hoofdstuk 3

Question 1

Gameten

Answer 1

De geslachtscellen van de moeder en de vader, die samen een nieuwe cel vormen tijdens de bevruchting.

Question 2

Zygote

Answer 2

De nieuwe cel die wordt gevormd door het bevruchtingsproces.

Question 3

gen

Answer 3

basiseenheid van genetische informatie

Question 4

DNA

Answer 4

De substantie waaruit genen bestaan die bepalend is voor de aard en de functie van elke cel in het lichaam.

Question 5

DNA
Chromosoom

Answer 5

Staafvormig stukje DNA, die georganiseerd zijn in 23 paren.

Question 6

monozygotische tweeling

Answer 6

tweeling afkomstig van dezelfde oorspronkelijke zygote, die dus genetisch identiek zijn

Question 7

dizygotische tweeling

Answer 7

tweeling verwekt vanuit twee afzonderlijke eicellen die ongeveer tegelijk bevrucht worden door twee afzonderlijke zaadcellen

Question 8

dominante eigenschap

Answer 8

De eigenschap die tot uiting komt wanneer er twee concurrerende eigenschappen aanwezig zijn.

Question 9

recessieve eigenschap

Answer 9

de eigenschap die enkel tot uiting komt als er twee recessieve eigenschappen aanwezig zijn

Question 10

genotype

Answer 10

de onderliggende combinatie van genetisch materiaal dat in een organisme aanwezig is.

Question 11

fenotype

Answer 11

Het geheel van uiterlijke waarneembare kenmerken van een organisme, als resultaat van genotype en de omgeving.

Question 12

homozygoot

Answer 12

Gelijke vormen van het gen ervend voor een bepaalde eigenschap.

Question 13

heterozygoot

Answer 13

Verschillende vormen van het gen ervend voor een bepaalde eigenschap.

Question 14

Polygenische overerving

Answer 14

Overerving waarbij een combinatie van meerdere genenparen verantwoordelijk is voor de productie van een specifieke eigenschap.
-> vb: lengte en huidskleur

Question 15

reactierange

Answer 15

De mogelijke variatie in de daadwerkelijke manifestatie van ene eigenschap als gevolg van een specifieke eigenschap.

Question 16

X-gebonden gen

Answer 16

Gen dat zich alleen op het X chromosoom bevindt

Question 17

gedragsgenetica

Answer 17

Vakgebied dat onderzoek verricht naar de effecten van erfelijkheid op gedrag.

Question 18

epigentica

Answer 18

Studie naar de invloed van omgevingsfactoren op de uiting van genen en de ontwikkeling van een organisme over generaties heen.

Question 19

Downsyndroom

Answer 19

Een aangeboren afwijking door de aanwezigheid van een extra chromosoom op het 21e paar, die gepaard gaat met een verstandelijke beperking, typerende uitwendige kenmerken en bepaalde medische problemen.

Question 20

Fragiele-X-syndroom

Answer 20

Een stoornis die optreedt wanneer een bepaald gen op het X chromosoom beschadigd is geraakt, met een milde tot matige verstandelijke beperking als gevolg.

Question 21

sikkelcelanemie

Answer 21

Een erfelijke vorm van bloedarmoede, die zo genoemd wordt vanwege de afwijkende vorm van rode bloedcellen.

Question 22

ziekte van Duchenne

Answer 22

Een erfelijke aandoening van de spieren die bijna alleen bij jongens voorkomt een waarbij er sprake is van spierzwakte, gevolgd door een afname van de spiermassa.

Question 23

syndroom van Klinefelter

Answer 23

Een aandoening die alleen bij jongens voorkomt en die het gevolg is van de aanwezigheid van een extra X-chromosoom, leidend tot onder andere onderontwikkelde geslachtsdelen, extreme lengte en borstontwikkeling.

Question 24

Echoscopie / echografie

Answer 24

Niet-invasieve test die door middel van geluidsgolven met een hoge frequentie een beeld schetst van het ongeboren kind.

Question 25

vruchtwaterpunctie

Answer 25

Een invasieve test om genetische afwijkingen op te sporen door een klein monster van foetale cellen uit de vruchtzak te onderzoeken.

Question 26

Vlokkentest of chorionvillusbiopsie

Answer 26

Een invasieve test om genetische afwijkingen op te sporen door kleine monsters te nemen van het haarachtig materiaal om de embryo heen.

Question 27

NIPT

Answer 27

Niet-invasieve prenatale test; voor opsporen van trisomie 21, trisomie 18 en trisomie 13 door het DNA van de baby in het bloed van de moeder te meten.

Question 28

temperament

Answer 28

Individuele stijl van reageren op de omgeving die redelijk consistent is, zowel in verschillende situaties als in de loop van de tijd.

Question 29

Multifactoriële overerving

Answer 29

De bepaling van eigenschappen door een combinatie van genetische factoren en omgevingsfactoren, waarbij een bepaald genotype zorgt voor een bepaald bereik waarbinnen een fenotype zich kan manifesteren.

Question 30

bevruchting of conceptie

Answer 30

het proces waarbij een zaadcel en een eicel samenkomen om één cel te creëeren

Question 31

Germinaal stadium

Answer 31

Het eerste en kortste stadium van de prenatale periode, de eerste twee weken na de conceptie.

Question 32

placenta

Answer 32

Orgaan dat tijdens de zwangerschap aangemaakt wordt in de baarmoeder en als doorgeefluik tussen moeder en kind fungeert, door voeding en zuurstof te leveren via de navelstreng.

Question 33

embryonaal stadium

Answer 33

De periode van twee tot acht weken na de bevruchting waarin de belangrijkste organen en de fundamentele anatomie zich ontwikkelen.

Question 34

foetaal stadium

Answer 34

Het stadium van prenatale ontwikkeling dat rond acht weken na de conceptie begint en eindigt bij de geboorte.

Question 35

foetus

Answer 35

Een zich ontwikkelend kind dat zich in het foetale stadium bevindt. ( na 8 weken)

Question 36

onvruchtbaarheid

Answer 36

Het onvermogen om zwanger te worden na twaalf tot achttien maanden proberen.

Question 37

kunstmatige inseminatie

Answer 37

Procedure waarbij een arts zaadcellen van een man direct in de baarmoeder(hals) van een vrouw plaatst.

Question 38

In-vitrofertilisatie (ivf)

Answer 38

Procedure waarbij een aantal eicellen uit de eierstokken van een vrouw worden verwijderd, waarna deze in een laboratorium worden bevrucht door de zaadcellen van een man en vervolgens in de baarmoeder worden geplaatst.

Question 39

Teratogeen effect

Answer 39

Omgevingsfactor tijdens de zwangerschap, die kan leiden tot een geboorteafwijking, bevallingsproblemen of een miskraam.

Question 40

Foetaal alcoholsyndroom (FAS)

Answer 40

Een cognitieve stoornis veroorzaakt door alcoholmisbruik tijdens de zwangerschap.

Question 41

gen-omgevingscorrelatie passief

Answer 41

kind erft bepaald talent/kwetsbaarheid en groeit op in een omgeving die vanuit zelfde talent/ kwetsbaarheid ( van de ouder ) vormgegeven is.
- vb: kind erft talent voor sport van ouders, maar groeit ook op in een gezinscontext waar vanuit datzelfde talent bij de ouders veel sportieve activiteiten worden ondernomen.

Question 42

gen-omgevingscorrelatie evocatief/reactief

Answer 42

kind erft bepaald talent/kwetsbaarheid van de ouders en lokt daardoor bepaalde (reacties in) omgeving uit
- vb: kind erft talent voor sport van ouders en wordt door deze sportieve aanleg vaak uitgenodigd op
sportactiviteiten

Question 43

gen-omgevingscorrelatie actief

Answer 43

kind erft bepaald talent/kwetsbaarheid en kiest van daaruit bepaalde omgeving (‘niche picking’)
- vb: kind erft talent voor sport van ouders en kiest zelf vanuit dat talent sportieve hobbies