HC9: Focault en Taylor Flashcards
wat betekent Focault met “de dood van de mens”
het verdwijnen van de mens die als eigenmachtig subject zijn wereld ontwerpt
Focault: acheologische wetenschapsgeschiedenis
archeologie: op zoek naar de bodem onder een bepaalde manier van weten en spreken (laag per laag)
- > per laag op zoek naar interne samenhangen of structuur die haar onderscheidt
conclusie: zelfstandig denkende mensen zijn geen oorsprong of fundament van de werkelijkheid, maar producten of effecten van de onderliggende structuren
focault: het verdwijnende subject - voorbeeld schilderer en toeschouwers
schilderij is geen boodschap van de schilderer aan de toeschouwer
-> schilderij komt geheel op zichzelf te staan
zowel degene die componeert (schilderer) en de toeschouwer worden deel van de schilderij
uitleg: panopticon van bentham
machine die het koppel zien en gezien worden ontbindt
buiten: niets zien, maar altijd zichtbaar
binnen: alles zien, maar nooit zichtbaar
grondgedachte: mensen worden in maatschappelijk gewenste vorm geslagen (door straf)
doel: ze moeten “normale” mensen worden -> disciplineren
Identiteitsvorming: wat gebeurt er met een arbeider-individu in de maatschappij
hoe opheffen?
het individu (arbeider) vervreemdt van
zichzelf, haar mogelijkheden en haar eigen product
opheffing van vervreemding door revolutie: klassenstrijd
Max Weber: spanning tussen individu en technocratische cultuur
“disharmonie” tussen individu en maatschappij
oorzaak:
- rationaliseringsprocessen
- differentiatie (verzelfstandiging van sociale handelingssferen)
vervreemding door:
- verlies aan harmonie
- fragmentatie
- sociale verbanden gaan verloren
Taylor: staat de vrijheid van het individu op gespannen voet met het samenleven in een gemeenschap?
vormt de samenleving een beperking aan de vrijheid ?
(Marx & Weber: ja!)
Taylor: vrijheid van de mens dankzij samenleving
-> maatschappelijke erkenning als voorwaarde voor het ontwikkelen van individuele identiteit
Taylor: ontaard individualisme
vergelijk vroeger /nu
denken dat wij onze identiteit niet meer ontlenen aan een moreel betekeniskader
vroeger: identiteit bepaald door deel uitmaken van collectief
nu: zelf vorm geven aan identiteit
Taylor: ontaard individualisme
waardoor?
door rationaliseringsprocessen (verlichting) is het morele betekeniskader op de achtergrond geraakt -> grote verhaal teloor gegaan
Taylor: ontaard individualisme & primaat van instrumentele rede
Gevolgen?
door ontaard individualisme en economisch denken nemen mensen minder snel maatschappelijke verantwoording
- > het vormgeven van het eigen leven staat centraal
- > de politiek moet regelen en de burger kijkt weg
gevolg: zachte tirannie van democratische overheden - verlies van vrijheid
Verlichtingsdenken: probleem volgens Taylor
je kunt identiteit alleen maar onder woorden brengen tegen de achtergrond van een groot verhaal, een moreel betekeniskader
“inescapable framework”
-> gemeenschappelijke waarden spelen altijd een rol
2 conclusies Taylor
- onder de rationaliseringsprocessen ligt een vergeten morele laag verborgen die essentieel is
- slechts door on te verhouden tot deze laag kunnen we onze identiteit vorm geven
Taylor: hoe toch streven naar authenticiteit?
het gaat om de poging om je leven op een authentieke manier vorm te geven, binnen een “inescapable framework”
- “spontante identificaties” - er kunnen eigen keuzes gemaakt worden die dankzij het framework niet puur individueel zijn
- framework bepaalde wel de inhoud (bv. waarden), maar rangorde bepaald individu zelf
wat bedoelt Taylor met “ het primaat van instrumentele rede”?
het primaat van instrumentele rede:
manier om economisch te denken (kosten-baten-analyse)
->nieuwe maatstaaf van maatschappij
wordt gebruikt ook voor dimensies waar een andere benadering vereist is
3 kwalen van Taylor
- ontaard individualisme
- primaat van instrumentele rede
- verlies van vrijheid
