Hoofdstuk 5 - Babytijd, fysieke ontwikkeling Flashcards
Wat noemt men de babytijd?
Van geboorte tot aan de tweede verjaardag
Wat zijn de vier principes van menselijke groei?
- Cefalocaudaal principe
- Proximodistaal principe
- Principe van hiërarchische integratie
- Principe van de onafhankelijkheid van systemen
Wat is het cefalocaudaal principe? Geef hier een voorbeeld van.
Het principe van groei volgens een patroon dat begint bij het hoofd en de bovenste lichaamsdelen en zich vervolgens uitstrekt naar de rest van het lichaam
Van boven naar beneden
Vb - eerst het hoofd, dan de romp
Vb - eerst de benen, dan de voeten
Wat is het proximodistaal principe? Geef hier een voorbeeld van.
Het principe dat ontwikkeling zich vanuit het centrum van ons lichaam naar buiten toe voltrekt
Van binnen naar buiten
Vb - Eerst de romp, dan de ledematen
Vb - Eerst de armen dan de handen
Wat is het principe van hiërarchische integratie? Geef hier een voorbeeld van.
Het principe dat eenvoudige vaardigheden zich doorgaans afzonderlijk en onafhankelijk van elkaar ontwikkelen, en later worden geïntegreerd in complexere vaardigheden
Van eenvoudig naar complex
Vb - eerst afzonderlijke vingerbewegingen, dan het grijpen
Wat is het principe van onafhankelijkheid van systemen? Geef hier een voorbeeld van.
Het principe dat verschillende lichaamssystemen een verschillend groeitempo kennen.
Vb - lichaamsomvang, zenuwstelsel, en sexuele rijpheid kennen verschillende groeipatronen
Wat is het zenuwstelsel van een mens?
Hersenen en zenuwen die zich door het hele lichaam bevinden
Wat zijn neuronen?
Basiscellen van het zenuwstelsel
Waaruit bestaan neuronen?
Celkern, dentrieten en een axon
Wat kunnen neuronen dat ze onderscheidt van andere cellen?
Ze kunnen met elkaar communiceren
Hoe communiceren neuronen met elkaar?
Dentrieten ontvangen boodschappen van andere neuronen. De axon bevat boodschappen die voor andere cellen bedoeld zijn. De communicatie gebeurt via chemische boodschappers, neurotransmitters genaamd, die tussen de ruimte tussen neuronen bewegen. Die ruimtes heten synapsen.
Wat is een neurotransmitter?
Stof die het mogelijk maakt dat neuronen met elkaar communiceren
Wat is een synaps?
De kleine ruimte tussen neuronen
Hoeveel neuronen hebben baby’s bij de geboorte? Hoe kan dit aantal ontstaan?
100 tot 200 miljard
Tijdens de foetale ontwikkeling vormen zich wel 250000 neuronen per minuut
Wat gebeurt er in de eerste twee jaar na de geboorte met neuronen?
Er ontstaan miljarden nieuwe verbindingen, het netwerk van neuronen wordt steeds complexer.
1. Neuronen die geen verbindingen vormen met andere neuronen, raken overbodig en sterven af. (snoeien van synapsen) Geactiveerde neuronen kunnen hierdoor uitgebreidere communicatienetwerken kunnen vormen en het zenuwstelsel efficiënter wordt.
2. Neuronen krijgen steeds meer dentrieten en worden bedekt met myeline.
3. Ze groeperen zich naar functie
Wat is apoptose?
Neuronen die steeds minder verbindingen vormen met andere neuronen terwijl het kind steeds
meer ervaringen opdoet, kunnen in zogenaamde apoptose gaan. Dit is een zorgvuldig proces van celzelfmoord,
waarbij neuronen uitschakelen en zichzelf opruimen om de efficiëntie van het zenuwstelsel te bevorderen.
Wat is pruning?
Als de ervaringen van de baby bepaalde zenuwverbindingen niet
stimuleren, worden deze, net als ongebruikte neuronen, geëlimineerd. Wordt ook wel snoeien van synapsen genoemd.
Wat is het gevolg van pruning van synapsen en apoptose van neuronen?
Het resultaat is dat geactiveerde neuronen uitgebreidere
communicatienetwerken kunnen vormen met andere neuronen.
Wat is myeline?
Vettige substantie die de neuronen beschermt en de overdracht van zenuwsignalen versnelt
Wat is hersenschors (cortex)?
De buitenste laag van de hersenen
Hoe komt het dat de hersenen in omvang en gewicht toenemen in de eerste 2 jaar terwijl er neuronen afsterven?
Groei en toenemende complexiteit van de resterende neuronen
Hoe verloopt het proces van de vorming van het zenuwstelsel op hoofdlijnen?
- Neurulatie
- Ontwikkeling van de primaire en secundaire hersenblaasjes en het ventriculaire systeem
Wat is neurulatie?
Vorming van de neurale buis uit de neurale plaat.
1. Uitwendige formatie van de neurale plaat.
2. Het ectoderm is te onderscheiden grenzend aan de neurale plaat (7 dagen), endoderm ontwikkelt zich inwendig.
3. Mesoderm ontwikkelt zich (9 dagen) tussen het endoderm en het ectoderm.
4. Onder de instulpende invloed van het mesoderm ontstaat de neurale gleuf, waaruit zich uiteindelijk
de neurale buis vormt.
Tijdens neurulatie vormen zich neuronen en andere hersencellen aan de buitenwand van de
neurale buis, terwijl de binnenwand wordt bedekt met cellen die een kanaal vormen dat zich vult
met cerebrospinale vloeistof.
Neurale weefsels beginnen zich te differentiëren en migreren richting boven- en
onderzijde van de neurale buis. Het bovenste, craniale deel van de neurale buis ontwikkelt zich uiteindelijk tot het brein, terwijl het
onderste, caudale deel het ruggenmerg zal vormen. Na ongeveer 25 dagen na de bevruchting sluit de neurale
buis, dan is het proces van neurulatie beëindigend.
Wat is de neurale buis?
Deel van het embryo dat het zenuwstelsel zal vormen
Wat is het craniale deel van de neurale buis?
Het deel wat uiteindelijk de hersenen zal vormen
Wat is het caudale deel van de neurale buis?
Het deel dat uiteindelijk de ruggenmerg zal vormen
Welke twee afwijkingen hangen samen met het zich niet geheel sluiten van de neurale buis?
- Spina bifida (open rug), waarbij de neurale buis aan de onderzijde niet sluit
- Anencefalie, waarbij
juist de bovenste, craniale pool van de neurale buis niet sluit.
Wat gebeurt er nadat het proces van neurulatie is beëindigd?
- Er vormen drie blaasjes om de neurale buis die uitgroeien tot
het voorbrein (prosencefalon), het middenbrein (mesencefalon) en het achterbrein (rhombencefalon). - Bij 5 weken splitsen 2 van de primaire hersenblaasjes splitsen zich. Zo ontstaan 5 secundaire hersenblaasjes.
- Uit de 5 secundaire hersenblaasjes ontwikkelen de verschillende delen van de hersenen.
- Het bovenste hersenblaasje ontstaan uit het voorbrein overgroeit de andere blaasjes. De wand eromheen vormt de cortex.
Het cerebrale ventriculaire systeem vormt zich tegelijkertijd.
Wat is het ventriculaire systeem?
Een viertal hersenkamers of ventrikels die door smalle openingen met elkaar in verbinding staan. De ventrikels zijn gevuld met cerebrospinale vloeistof, die via het centrale kanaal in het ruggenmerg circuleert in de ruimte tussen het zachte zenuwweefsel en de harde, benige omkadering daarvan, bestaande uit de schedel en de
wervelkolom.
Wat is hydrocefalie?
Een aandoening waarbij in de hersenventrikels te veel cerebrospinale vloeistof
aanwezig is door een belemmering in de natuurlijke afvloeimogelijkheid van het hersenvocht. Kan hersenfuncties aantasten en leiden tot zware mentale retardatie of zelfs dood.
Welke afwijking heeft te maken met het niet goed kunnen afvloeien van het hersenvocht?
Hydrocefalie (waterhoofd)
Wat is corticoginese?
Het proces van cortexvorming
Hoe verloopt corticoginese?
De hersenschors is opgebouwd uit 6 verschillende lagen neuronen die aanvankelijk in de neurale buis liggen.
1. Corticale neuronen ontstaan (6 weken)
2. Gliacellen worden naar het hersenoppervlak gestuurd (2 maanden)
3. Neuronen uit de neurale buis migreren naar buiten (3-4 maanden)
De verschillende lagen van de hersenschors ontwikkelen zich van binnen naar buiten: de neuronen die als eerste aankomen bij de hersenschors vormen de binnenste laag en de neuronen die het laatst de hersenschors bereiken passeren de
eerder aangekomen neuronen en vormen zo de buitenste laag.
Wat zijn gliacellen?
Steuncellen waarlangs neuronen uit de neurale buis naar buiten migreren.
Wanneer en waarom neemt de cortex in dikte toe en begint deze te plooien? Hoe heet het als dit plooien niet gebeurt?
Vanaf de vijfde maand.
Hierdoor kan het oppervlak en daarmee het aantal verbindingen tussen de cellen worden vergroot bij een relatief geringe toename in volume.
Lissencefalie
Wat is lissencefalie?
In zeer zeldzame gevallen vouwt de cortex niet. Kinderen met lissencefalie worden geboren met zware verstandelijke
handicaps en sterven vaak binnen enkele maanden na de geboorte.
Lissencefalie betekent letterlijk “gladde hersenen” betekent
Wat is frontalisatie?
De hersenschors of cerebrale cortex lijkt zich van achter naar voren te ontwikkelen
Hoe verloopt het proces van corticale rijping en differentiatie zich na de geboorte?
Sommige neuronen verplaatsen zich – zoals eerder besproken – naar de hersenschors, de buitenste
laag van de hersenen, terwijl andere op subcorticale niveaus, onder de hersenschors, terechtkomen. De
subcorticale niveaus, die verantwoordelijk zijn voor basale activiteiten als ademhaling en hartslag, zijn tijdens de geboorte het meest ontwikkeld. Na verloop van tijd gaan ook de cellen in de hersenschors, die verantwoordelijk zijn voor hogere processen als denken en redeneren, zich verder ontwikkelen en onderlinge
verbindingen vormen.
In welke richting ontwikkeld de cortex zich?
Van achter naar voren
Benoem de verschillende hersendelen van achter naar voren en hun functie
Occipitaal kwabben - Visuele informatie verwerking
Temporaal kwabben - Gehoor, visuele herkenning, verbaal geheugen, taal
Parietaal kwabben - verwerken en integreren van zintuigelijke informatie, ruimtelijk denken, visuele aandacht, organiseren van bewegingen
Frontaal kwabben - Bewustzijn, aansturing van beweging, spraak, gedrag, impulsbeheersing, emotieregulatie, plannen, (werk) geheugen
Wat is het belang van stimulatie en omgevingsinvloeden op de ontwikkeling van de hersenen van een baby?
Het stimuleren en uitdagen van de hersenen ervoor zorgt
dat ons brein actief en in ontwikkeling blijft
Extreme verwaarlozing van het kind en een gebrek aan stimulatie kan leiden tot remming van de hersengroei en verstoring van de genetisch geplande organisatie van de hersenen.
Wat is het shakenbabysyndroom? Wat zijn mogelijke gevolgen
Syndroom waarbij baby letsel vertoont doordat het door elkaar geschud is.
Blindheid, gehoorverlies, spraakstoornissen, leerproblemen, gedragsstoornissen, dood.