HC8 Seks Flashcards
Aseksuele voortplanting
Voortplanting zonder geslachtsverkeer, waardoor er geen wijzigingen op het DNA bevinden.
Seksuele voortplanting
Het samengaan van genetisch materiaal waarbij de helft van de vader en de helft van de moeder wordt overgegeven. Dit zorgt voor genetische diversiteit en verhoogde kans op een beter aangepast organisme
Genitaliën - vrouwen
Vulva
Maagdenvlies
Vagina
Baarmoedermond
Eierstokken
Eileider
Vulva
Gehele externe vrouwelijke genitaliën
Maagdenvlies
Membraan rond de introitus (vaginale opening)
Vagina
Buis die de baarmoeder met de vulva verbindt en sperma naar de baarmoeder vervoert voor bevruchting
Baarmoedermond
Bevat endometrium (baarmoederslijmvlies) voor innesteling bevrucht embryo, myometrium en perimetrium
Eierstokken
Opslag eicellen
Eileider
transport eitjes van de eierstokken naar baarmoeder
Genitaliën - mannen
Penis
Scrotum (testikels)
Prostaatklier
Penis
Bestaande uit eikel, voorhuid en schacht. Hierin bevindt zich de plasbuis die o.a. urine en sperma vervoerd naar buiten
Scortum (testikels)
Moet 4-7 graden kouder zijn dan lichaamstemperatuur, vandaar dat ze buiten het lichaam hangen
Prostaatklier
Samenkomst van ejaculatiekanalen en plasbuis
Sekshormonen
Worden gevormd uit cholesterol en door enzymatische bewerkingen worden andere hormonen gedifferentieerd:
Androgenen - testosteron
Oestrogenen - oestradiol
Progestinen - progesteron
Cholesterol wordt omgezet in..
Progesteron -> testosteron
Testosteron -> oestradiol (d.m.v. aromatase)
Testosteron -> DHT (d.m.v. 5-alpgha-reductase)
Testosteron wordt uitgescheden door de..
Bijnieren, testikels en eierstokken
Oxytocine
Knuffelhormoon dat vrijkomt wanneer je seks hebt met iemand of wanneer je knuffelt met iemand. Het is betrokken bij de samentrekking van spieren tijdens een orgasme en bij de bevalling.
Prolactine
Betrokken bij borstvoeding (lactatie)
GnRH
Faciliteert de vrijkoming van FSH en LH
FSH (follikel stimulating hormone)
Zorgt voor de rijping van de follikels (eitjes/sperma)
LH
Betrokken bij het reguleren van de menstruele cyclus en de eisprong
Indien piekniveau binnen menstruele cyclus, zal binnen 24-48 uur het follikel openbarsten en het eitje vrijkomen
Menstruatie
De afbreking van het baarmoederslijmvlies, endometrium, wanneer er geen innesteling van een bevruchte eicel heeft plaatsgevonden.
- Folliculaire fase
- Ovulaire fase
- Luteale fase
- Menstruatie
Menstruatie
Afbreking van het baarmoederslijmvlies
Ovarian cycle
Cyclus die de eitjes doormaken vanaf de aansturing van de hormonen in de eierstokken.
Vanuit de hypothalamus worden GnRH vrijgemaakt die de hypofyse aansturen voor aanmaak FSH, LH
Vervolgens kan eitje bevrucht raken door het sperma en deze kan zich gaan innestelen.
Gele lichaam (corpus luteam)
Het omhulsel/blaasjes waaruit het eitje is ontsnapt. Verschrompelt zich over tijd
Follicale fase
Hypothalamus scheidt GnRH af wat stimulerend effect heeft op hypofyse
Hypofyse zorgt voor stimulerende FSH/LH, wat zorgt dat follikel kan groeien
Oestrogeen heeft dan remmend effect op hypothalamus wat zorgt voor afname GnRH (FSH/LH)
Oestradiol heeft ook effect op endometrium, aangezien dit zorgt dat aderen zich gaan samentrekken wat resulteerd in menstruatie
Tegelijkertijd speelt de af- en opbouw van het endometrium zich af
- Hypothalamus met GnRH als stimulerend hormoon voor de hypofyse
- Hypofyse maakt FSH en LH vrij naar eierstokken en heeft invloed op follikels
- Oestradiol en progesteron zorgen voor een verandering van het endometrium in de baarmoeder
Ovulaire fase
Hypothalamus scheidt GnRH af wat stimulerend effect heeft op hypofyse
Hypofyse zorgt voor stimulerende FSH/LH, wat zorgt dat follikel kan groeien
ECHTER, oestradiol heeft nu stimulerende werking op hypothalamus, dus grotere aanmaak van FSH/LH
Hierdoor ontstaat piek in LH wat zorgt voor openbarsten follikels
Oestradiol zorgt voor stimulerende werking op endometrium (dikker worden)
Luteale fase
- FSH: groei follikels.
- LH: start ovulatie.
- Ontstaan gele lichaam
- Oestrogeen heeft een vergelijkbaarniveau als LH.
- Progesteron laat later een stijging zien, aangezien het uitgescheden wordt door het gele lichaam.
- Op het begin had oestrogeen een negatief effect (afbraak baarmoederslijmvlies), maar later had het een positief effect (opbouw baarmoederslijmvlies).
Premenstrueel syndroom (PMS)
Grote veranderingen in hormonen. Toename van oestrogeen zorgt voor een goed gevoel, maar bij afname ontstaan er klachten, zoals acne, verandering in humeur, paniekaanvallen, voedsel cravings, slapeloosheid en krampen
Premenstrueel Dysmorphic Disorder (PMDD)
Ernstigere vorm van PMS die recentelijk is opgenomen in DSM-V
Polycystic Ovary Syndrome (PCOS)
Eitjes in eierstokken zijn groter, in meerdere hoeveelheden en beter zichtbaar op echo dan normaal.
Vrouwen met deze aandoening hebben hogere waardes testosteron, waardoor ze onregelmatige menstruaties krijgen, meer haargroei, grotere hoeveelheid eitjes -> kan voor moeilijkheden met vruchtbaarheid zorgen
Menopauze
Stop van menstruatie en vruchtbaarheid, symptomen:
- Afname oestrogeen: opvliegers/ nachtelijk zweten
- Lage testosteronwaarde: vermindering libido
- Verandering van oestrogeen en progesteron waarden: onregelmatige menstruaties
- Lage oestrogeenwaarden: stemmingswisselingen, dunnere vaginale wanden die zorgen voor vaginale droogte
Virilisatie of masculinisatie
Vervrouwelijking/vermannelijking is de biologische ontwikkeling van sekseverschillen.
De meeste worden geproduceerd door androgenen (mannelijke hormonen), zowel bij mannen als vrouwen
Tijdens pubertijd - fysiologische veranderingen
- Vruchtbaarheid
- Thelarche
- Pubarche
- Menarche
- Groeispurt
- Groei van scrotum en penis
- Gezichtsbeharing
Thelarche
Ontwikkeling van borsten
Pubarche
Ontwikkeling van schaamhaar
Menarche
Ovulatie en eerste menstruatie
Verklaringen ontstaan van menarche
- Leeftijd.
- Gewicht: hoger BMI zorgt voor eerder menstrueren dan laag BMI. Tevens wordt de inname van dierlijk voedsel gerelateerd aan eerdere menarche dan met een veganistisch dieet.
- SES.
- Genetisch: leeftijd van menarche van moeder.
- Omgevingsfactoren.
- Psychologische stress: veel stress kan zorgen voor een verlate menstruatie.
Vrouwelijke genitale mutilatie
Alle procedures waarbij een gedeelte of gehele externe vrouwelijke genitalia worden verwijderd, of ander letsel aan de vrouwelijke geslachtsorganen richten voor niet-medische redenen.
Kan leiden tot complicaties
Gynoplasticiteit
Reparatieve of plastische chirurgie van de vrouwelijke genitalia
Labiaplasty
Plastische chirurgische procedure voor het aanpassen van de binnenste en buitenste schaamlippen
Turner syndroom (XO)
Vrouw met maar 1 X chromosoom. Hierbij ontwikkelt ze normale genitaliën, maar ontbreken de eierstokken waardoor er een verstoring is in de oestrogeenproductie (mannelijker uiterlijk)
XXX
vrouwen met 3 X chromosomen laten vaak gedragskenmerken zien, zoals minder emotie vertonen; vertraagde motorische ontwikkeling; achterstand cognitief en op spraakgebied.
Klinefelter syndroom (XXY)
mannen met een extra X chromosoom. Hierbij hebben mannen vaak smalle testikels, verminderde haargroei, erectiestoornissen en vruchtbaarheidsproblematiek (vrouwelijker uiterlijk).
XYY
mannen met 2 Y chromosomen hebben een normale seksuele ontwikkeling, maar zijn fysiek actiever als kinderen en kunnen een vertraging oplopen in emotionele ontwikkeling.
Androgen insensitivity syndrome (XY)
door de ongevoeligheid voor androgenen hebben deze mensen uiteindelijke een vrouwelijk fenotype (ondanks normaal XY een man zou zijn).
XX verhoogd testosteron
vrouwen met zowel externe en interne genitaliën gemixed met zowel mannelijke als vrouwelijke kenmerken
Persistent Mullerian Duct Syndrome
mannen die zowel mannelijke als vrouwelijke interne geslachtsorganen ontwikkelen
Congenital Adrenal Hyperplasia
defect van de bijnieren door overstimulatie van testosteron aan de bloedbanen. Testosteron (androgeen) zorgt voor masculinisatie, waardoor de vrouwelijke foetus een vergrote clitoris en gefuseerde schaamlippen krijgt.
Tomboy gedrag
Blootstelling van een mannelijke foetus aan overtollige androgenen resulteert in vroege vermannelijking, vergrote penis en toename in lichaamshaar
Alpha-fetoproteine
Eiwit dat vrouwen beschermt voor de vermannelijkende effecten van oestradiol. Dit eiwit bindt zich aan oestrogenen waardoor de masculinisatie van het brein stopt
Organizational-activational hypothesis
Stelt dat er twee periodes van seksuele differentiatie van de hersenen zijn
Organisatie: invloed van geslachtshormoon op de ontwikkelde hersenen (hardwired)
Activering: hormonen die activiteit van hardwired hersenen beïnvloeden, waardoor het seksuele gedrag van volwassenen wordt beïnvloedt.
Transgenderbrein
Het transgenderbrein lijkt veel meer op het brein van het gender waarnaar ze de transitie willen maken, dan op het brein van het biologische geslacht waarmee ze geboren zijn.
