HC Endocrinologie Flashcards
Voornaamste functie van hormonen
Communicatie (als signaalmolucuul)
Belangrijkste klieren (hormonen)
Epifyse, hypofyse, schildklier, bijschildklier, thymus, bijnier, nier, alvleesklier/ pancreas, (hart, vetcellen, darm,) ovaria, testes
Soorten chemische signalering
-Endocrien: via bloed met hormonen
-Neurocrien: via zenuwen bv verbinding hypothalamus aan posterior hypofyse (neurohormonen)
-Paracrien: diffusie door weefselvloeistof na uitscheiding door endocriene cel
-Autocrien: zelf uitgescheidde signalen binden aan eigen receptoren
Andere wijzen van afgifte: Exocrien: holocrien, apocrien, eccrien. Wat betekent exocrien?
- Exocrien: afgifte aan de buitenwereld.
(- Holocrien: de talgklieren, productie en afgifte in het cellichaam totdat het vol zit en de cel met inhoud wordt geloosd in de afvoergang.)
(- Apocrien: melkklieren – het bovenste deel van de secreet vormende cel (apicale deel) gaat samen met het secreet naar de buitenwereld)
(- Eccrien: traanklieren, speekselklieren - wordt er secreet uitgescheiden zonder dat cel aan integriteit verliest (blijft intact))
Functie van hormonen
Homeostase
- Waterhuishouding, zouthuishouding
- Groei
- Metabolisme
- Voortplanting
Soorten hormonen (structureel)
-Peptiden
-Steroïden
-Amines
-Eicosanoïden
Wat is de meest diverse groep signaalstoffen?
Peptiden
Voorbeelden peptidehormoon
TSH (maar 3 aminozuren) en insuline
Waarvan zijn steroïdhormonen derivaten?
Cholesterol
Noem voorbeelden van steroïdhormonen
Cortisol, aldosteron, geslachtshormonen: oestradiol en testosteron
Noem aminehormonen
Dopamine, catecholamines: epinephrine/adrenaline en norepinephrine
Eicosanoïden zijn derivaten van:
Vetzuren
Welke soort signaalstoffen zijn eicosanoïden vooral?
Paracrien
Welke belangrijke signaalstoffen bij immuunreacties behoren tot de eicosanoïden?
Prostaglandines
Noem verschillende functies van prostaglandines
-Ontstekingsmediatoren
-Koorts opwekken
-Pijnsensatie versterken
-Afgeven placenta: contractie uterus
-Vasoconstrictie / vasodilatatie: darm/long
Welke soort medicijnen remmen prostaglandines?
NSAIDS zoals ibuprofen en aspirine
Werkwijzen van hormonen
-Oppervlaktereceptor G-protein coupled
>koppeling aan second messenger voor verandering intracellulaire processen.
>op het celmembraan
-Binding intracellulaire receptor
>Steroïdhormonen > binden DNA als complex en transcriptie activeren
>genomisch
-Ionkanaal gekoppelde PM receptoren
> directe activatie van processen in de cel
>insuline, groeihormonen
> in het celmembraan
Hoe wordt de hypothalamus gekenmerkt?
-Deel v.d. hersenen met groot aantal kernen (groep herkenbare neuronen=kern)
-Bijna elke hersenregio staat in contact met de hypothalamus
-Integratie van omgeving en lichaam en handhaven in lichaamsfunctie: autonome zenuwstelsel, hormoonhuishouding, voortplanting
Vanuit welke locaties krijgt de hypothalamus signalen?
-Ruggenmerg
-Retina via de nervus optimus
-Hersenen
-Thermo- en osmoreceptoren
Functie hypofyse
- Stimulatie van perifere klieren en de perifere klieren geven een hormoon af
Posterior hypofyse functies
-Neurocriene communicatie met hypothalamus: neurohormonen worden vanuit de axonen (indien actief) afgegeven aan het bloed door posterior pituitary.
>Geproduceerde hormonen gaan direct naar de organen
>neuroendoriene deel
Neurohormonen voorbeelden (van hypothalamus)
Oxytocine, ADH (vasopressine)
Anterior hypofyse (voorkwab) functies
-Ontvangt releasing en/of inhibiting hormonen vanuit de hypothalamus. Endocriene cellen van de anterior pituitary geven als gevolg meer of minder van het corresponderende hormoon af.
>Hormonen van de anterior pituitary beïnvloeden klieren in de periferie.
>poortadersysteem met hypothalamus
Voorbeelden hormonen van de anterior pituitary met functie
-Groeihormoon
-FSH en LH
-TSH: stimuleert schildklier
-Prolactine: stimulatie borstontwikkeling en melkproductie
-ACTH: stimuleert cortisolproductie van bijnieren
GnRH (van de hypothalamus)
Stimuleert secretie FSH en LH door de anterior pituitary
Welke negative feedback loops bestaan er voor de hormoonhuishouding?
-Long-loop feedback: periferie hormoon naar anterior pituitary en hypothalamus voor negative feedback
-Short-loop feedback: tropic hormoon (van de hypofyse) gaat naar de hypothalamus
Tropic hormonen
Hormonen geproduceerd door de anterior pituitary met als target perifere hormoonklieren
(Nor)adrenaline vs cortisol
-Adrenaline: energie vrijmaken, hartslag/bloeddruk, geheugen (hoger)
-Cortisol: energie, onderdrukt immuunsysteem, geheugen (bevordert info-opslag),
Cortisolritmes
Ritme van cortisolconcentraties in het bloed door kleine stresspiekjes en negative feedback
Welke hormonen worden geproduceerd in het bijnierschors?
Mineralocorticoïden zoals aldosteron
Glucocorticoïden zoals cortisol
Mineralocortcoïden
mineralocorticoiden (aldosteron > terugresorptie van water en Na)
Functie aldosteron
Terugresorptie water en natrium
Functie cortisol
Stimulatie glucoseomzetting, bevorderen informatieopslag, onderdrukken immuunsysteem
>steroïdehormoon
Welke hormonen maakt het bijniermerg?
Adrenaline (epinephrine) en noradrenaline
Functie (nor)adrenaline
Activatie animale zenuwstelsel
Hart/bloeddruk/metabolisme/geheugen stimulatie
Affiniteit van glucocorticoïd receptoren (non-genomisch en genomisch) en mineralocorticoïdreceptoren voor cortisol
Glucocorticoïdreceptor: hoge affiniteit
Mineralocorticoïdreceptor: lage affiniteit
Freezingreactie door angstgeheugen bij …
Aversieve stimulus + corticosteron (een glucocorticoïde)
Minder freezing reaction bij toedoening antagonist van glucocorticoïde: namelijk …
RU486
Stresshormonen
nor(adrenaline), cortisol
Langdurige stresssymptomen
-Hoge glucosespiegels
-Hoge hartslag/bloeddruk
-Verslechterd geheugen
-Kwetsbaar voor ziekten
-Angst en depressie
-Vermoeidheid en slaapproblemen
Cushing Syndrome
Pathologie van de bijnier en hypofyse (hypofysetumor: Cushing Disease), non-hypofyse tumor: ecotopisch ACTH syndroom
>Glucocorticoïd therapie
>teveel ACTH: en teveel cortisol.
Addison Disease
Aldosteron/Cortisol deficiency disease, erstig verhoogd ACTH en cortisol en aldosteron op 0. ACTH productie wordt niet geremd
Groeihormoon secretie vooral in de …
Puberteit
GH functies
-Afgifte aan lever > secretie Insulin-Like-Growth Factor (IGF-I)
-Afgifte aan vele organen en weefsels
>eiwitsynthese, metabolisme stimulatie
GH metabolisme stimulatie
-Omzetting glycogeen naar glucose
-Vet naar vetzuren
-Meer opname van aminozuren door spieren
-Meer eiwitsynthese in spieren
-Stimulatie weefselgroei o.i.v. IGFs
Syndroom met GH
Gigantisme, overproductie GH door bv een tumor = acromegaly
Welk orgaan wordt door TSH gestimuleerd?
De schildklier
Welke hormonen maakt de schildklier
Joodthronine (T3) en thyroxine (T4)
Wat is nodig voor de aanmaak van T3?
Jodium en thyrosine
Functies T4 en T3
- Stimulatie van het metabolisme via genen voor bepaalde enzymen, en stimulatie van de hersenontwikkeling
- Remming TRH en TSH productie door Hypothalamus en anterior pituitary
Goiter
Vergrootte schildklier
Hypogoiter
Te weinig T4 en T3 door te weinig jodium
>Overproductie TSH
> Stimulatie afgifte T4 en T3.
>Vergrootte schildklier
Hyperthyroïd Goiter
Een antilichaam activeert de TSH receptor
>Stimulatie afgifte T4 en T3, TSH spiegel laag
Welk hormoon van de hypothalamus remt de anterior pituitary in de aanmaak van TSH
Dopamine
Calcium regulatie
Secretie/absorptie door darmen
Absorptie door nieren
Mineralisatie van botten
Calcium is betrokken bij bijvoorbeeld deze processen:
Intracellulaire signalen
Contractie
Exocytose
Bloedstolling
Vitamine D, wat is het en hoe wordt het gemaakt?
Steroïdehormoon
-Vorming in de huid o.i.v. licht en via voedsel
-Omzetting in lever en nier nodig voor actieve vorm
Vitamine D functies
-Stimulatie calciumopname uit darmen
-Stimulatie calciumopname uit botten, stimulatie mineralisatie botten
-Stimulatie heropname van calcium in de nieren
-Meer vrij calcium
Parathroïd hormoon (PTH)
Peptidehormoon
-Stimulatie calciumopname uit bot
-Stimulatie heropname van calcium in nieren
-Stimulatie vorming vitamine D
-Botafbraak
-Netto toename calciumspiegels
Osteoporose
Bot raakt erg verzwakt en poreus door botontkalking
> bij tekort calcium en vitamine D in het voedsel en te veel vet en suiker
Hormonen voor stimulatie botvorming en remming ervan
GH, Vitamine D (mineralisatie), estrogeen
Remming door cortisol
Hormonen voor stimulatie van botafbraak en remming ervan
PTH, Vitamine D, cortisol
Remming door estrogeen
Fases van metamorfose
Premetamorfose
Prometamorfose
Climax
Rol van schildklierhormoon (T4+T3) bij metamorfose van amfibieën.
Versnelde metamorfose bij toediening schildklierhormoonextract.
Verwijdering van schildklierhormoon leidt tot een permanent larvaal stadium
Volgorde van expressie bij metamorfose thyroid receptoren en hormonen
TRa piek - TRb lichte parabool - T3 -T4
Hoe wordt de rol van schildklierhormoon bij amfibie metamorfose verklaard?
Het aantal receptoren voor de hormonen T4 en T3 neemt al vroeg al sterk toe (TRα, TRβ), en later pas secretie T3 en T4.
Resultaat van ontbreken van TSH of thyroïdhormoonreceptoren.
Maturatiestoornissen
