HC5: Moderne Tijd 2

Question 1

2 concepten belangrijk voor nieuwe tijd?

Answer 1

1. rationalisme
2. empirisme

Question 2

1. Moderne natuurwetenschap los van god, gevolg?
2. steeds meer empirische kennis, gevolg?

Answer 2

los van god: verliez van het autoritaire zegen van “waarheid”

meer empirisch kennis: steeds meer twijfel

-> zoektocht naar zekere kennis

Question 3

descartes rationalisme: 3 kenmerken

Answer 3

1. alle kennis begint bij de “rede”
2. er zijn aangeboren ideen: god, ziel, substantie
3. systeem van kennis wordt vanuit de bron (de rede) opgebouwd

Question 4

Descartes rationalisme: doel en methode

Answer 4

doel: meningen van scholastiek vervangen door ware kennis
methode: methodische/hypothetische twijfel

Question 5

descartes: twijfel aan bijna alles, aan wat niet?

Answer 5

onbetwijfelbaar uitgangspunt: het cogito

-> ik denk, dus ik ben

dit wordt gezien als evidentie voor zelfbewustzijn

Question 6

Descartes: het gespleten subject

Answer 6

Dualisme van lichaam en geest

1. lichaam en geest zijn met elkaar verbonden (honger,dorst etc)
2. hun verband is ondoordringelijk voor de verstand

Question 7

David Hume: verwerven van kennis

Answer 7

Emprisme: ervaring als enige bron van kennis

Question 8

Hume: opbouw van menselijke kennis

Answer 8

1. elemtaire waarnemingen (impressies)
2. op deze waarneming gebaseerde kennis (ideeen)

Question 9

Hume: causaliteitsprobleem

Answer 9

we kunnen geen causaliteit waarnemen!

alleen door ervaringen kan je geen wetmadigheden bepalen

Question 10

hoe ging Kant het menselijk kenvermogen analyseren?

Answer 10

Niet: wat weten wij precies? wat kan je daaran toevoegen?

Maar: wat zijn de voorwaardes om kennis te verwerven?

Question 11

Kant: 2 elementen van kennis

Answer 11

1. zintuiglijke indrukken
2. menselijk kenvermogen

Question 12

Kant: definitie menselijk kenvermogen

Answer 12

Een verwerkingsmechanisme dat vorm geeft aan de inhoud van de waarneming

Question 13

Kant: hoe werkt het verstand?

Answer 13

maakt gebruik van begrippen, bv. causaliteit

-> structuur in de waarneming

het verstand kent 12 begrippen

Question 14

Kant: wat zijn ruimte en tijd?

Answer 14

ruimte en tijd zijn geen objecten van waarneming, maar onze manier om objecten waar te nemen.

zonder ruimte en tijd is geen waarneming mogelijk

Question 15

Kant vs Copernicus

Answer 15

Copernicus: de wereld (de toeschouwers) bewegen zich

Kant: de objecten richten zich naar ons kenvermogen dat een actieve rol speelt

Question 16

Kant: kennis komt tot stand door?

Answer 16

1. het materiaal van de zintuigen
2. de aanschouwingsvormen en de grondbegrippen van het verstand

Question 17

Kant: onderscheid tussen verstand en rede

Answer 17

verstand: ordent aanschouwingen, verbind begrippen -> kennis ontstaat
rede: staat boven verstand, systematisch samenhang in geheel van kennis
- > denkt en heeft zelfbewustzijn

Question 18

Kant: 2 gezichtspunten van het ik

Answer 18

1. het ik als belichaamd wezen: een waarneembaar object van kennis
2. het ik als rede-idee: het perspectief waarop men zichzelf beleeft

Question 19

Kant: tegenspraak causaliteit vs vrijheid

Answer 19

geen tegenspraak, maar een paradox:

mens in 2 gezichtspunten

1. materiaal lichaam -> wet van causaliteit
2. zelfbesef -> los van causaliteit -> vrij wezen

Question 20

Hegel: taak van de filosofie?

Answer 20

filosofie heeft te taak om de werkelijkheid zoals deze is, te begrijpen

Question 21

Mensbeeld: verlichting vs romantiek

Answer 21

verlichting: universeel - abstracte mens met algemene kenmerken
romantiek: specifiek - authentieke en unieke persoonlijkheid

Question 22

de rede: romantiek vs verlichting

Answer 22

verlichting: universele, getemde rede
romantiek: versplinterde, ongetemde rede

deze verschilt van tijd tot tijd, cultuur tot cultuur etc

Question 23

2 kerngedachten van Rousseau

Answer 23

1. de natuurlijke toestand is “goed”
2. ontstaan van strijd tussen mensen -> noodzaak van:

een sociaal contract

+

opvoeding en onderwijs

Question 24

Rousseau op de grens tussen?

Answer 24

Verlichting en romantiek

Question 25

Rousseau: op welk gebied verlichtingsdenker/romantiekdenker?

Answer 25

verlichtingsdenker: politieke opvatting
romantiekdenker: beschaving vervreemdt mens van zijn oorspronkelijke goedheid

Question 26

Rousseau: ambigue mensbeeld

Answer 26

over politiek en maatschappij: abstracte en universele mens

in opera’s: eigene, authentieke en unieke persoonlijkheid