Hc 9 Flashcards
Persoonlijkheid
Volgens paper;
Het relatief stabiele en voortdurende patroon van interpersoonlijke situaties die een mensenleven karakteriseren.
Volgens docent;
Specifieke combi van emotionele en gedragsmatige reactiepatronen van een individu
Nog breder;
Persoonlijkheid is dat wat ervoor zorgt dat men over situaties heen consistent reageert.
Type A persoonlijkheid
Mensen die vijandig, zelfkritisch, sociaal dominant, competitief, outgoing en ongeduldig zijn.
- werd in verband gebracht met hart en vaatziekten (vooral vijandigheid zorgt voor aderverkalking)
- word minder gebruikt omdat er nieuwe modellen zijn bedacht
Type D persoonlijkheid
Distressed personality type;
Negatieve affectiviteit (neiging om negatieve emoties te ervaren)
- ik ben vaak in een slecht humeur
- ik maak me zorgen over veel dingen
- ik maak problemen van onbelangrijke dingen
en sociale inhibitie (neiging om emoties niet te delen).
- ik ben een gesloten persoon
- ik vind het moeilijk om een gesprek te starten
- ik voel me vaak geremd in sociale situatie
Soort binnenvetter.
Big five
OCEAN
- openeness —> nieuwe ervaringen
- consenscieus —> efficiënt en georganiseerd
- extraversie —> outgoing
- agreeableness —> vriendelijk en gepassioneerd
- neuroticism —> emotioneel onstabiel en snel angstig. Verhoogd neuroticisme wordt gelinkt aan verhoogd risico op mortaliteit, negatieve cardiovasculaire gebeurtenissen en het ervaren van negatieve gebeurtenissen.
Score meten met de NEO
Optimisme
De neiging om optimistische verwachtingen te hebben aangaande de toekomst. Dit is gerelateerd aan verbeterde gezondheid, minder complicaties en minder aderverkalking
Atheroscleroses
Aderverkalking
Prevalentie
Hoe vaak komt iets voor?
Onderzoek of een bepaalde trek vaker voorkomt in mensen met een ziekte in vergelijking met mensen zonder die ziekte.
(Case control study; 2 groepen vergelijken)
Incidentie
Hoevaak zal het voorkomen in de toekomst?
Onderzoeken of het hebben van een bepaalde een trek gerelateerd is aan de hoeveelheid mensen die een bepaalde ziekte ontwikkelen.
Prospective cohort study;
Je start met een groep mensen zonder ziekte en bekijkt de incidentie over tijd.
Prevalentie persoonlijkheid type D
- algemene populatie; 13-25%
- cardiale patiëntpopulatie; 25-35%
- andere patiëntpopulatie; ong 20%
Geen psychopathologische persoonlijkheid, maar een veel voorkomend persoonlijkheidstype. Het heeft een genetische basis die voorspellend is voor type D. Persoonlijkheid is stabiel over tijd en bepaald door eenzelfde set van genen.
Type D en de big five
- neuroticisme correleert met negatieve affectiviteit (0.68)
- sociale inhibitie correleert negatief met extraversie (-0.65)
Er is dus een relatie tussen type D en de big five, maar tis niet hetzelfde want dan zou de onderlinge correlatie sterker moeten zijn.
Type D en andere psychologische constructen
Type D correleert met
- lager zelfvertrouwen
- laag lichaamsbeeld
- minder vertrouwen dat je iets kun bereiken
- minder vaak secure attachment style, vaker fearfull attachment style.
Cvd
Cardiovasculair diseases = hart en vaak ziekten
Metabolische syndroom
Wanneer je een grotere kans hebt op hart- en vaatziekten. Oorzaken;
- overgewicht, met name buikvet
- veel trygliceriden en weinig HDL
- hoge bloeddruk (of medicatie coor hypertensie)
- hoge glucoselevels tijdens vasten (of medicatie voor diabetes)
Mensen met type D persoonlijkheid hebben 2x zoveel kans op metabool syndroom.
Hart en vaat Verklaringsmechanisme type D
Mensen met type D;
- houden zich minder goed aan algemene bewegingsadviezen
- hebben een ongezond dieetpatroon
- gaan minder vaak naar een arts (misschien door sociale inhibitie)
Type D en CVD HPA-as
HPA as wordt geactiveerd in stress volle situaties. werkt met feedback loop waardoor het zichzelf reguleert. HPA systeem zorgt voor de productie van cortisol (stresshormoon). Negatieve feedbackloop; is er veel cortisol, dan stopt de aanmaak hiervan. Dit systeem kan verstoord zijn. Als dit systeem hyperacties is heb je teveel, hypoactief te weinig cortisol.
Mensen die chronisch gestrest zijn (type D) reageren heftiger op stress taak en maken meer cortisol (hyperactive)
Type D CVD en immuunsysteem
Immuunsysteem kan het risico op CVD verhogen. Mensen met type D laten een verhoogd niveau van inflamatie/ontsteking zien, wat onderdeel is van atherosclerosis. Inflammatie zorgt namelijk dat cholesterol vet en calcium aan de wand van aderen blijft plakken
Type D CVD en HRV
Je hart heeft zelf een mechanisme wat zorgt voor het juiste ritme. Hierbij zijn het sympatische (gas) en het parasympatische/nervus vagus (rem) systeem betrokken. Om te onderzoeken of deze 2 goed samenwerken, moet je kijken naar de variatie in hartslagen. Dit is HRV. Hoe hoger HRV, hoe beter. Mensen met een lager HRV hebben een grotere kans op CVD. Mensen met type D laten vaak een inbalans in HRV zien. de gas werkt meestal veel harder dan de rem.
type D CVD en oxidatieve stress
= roestingproces. Treedt op wanneer er een toename is aan vrije radicalen (oxidanten) of een afname aan antioxidanten of beide. Dit beschadigd de celwanden, DNA en andere celonderdelen. Dit proces is betrokken bij CVD omdat het ook hartspieren beschadigd. Als je ongezond leeft kan dit een risicofactor zijn. Mensen met type D leven vaak minder gezond en hebben hierdoor meer kans op oxidatieve stress, en dus CVD.
Type D CVD en celveroudering
Cel heeft telomeren. Bij elke celdeling verlies je een stukje telomeer. Hoe korter een telomeer —> hoe ouder een cel. De lengte van een cel kan beïnvloed worden door bv ziekte, inflammatie en oxidatieve stress, maar ook leefstijl en chemicaliën. Mensen met type D hebben vaak kortere telomeren. Cellen lijken hierdoor ouder en er is meer kans op CVD.
Health behaviour models
Persoonlijkheidskenmerken kunnen bepaald gedrag verklaren, zoals roken of slecht dieet. Deze gedragingen kunnen associaties tussen gezondheid en persoonlijkheid verklaren.
Interactional stress moderation models
Persoonlijkheid beïnvloed de beoordeling van potentieel stressvolle situaties en coping mechanisme
Transactional stress moderation model
Persoonlijkheid beoordeelt niet alleen de beoordeling van stressvolle situaties maar ook de blootstelling eraan
Constitutional predisposition models
Onderliggende genetische factoren (temperament bv) beïnvloeden sociaal gedrag, emotionele trekken en andere indicatoren van persoonlijkheid. Net zo als pathofsyisiologische processen in ziekteontwikkeling.
