Hoofdstuk 11 - Schooltijd - fysieke ontwikkeling Flashcards
Welke periode beslaat de schooltijd?
6-12 jaar
Wat is kenmerkend voor de fysieke groei in de Schooltijd?
Verloopt langzaam en gestaag. Kinderen groeien gemiddeld 5-7 cm/jaar en 3kg/jaar.
Het gewicht gaat zich anders verdelen, lichaam wordt gespierder en krachtiger. Kinderen verdubbelen hun kracht.
Ossificatie - botten worden harder. Jongens zijn, door hun grotere aantal spiercellen, meestal sterker dan meisjes.
Wat is ossificatie?
Het proces waarbij botten harder worden
Wat is een belangrijke verbetering in de grove motoriek tijdens de schooltijd?
Spiercoordinatie; ze leren met gemak fietsen, schaatsen, zwemmen en touwtje springen
Verschilt de motoriek van jongens en meisjes in de schooltijd?
Lange tijd werd gedacht dat jongens op alle vlakken beter gaan presteren dan meisjes, maar onderzoek wijst uit dat dat niet het geval is. Meisjes zijn beter in evenwicht, jongens kunnen beter mikken en kunnen flexibeler van richting veranderen
Hoe komt het dat vroeger onderzoek uitwees dat jongens fysiek beter gingen presteren op alle vlakken en dat nieuwer onderzoek dit tegenspreekt?
Verschillen waren mogelijk het gevolg van motivatie en verwachtingen die meisjes meekregen uit de maatschappij over dat ze slechter zouden zijn in sport.
Hoe ziet de ontwikkeling van de fijne motoriek eruit voor kinderen in de schooltijd?
- 6 tot 7 jaar - kinderen kunnen veters strikken en knopen leggen
- 8 jaar - kinderen kunnen beide handen onafhankelijk van elkaar bewegen
- 11 tot 12 jaar - kinderen kunnen objecten bijna net zo gemakkelijk hanteren als volwassenen
Wat is de oorzaak van de verbetering van de fijne motoriek tijdens de schooltijd?
Tussen 6-8 jaar vindt een grote toename van Myeline plaats waardoor elektrische prikkels zich sneller tussen neuronen bewegen, zodat spieren boodschappen sneller doorkrijgen en kinderen hun spieren beter kunnen beheersen.
Wat zijn sociale voordelen van fysieke competentie?
Kinderen die fysiek goed presteren zijn vaak populairder, dit geldt meer voor jongens dan voor meisjes. De sociale voorsprong van jongens die fysiek goed presteren neemt in de schooltijd steeds meer toe.
Wat zijn de voordelen van fysieke activiteiten voor kinderen in de schooltijd?
Helpen kinderen in conditie houden, brengen ze fysieke en sociale vaardigheden bij en leren ze zich lekker te voelen in hun eigen lichaam. Het belangrijkste is dat kinderen er plezier aan beleven.
Waardoor komt het dat jongens die fysiek sterk zijn populairder zijn dan meisjes die fysiek sterk zijn?
Sociale normen voor mannen en vrouwen. Mannen die groter, sterker en fysiek competenter zijn, worden aantrekkelijker gevonden dan mannen die dat niet zijn. De normen voor meisjes en vrouwen zijn minder gebaseerd op fysieke competentie.
Waar vloeien de voordelen van fysieke prestaties uit voort bij kinderen in de schooltijd?
Mogelijk uit fysieke competentie maar het zou ook goed kunnen dat dit komt door fysieke rijping waardoor kinderen sterker, groter en zwaarder zijn.
Wat is biobanding en waarom wordt dit gedaan?
Het in sportverband in teams indelen op basis van fysieke maturiteit in plaats van op basis van chronologische leeftijd. Dit wordt gedaan om te voorkomen dat kinderen gefrustreerd en onzeker worden doordat de sport de fysieke en mentale vaardigheden van het kind te boven gaan.
Wat zijn invloeden op de fysieke ontwikkeling van kinderen in de schooltijd?
- Voeding
- Groeiachterstand en groeistoornissen
- Ondergewicht en obesitas
- Chronische aandoeningen
- Somatische-symptoomstoornis
- Ongevallen
Welke mogelijke invloed hebben voedingsstoffen op de ontwikkeling van kinderen in de schooltijd? (3x)
Kinderen die meer voedingsstoffen kregen, lieten, in een onderzoek in Guatamala, meer interactie met leeftijdsgenoten en meer positieve emoties zien, toonden minder angst, en waren gemiddeld actiever dan leeftijdsgenoten die minder voedingsstoffen kregen.
Goede voeding heeft invloed op de ontwikkeling van een gezond gebit.
Voeding vertoont een correlatie met cognitieve prestaties. Ondervoeding kan nieuwsgierigheid, responsiviteit en motivatie om te leren afzwakken.
Wat betekent small for gestational age?
Klein voor de zwangerschapsduur, kinderen die kleiner dan gemiddeld ter wereld komen.
Wat zijn mogelijke oorzaken van een groeiachterstand?
- Ondervoeding
- Stress
- Misbruik
- Verwaarlozing
- Groeistoornis
Wat zijn oorzaken van een groeistoornis die wel behandeld kan worden? Hoe wordt die behandeld?
- Groeihormoontekort
- Chronische nierinsufficientie
- Prader-Willi syndroom
- Turner-syndroom
Groeishormonen
Wat zijn oorzaken van een groeistoornis die niet behandeld kan worden?
- Dwerggroei
- Syndroom van down
- Foetaal alcohol spectrumstoornis
- Ziekte van Crohn
Welke rol speelt cultuur in voeding bij kinderen in de schooltijd?
Cultuur bepaald wat ouders geschikte voeding voor hun kinderen vinden
Op welke leeftijd beginnen kinderen zich zorgen te maken over hun gewicht? Waarom?
Rond 6 jaar, vanaf 7 jaar zijn 25% van de kinderen met een soort van dieet bezig. Bezorgheid is vaak het resultaat van een overmatige focus op slank zijn, iets wat tot in elk aspect van de samenleving is doorgedrongen.
Hoe bepalen we een gezond gewicht?
Op basis van BMI - body mass index. Gezond BMI ligt tussen 20 en 25. Eronder wijst op ondergewicht, erboven wijst op overgewicht. Een BMI van boven de 30 wordt obesitas genoemd. BMI wordt berekend door het gewicht in kg te delen door het kwadraat van de lengte in meters
Welke trends zijn er op het gebied van over- en ondergewicht?
Algehele stijging van de BMI van kinderen over de hele wereld sinds 1975.
Recente cijfers uit Vlaanderen tonen een stijging van het aantal kinderen met ondergewicht. In Nederland is tussen 2009 en 2013 gekeken naar meer dan 100000 kinderen waarbij ongeveer 10% ondergewicht had. Er lijkt aan de andere kant een lichte daling te zijn ingezet in de hoeveelheid kinderen met overgewicht in Nederland. In Vlaanderen laten cijfers tijdens de schooltijd zien dat er meer kinderen van 12 jaar zijn met overgewicht dan kinderen van 6 jaar.
Wat het is het risico van obsitas?
Groter risico op ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten en kanker. Daarnaast slechtere schoolprestaties, laag zelfbeeld en psychische problemen.
Wat zijn oorzaken van obesitas?
- Genetisch - bepaalde genen maken kinderen kwetsbaarder voor de ontwikkeling van obesitas, aanleg om snel zwaar te worden en moeite om het gewicht kwijt te raken
- Omgevingsfactoren - een combinatie van ongezond eten en te weinig bewegen
- Zeldzame medische factoren die voorspellend zijn voor overgewicht, zoals hormonale factoren, groeistoornissen, medicijngebruik en bepaalde syndromen
Hoe pak je overgewicht bij kinderen in de schooltijd aan?
- Leer kinderen hun eetgewoonten zelf te beheersen, richt niet te sterk op dieet.
- Zorg dat er alleen gezonde en plantaardige voeding in huis is, geen frisdrank en vermijd fastfood
- Breng regelmaat in de eetmomenten, drie vaste momenten en twee tussendoortjes
- Bij overgewicht worden kinderen niet op dieet gezet maar wordt geprobeerd het gewicht stabiel te houden, als kinderen dan groeien dan wordt de BMI vanzelf ok.
Welke bredere aanpak is er om obesitas bij kinderen in de schooltijd tegen te gaan?
- Europees EPODE netwerk (oorspronkelijk frans - Ensemble, Prevenons l’Obesite Des Enfants)
samenwerking op lokaal niveau dat voorlichting geeft aan ouders, zich op scholen, creches, sport- en ouderverenigingen, kantines, gezondheidswerkers, politici, lokale besturen en bedrijven richt. - In Nederland is EPODE vertaald naar het JOGG netwerk (Jongeren op gezond gewicht)
Wat is een chronische ziekte?
Een aandoening die lange tijd aanhoudt en waarbij er geen uitzicht is op volledige genezing
Welke chronische ziekten komen bij kinderen in de schooltijd het meeste voor?
Astma (het meest), ernstige migraine/hoofdpijn, chronisch eczeem
Wat is astma? Hoe werkt dat? Wat lokt een aanval uit?
Chronische aandoening die wordt gekenmerkt door periodieke aanvallen van piepend ademhalen, hoesten en kortademigheid
Astma treedt op wanneer de luchtwegen die naar de longen leiden samentrekken waardoor de luchtaanvoer en afvoer gedeeltelijk geblokkeerd raken. Kost meer moeite om er lucht doorheen te krijgen.
Uitlokkers - luchtweginfecties, overgevoeligheid voor bepaalde stoffen, hooikoorts, stress, en fysieke activiteit
Hoe verminder je de gevolgen van astma?
- Medicijnen, puffers/inhalator
- Gezonde leefstijl
- vermijden van bepaalde prikkels (roken)
Hoe komt het dat steeds meer kinderen aan astma leiden?
- Betere diagnostiek
- Betere isolatie van gebouwen, minder frisse lucht
- Toegenomen luchtvervuiling
Wat is somatisatie?
Het vertalen van psychische spanning of klachten naar lichamelijke klachten of symptomen
Wat is een somatische-symptoomstoornis?
Stoornis gekenmerkt door een of meer aanhoudende ernstige lichamelijke klachten waaronder de betrokkene lijdt, of die het dagelijks leven in significante mate verstoord
Waarom word er tegenwoordige niet meer gesproken van een somatoforme stoornis maar van een somatische-symptoomstoornis?
In het verleden werd gesproken van een somatoforme stoornis en hanteerden we expliciet het criterium dat een onderliggende somatische oorzaak niet kon worden aangetoond. Dit criterium is in DSM5 komen te vervallen omdat:
1. de afwezigheid van een somatische oorzaak niet met zekerheid vasts te stellen is
2. het inspeelt op op het onjuiste dualisme tussen lichaam en geest
Wat is een somatoforme stoornis?
Een psychische stoornis, waarbij er langdurige lichamelijke klachten zijn, waarvan de oorzaken niet (alleen) lichamelijk zijn maar ook psychisch
Welke ongevallen komen het meest voor bij kinderen in de schooltijd?
Verkeersongevallen
Hoe kun je de kans op ernstige gevolgen door een (verkeers)ongeval verminderen?
- Dragen van een helm en andere beschermingsmiddelen buiten de auto - bijv. bij het skeeleren
- Dragen van gordels
- Kinderen goed leren vallen, veel letsel wordt veroorzaakt door slecht vallen
Wat is een visuele beperking?
Probleem met het gezichtsvermogen, zoals blindheid of slechtziendheid
Welke vormen van visuele beperking zijn er volgens het oogfonds? Leg uit
Slechtziend - na correctie minder dan 30% zien, of een gezichtsveld kleiner dan 30 graden (een normaal gezichtsveld is 140 graden)
Maatschappelijk blind - minder dan 5% zien of een gezichtsveld kleiner dan 10 graden. Mensen die maatschappelijk blind zijn kunnen nog wel licht en donker onderscheiden en de omtrek van mensen en objecten zien.
Blind - helemaal niets zien, ook geen licht
Hoe zit het met een visuele beperking in de schooltijd?
Ook als een kind niet in de formele definities van visuele beperking past, kan er sprake zijn van visuele problemen, bijv. die betrekking hebben op dichtbij kijken, vermogen om kleur, diepte en licht te zien. Ongeveer 1 op de 1000 kinderen heeft visuele ondersteuning nodig op school. Deze kinderen zijn ook kwetsbaarder voor sociale en emotionele problemen.
Op welke signalen moeten ouders letten om een visuele beperking op te merken?
Ernstige visuele problemen worden snel geconstateerd, maar sommige komen geleidelijk op, naarmate kinderen zich fysiek ontwikkelen.
Alert zijn op veelvuldige oogirritatie, voortdurend knipperen, bepaalde gezichtsbeweging tijdens lezen, leesmateriaal ongewoon dicht op het gezicht, moeite met schrijven en terugkerende hoofdpijn en duizeligheid
Wat is een auditieve beperking? Hoeveel kinderen hebben daar last van?
Probleem met het gehoor, zoals slechthorendheid of doofheid
1 a 2%
Welke effecten heeft een auditieve beperking? Denk aan de invloed van leeftijd op het ontwikkelen vd stoornis
Dat is in grote mate afhankelijk van de leeftijd waarop deze ontstaat:
1. Voordat een kind leert praten, zijn effecten veel ernstiger, dit heeft te maken met de cruciale rol die gehoor speelt bij taalontwikkeling. Er bestaat een link tussen vroege, ernstige slechthorendheid en problemen met abstract denken, omdat abstracte begrippen moeilijk uit te leggen zijn zonder taal.
2. Nadat een kind leert praten (3 jaar), zijn de effecten milder, minder effect op de verdere taalontwikkeling
Wat is een cochleair implantaat (CI)? Wat zijn de voordelen en wat zijn de nadelen?
Een hoorapparaat dat de functie van het slakkenhuis overneemt en geluiden niet harder maakt zoals een gewoon gehoorapparaat, maar het geluid omzet in signalen, die naar de gehoorzenuw worden gestuurd.
Positieve effecten op het vermogen om verstaanbaar te spreken en spraakbegrip. Meer dove kinderen kunnen in het normale onderwijs blijven.
Nadelen zijn dat het kind een operatie moet ondergaan, levenslange afhankelijkheid van techniek, contactsporten zijn te risicovol, trainen met CI kost het gezin veel tijd, aandacht en energie.
Wat is een spraakstoornis? Noem enkele voorbeelden en licht ze toe.
Stoornis waarbij een probleem optreedt in de productie van gesproken taal.
Voorbeelden zijn:
1. stemstoornissen- kunnen optreden in perioden van sterke lichamelijke groei (tijdelijk), of door structurele afwijkingen (knobbeltje), en functionele problemen ( verkeerd gebruik ademhaling)
2. articulatiestoornissen - worden klanken vervormd, vervangen en weggelaten
3. stotteren - stoornis in de vloeiendheid van spraak, gekenmerkt door herhalingen, haperingen en stiltes
Vertel wat meer over stotteren - waar komt het vandaan, wat kun je eraan doen?
Oorzaak is onduidelijk. Alle jonge kinderen stotteren weleens, ongeveer 1% heeft een chronische vorm van stotteren. Dit kan de communicatie belemmeren en schaamte en stress veroorzaken.
Oplossingen zitten in voldoende tijd krijgen om uit te praten, en logopedie.
Wat is een taalstoornis?
Stoornis waarbij een probleem optreedt in het verwerven van of inzicht hebben in het hanteren van grammaticale en communicatieve regels.
Qua inhoud: semantiek (begrijpen hoe woorden, zinnen en teksten betekenis overbrengen)
Qua vorm: fonologie, morfologie, syntaxis
Qua gebruik: pragmatiek
Waarop kan een taalstoornis betrekking hebben? (3x)
Op het taalbegrip - receptieve taalstoornis
Op de taalproductie - expressieve taalstoornis
Op beiden
Noem een aantal voorbeelden van taalstoornissen, leg uit. Hoe worden deze gediagnosticeerd?
- Taalontwikkelingsstoornis TOS
- Ontwikkelingsdysfasie - vertraagde of verstoorde taalontwikkeling bij kinderen bij wie er geen sprake is van een benedengemiddelde intelligentie, een gehoorstoornis, een afwijking aan de spraakorganen, een ernstige contactstoornis of extreme deprivatie
- Kinderafasie - verworven taalstoornis die ontstaat als gevolg van hersenletsel of hersenfucntiesstoornis, opgelopen op het moment dat het taalvermogen zich als (gedeeltelijk) heeft ontwikkeld.
Logopedisch en psychologisch onderzoek kan in een audiologisch centrum worden gedaan om de oorzaak te achterhalen.
Wat is ADHD?
Attention Deficit Hyperactivity Disorder
Gedragsstoornis, gekenmerkt door onoplettendheid, hyperactiviteit en impulsiviteit
Welke type ADHD zijn er en hoe constateer je ADHD?
Er zijn drie typen ADHD:
1. Overwegend symptomen van onoplettenheid
2. Overwegend symptomen van impulsiviteit
3. Een combinatie van beiden
Vaak is het lastig om kinderen die gewoon erg druk zijn te onderscheiden van kinderen met ADHD. ADHD is te zien als een uiterste op het continuum van geconcentreerd, rustig en beheerst gedrag, naar ongeconcentreerd, druk en impulsief gedrag. Een multidisciplinair team moet hier samen met kind en ouders de diagnose stellen.
Wat is de behandelmethode voor ADHD en hoe goed werkt die? Welke verklaring is daarvoor?
Medicatie zoals Ritalin (methylfenidaat)
Een meerjarig onderzoek heeft aangetoond dat de gevolgen van medicatie en therapie op schoolprestaties na enkele jaren weer weg zijn.
Mogelijke verklaringen zijn dat kinderen hun medicatie niet meer zo getrouw innemen na een tijd, dat ze ene tolerantie voor het medicijn opbouwen, de dosis niet aanpassen aan hun gewicht, stoppen door bijwerkingen. Mogelijk ook doordat rustiger gedrag zorgt dat ze minder hulp in de klas krijgen.
Psychoeducatie voor ouders en kinderen om de verschijnselen te leren kennen en ermee om te gaan.
Cognitieve gedragstherapie om kinderen te leren hun impulsen te beheersen en hun doelen te bereiken
Aanpassen van de omgeving (ouders en leerkracht) op het kind. Ouders en leerkrachten technieken aanleren om het gedrag van het kind te verbeteren.
Wat is de huidige kijk op de schooltijd voor kinderen met een beperking?
Om ze zoveel mogelijk te integreren in het normale onderwijssysteem door daar passend onderwijs aan te bieden.
Wat is een DAG?
Een directed acyclic graph - een model om verwachte causale relaties tussen variabelen aan te geven
Wat is directe causatie?
Bij een causaal model waarin de onafhankelijke en afhankelijke variabele in directe causatie met elkaar staan, is de ene variabele een directe oorzaak van de andere variabele.
Wat is Indirecte causatie of mediatie?
Dat is een causaal model waarbij er een intermedierende variabele aanwezig is tussen twee variabelen. Die intermedierende variabele wordt ook wel mediator genoemd.
Wat is een common cause of confounding?
Het is mogelijk dat een correlatie tussen twee variabelen
kan worden verklaard door een derde variabele die een gemeenschappelijke
oorzaak (common cause) is van beide variabelen.
Die derde variabele wordt ook wel een confounder genoemd.
