder behoefte hebben aan eten, te blijven aanmoedigen om toch door te eten
Welke oorzaken zijn er voor obesitas bij peuters en kleuters?
- Ouders die aanmoedigen voldoende te eten, je bord leeg te eten
- Snacken
- Te weinig bewegen
Wat is een veelvoorkomend probleem veroorzaakt door een tekort in de voeding in de peuter en kleutertijd? Leg deze aandoening uit.
Bloedarmoede, een aandoening die wordt veroorzaakt door ijzertekort en tot chronische vermoeidheid kan leiden
Welke mogelijke eetproblemen zijn er tijdens de peuter en kleutertijd? Houden deze aan?
- Voedselneofobie
- Kieskeurig eten, kind is selectief als het gaat om textuur, smaak, en geur van voedingsmiddelen
Bijna alle peuter/kleuters groeien hier overheen.
Wat is voedselneofobie?
De angst voor en vermijding van voedingsmiddelen die nieuw zijn voor de persoon
Wat zijn mogelijke voordelen van onschuldige verkoudheden of andere milde ademhalingsaandoeningnen voor peuters/kleuters?
- Mogelijke immuniteit voor ernstigere ziektes
- Positieve rol in de emotionele en sociale ontwikkeling
- Volgens sommige onderzoekers geeft het kinderen de kans hun lichaam beter te leren kennen
- Kind leert omgaan met ziektes waardoor het in de toekomst ernstigere ziektes wellicht beter aankan
- Leren beter begrijpen wat andere zieken doormaken, waardoor ze leren met andere mee te leven en voor hen te zorgen.
Tegen welke infectieziekten worden peuters/kleuters ingeeent?
Difterie
Kinkhoest
Tetanus
Polio
HiB-ziekten
Hepatitus B
Bof
Mazelen
Rode hond
Pneumokokken en meningokokken
Baarmoederhalskanker
Wat is de meest voorkomende levensbedreigende ziekte bij peuters/kleuters naast de standaard kinderziekten?
Kanker en dan vooral leukemie
Welke invloed heeft de coronapandemie gehad op het ontstaan van ziekten bij kinderen?
- Aantal vaccinaties voor andere ziektes daalde
- Ontwrichting van de gezondheidszorg waardoor kinderen minder goede hulp kregen
- Ouders meden het ziekenhuis en medische behandelingen
Welke psychische stoornissen komen voor bij peuters/kleuters?
Angststoornissen, ontwikkelingsstoornissen (ASS, ADHD, verstandelijke beperking, specifieke leerstoornissen, communicatiestoornissen) en gedragsstoornissen.
Wat zeggen sommige deskundigen over het toegenomen gebruik van medicijnen bij kinderen?
Dat ouders en artsen snel naar medicijnen grijpen voor gedragsproblemen die eigenlijk geen gedragsproblemen zijn maar normaal kindergedrag
Welke impact zal de coronapandemie hebben op het psychisch welzijn van peuters en kleuters?
Dat verschilt per kind. Bij sommige zullen spanningen blijvend blijken en andere stappen eroverheen.
Kinderen met eerder psychische problemen zullen wellicht eerder invloed ondervinden.
Wat zorgt ervoor dat ongevallen een grote bedreiging vormt voor peuters en kleuters?
- Gebrek aan bewegingservaring
- Grote exploratiedrang
- Beperkt inschattingsvermogen - ze missen het besef dat activiteiten gevaarlijk kunnen zijn
Wat speelt een rol bij de kans op ongevallen bij peuters en kleuters?
Culturele verschillen - hoezeer ouders hun kinderen in het oog houden
Economische factoren - in arme stedelijke gebieden, kennen de wijken veel gevaren en lopen kinderen meer gevaar dan in welgestelde gebieden
Persoonlijkheid van het kind - kinderen die mer risico’s nemen zullen eerder een ongeval krijgen
Sekse - jongens zijn gemiddeld genomen actiever en nemen meer risico’s dan meisjes
Wat zijn gevaren voor vergiftiging binnen en buitenshuis?
Binnenshuis - schoonmaakmiddelen, medicijnen, sigaretten, giftige planten
Buitenshuis - Bessen en paddestoelen
Wat zijn de symptomen van loodvergiftiging?
- kleine hoeveelheden - lagere intelligentie, problemen met verbale en auditieve verwerking, hyperactiviteit, concentratieproblemen en anti-sociaal gedrag
- grote hoeveelheden - ziekte en sterfte
Wat is kindermishandeling?
Lichamelijke of psychische mishandeling, seksueel misbruik of verwaarlozing van kinderen
Welke vormen van kindermishandeling zijn er?
Seksueel misbruik
Lichamelijke mishandeling
Lichamelijke verwaarlozing
Psychische of emotionele mishandeling
Psychische of emotionele verwaarlozing
Blootstelling aan huiselijk geweld
Hoe denkt men in Nederland over het slaan van kinderen? En in de rest van de wereld?
In Nederland is het gebruik van geweld tegen kinderen sinds 2007 wettelijk verboden. Dit geldt voor de meeste Europese landen. In Amerika vinden veel ouders dat het is toegestaan hun kinderen een corrigerende tik te geven.
Welke gevolgen worden geassocieerd met het fysiek straffen van kinderen? Dit is een correlatie, wat is een andere mogelijke oorzaak?
slechtere relatie tussen ouder en kind
slechtere psychische gezondheid
crimineel en asociaal gedrag bij kinderen
Minder goed eigen gevoel voor goed en kwaad
Leert dat geweld een aanvaardbare oplossing is voor problemen
Ouders die hun kinderen vaker slaan, knuffelen en spelen minder met hun kinderen, lezen minder vaak voor. Dit kan ook zorgen voor negatieve gevolgen.
Wat is seksuele mishandeling van kinderen?
Alle seksuele aanrakingen die aan het kind worden opgedrongen
Wat is lichamelijke mishandeling van kinderen?
Alle vormen van fysiek geweld tegen het kind, zoals slaan, schoppen, bijten, knijpen, krabben, toebrengen van brandwonden en het kind laten vallen.
Wat is lichamelijke verwaarlozing van een kind?
Gedurende lange tijd onvoldoende tegemoetkomen aan fysieke basisbehoeften van het kind
Wat is psychische of emotionele mishandeling?
Met de houding en/of het gedrag afwijzing en vijandigheid uitstralen tegenover het kind, zoals regelmatig uitschelden of opzettelijk bang maken
Wat is blootstelling aan huiselijk geweld?
Het kind maakt (gevolgen van) geweld thuis mee, ziet of hoort bijvoorbeeld conflicten tussen ouders, ziet verwondingen bij de ouder of moet vluchten van een ouder.
Wat is psychische of emotionele verwaarlozing?
Langdurig tekortschieten in het geven van positieve aandacht: negeren van basale behoeften van het kind aan liefde, warmte, geborgenheid en steun.
Wat is verwaarlozing en welke vormen zijn er?
Een vorm van kindermishandeling waarbij de ouders niet voorzien in de lichamelijke of emotionele basisbehoeften van hun kind, resulterend in (risico op) schade bij het kind.
Waardoor kan mishandeling ontstaan?
- Uitdelen van een tik uit woede van uitmonden in mishandeling
- Doordat ouders zwaar onder druk staan - stressvolle omstandigheden, zoals psychische of economische stress
- Komt vaker voor in eenoudergezinnen, grote gezinnen, stiefgezinnen
- Als ouders als kind mishandeld zijn
Wat is de intergenerationele overdracht van huiselijk geweld?
Het fenomeen dat mensen die als kind zijn mishandeld, een grotere kans hebben hun eigen kinderen te mishandelen en te verwaarlozen
Wat zijn de gevolgen van kindermishandeling?
In veel gevallen is sprake van blijvende schade - laag zelfbeeld, liegen, misdraging, en slechte schoolprestaties. In extreme gevallen leidt het tot crimineel gedrag, agressie en moord. Of kinderen worden depressief of plegen zelfmoord.
Waardoor ontstaat de blijvende schade door kindermishandeling?
Door veranderingen in de hersenen - soms een kleinere amygdala en hippocampus. Angst en gevoel van dreiging kunnen leiden tot overprikkeling van het lymbisch systeem, dat betrokken is bij regulering van geheugen en emoties.
Wat is trauma?
Wanneer iemand na een schokkende gebeurtenis blijft steken in gevoelens van angst, woede of eenzaamheid en de gebeurtenis zo ongewoon, pijnlijk, schokkend of extreem is dat het niet lukt ermee om te gaan.
Wat is veerkracht?
Het vermogen om omstandigheden die kunnen leiden tot psychische of fysieke schade te boven te komen
Wat maakt peuters en kleuters veerkrachtig?
Een temperament dat positieve reacties opwekt -> aanhankelijk, gemakkelijk in de omgang, goedgehumeurd. Dankzij dit temperament lukt het hen alle steun te vergaren die in de omgeving aanwezig is.
Ze zijn in staat hun eigen positieve omgeving te creeeren door gedrag bij anderen op te roepen dat noodzakelijk is voor hun ontwikkeling.
Hoe kunnen de vooruitzichten van kinderen die bloot hebben gestaan aan mishandeling, verbeterd worden? Denk hierbij aan de eigenschappen van veerkrachtige kinderen.
Verbeteren van de competenties van deze kinderen en ze manieren aanleren om met hun situatie om te gaan.
Projecten die goede resultaten boeken werken met competente en zorgzame volwassen rolmodellen, die de kinderen probleemoplossende vaardigheden kunnen bijbrengen en leren kinderen hun behoeften te communiceren.
Wat is trauma-sensitieve zorg?
Zorg waarbij rekening gehouden wordt met het feit dat kinderen en ouders ingrijpende ervaringen kunnen hebben waardoor hun stresssysteem in de war kan zijn.
Welke 6 basisprincipes zijn kenmerkend voor trauma-sensitieve zorg?
- Veiligheid - het waarborgen van fysieke en emotionele integriteit
- Voorspelbaarheid - het creeeren van een sfeer van duidelijkheid en transparantie
- Ondersteuning - het bouwen op de eigen en elkaars krachten
- Samenwerking - het duurzaam verankeren van gezamenlijke besluitvorming
- Presentie - het erkennen en respecteren van ieder individu
- Inclusie - het actief benadrukken dat iedereen ertoe doet en van waarde is
