hc 2 Flashcards
zenuwstelsel
centrale zenuwstelsel: brein en ruggenmerg
alles daarbuiten: perifere zenuwstelsel.
perifere zenuwstelsel
Zenuwstelsels en zenuwen buiten het cns
- somatische
- autonomische
- enterische. alles met interne organen, niet leren!!
somatische zenuwstelsel
Stelsel wat het lichaam bedient (bv hand bewegen)
Bevat alle hersen zenuwen en ruggenmerg zenuwen
autonoom zenuwstelsel
Zelfstandige stelsel, heb je geen controle over (bv spijsvertering)
sympatische zenuwstelsel: fight or flight , zorgt voor opwinding op handige momenten.
parasympatische zenuwstelsel: kalmerend. als er geen stress is wil je niet paraat staan om te vechten of te vluchten.
2 systemen werken wel samen. in tijden van rust heeft de parasympatische de overhand.
axonen
verbinden zenuwvezels met zenuwcellen
bundel zenuwvezels:
tractus (binnen czs)
zenuw (buiten czs)
segmenten ruggenmerg
- cervicaal
- thoracaal (romp)
- lumbaal (benen)
- sacraal (stuitje)
- coccygeaal (staartbeentje)
ruggenmergzenuwen zijn onderdeel van
somatische zenuwstelsel
dermatoom
lichaamsonderdeel. elk dermatoom heeft 2 ruggenmergzenuwen.
sensorische zenuw
motorische zenuw
sensorische zenuw
binnekomend, afferent. verstuurt info van huid, gewrichten en spieren naar ruggenmerg.
motorische zenwuw
uitgaand, efferent. verstuurt info naar spieren van bepaald deel van het lichaam.
afferent
naar structuur toe (input)
efferent
van structuur af (output)
ezelsbruggetjte: effkus weg. + a komt voor de E en input komt voor output.
wet van bell& magendie
Zenuwen komen via de achterkant van het ruggenmerg binnen (achterhoorn/dorsale hoorn) deze is afferent en sensibel. Neemt pijn temperatuur fijne tast diepe druk en beweging waar. Ze gaan er aan de voorkant uit (voorhoorn/ventrale hoorn), efferent en zorgt voor snelle en fijne motoriek
hersenzenuwen
12 paar. 1 set links, 1 rechts. ipsilateraal, sturen spieren aan aan dezelfde kant als dat het binnenkomt.
nervus opticus
zich
nervus olfactorius
reuk
nervus oculomotorius
oogbeweging
nervus trochlearis
oogbeweging
nervus trigeminus
gevoel in gezicht en beweging kauwspieren
nervus abducens
oogbeweging
nervus facialis
beweging van gelaatspieren (expressie)
nervus vestibulocohlearis
gehoor en evenwicht
nervus glossopharyngeus
tong en farynx (-keel) beweging en sensatie
nervus vagus (zwervend)
hartslag, bloeddruk, ingewanden, beweging van farynx en larynx (strottenhoofd)
nervus accessorius
nek- en halsspieren
nervus hypoglossus
tongspieren
hersenzenuwen lopen direct via het perifere zenuwstelsel naar hersenen ipv via het ruggenmerg
efficiënt: info is snel bij het brein
niet efficiënt: als een zenuw gaat ontsteken, is er vaak uitval. een zenuw zet dan uit en komt in verdrukking. hierdoor wordt info verwerking minder en ontstaat dus uitval
voorbeeld hersenzenuwontsteking
aangezichtsverlamming van bell
aangezichtsverlamming van Bell
nervus fascilicus ontsteekt, zwelt op en raak in verdrukking tegen de schedel. het verliest zijn functie. deze stuurt gezichtsspieren aan. het gezicht gaat hierdoor vaak aan 1 kant een beetje hangen. meestal door bacterie. toedienen van ontstekingsremmers. deze symptomen lijken erg op cva.
unilateraal
aan 1 kant verlamming van bv spieren
sympathische zenuwstelsel
Activeren van het lichaam, adrenaline is hierbij belangrijk.
parasympathische zenuwstelsel
Hartslag vertragen, spijsvertering op gang komen, ontspanning.
Sympatisch en parasympatisch zenuwstelsel zijn altijd tegelijk actief, het is een kwestie van balans.
hersenstam
achterhersenen
middenhersenen
tussenhersenen
achterhersenen
Metencephalon
Pons
Reticulaire formatie
Cerebellum
Belangrijk voor motorische functies
middenhersenen
sensorische functies (geluiden en beelden).
substantia nigra
cerebrale aquaduct
superieus culiculi (verantwoordelijk voor visuele infoverwerking, een anbij gelegen gebied doet het auditieve)
Eens sensorisch component, de tectum, deze zit dorsaal aan de achterkant, terwijl de motorische component, de tegmentum ventraal (aan de voorkant) zit.
tussenhersenen
Belangrijk voor sensomotorische taken (integratie sensorische en motorische signalen).
thalamus (kamer)
hypothalamus en hypofyse
substantia nigra
beschadigd bij mensen met parkinson (belemmert aanmaak dopamine).
belangrijk voor aansturen van motorbewegingen. bij mensen met parkinson is beweging starten moeilijk en beweging opzich ongecoördineerd.
Belangrijke verbinding voor initieren van beweging (tussen mid en forebrain).
cerebrale aquaduct
gaat over in ruggenmerg. hierin stroomt cerebrospinale vloeistof
ventraal
motorisch: tegmentum
dorsaal
sensorisch: tectum
thalamus
integreert sensorische info en stuurt deze door naar specifieke gebieden in de cerebrale cortex. alle sensorische info loopt hierdoor en gaat via zintuigelijke systemen naar de hersenschors.
hypothalamus
reguleert hormoonproductie via hypofyse. betrokken bij vrijwel alle aspecten van gedrag (eten slapen, reguleren van lichaamstemperatuur, emotioneel en seksueel gedrag, etc.
ganglion
clusters van neuronen
basale ganglia
betrokken bij motorvaardigheden, met name controle en coördinatie van vrijwillige motorische beweging. maakt deel uit van de grote hersenen.
bij Parkinson is aanzetten van vrijwillige beweging moeilijk, dus hier werkt dit niet
aangestuurd door substania nigra, zorgt voor de brandstof (dopamine).
Ook tourette kan ontstaan;
Maken van onvrijwillige geluiden en vreemde bewegingen
Bestaat uit;
Caudate nucleus
Putamen
Globus pallidus
bij veel dopamine door substantia nigra
hyperactiviteit –> tourette. veel beweging onvrijwillig
bij tekort aan dopamine door substantia nigra
hypoactiviteit –> parkinson
neocortex
6 lagen. Weefsel wat zichtbaar word wanmeer je het brein van buitenaf bekijkt. Aan de bovenkant van het brein. Beïnvloed onze honger, lust, dingen die we ervaren, maar ook het opstellen van een perceptuele wereld en daarop kunnen reageren. Neocortex is verbonden met alle andere delen van het brein. Neocortex beïnvloed hoe info word verwerkt in lagere hersengebieden (top-down)
allocortex
minder lagen 3-4, bevinden zich in de dieper gelegen structuren van cerebrum.
Speelt in rol in het controleren van emotie staten motivatie en herrinering. Bestaat uit;
Hippocampus
Deel van amygdala
Cingulate cortex
Verschillende structuren
Structuren van olfactorisch systeem
Voorkant
Anterior bij mensen
Rostraal bij vogels
Achterkant
Posterior bij mensen
Caudaal bij vogels
Zijkant
Lateraal
Middenkant
Mediaal
Bovenkant
Superior (dorsaal), bij dieren is dit de rug, want die zit aan de bovenkant. Bij mensen is dit de schedel.
Onderkant
Inferior (ventraal), bij dieren is dit de buik, want die zit aan de onderkant.
Frontale kwab
Uitvoerende functies, zoals maken van beslissingen en vrijwillige beweging.
Voert sensorische en motorische functies samen. Maakt actieplannen.
Schade leid tot moeite met organiseren, evalueren van eigen gedrag, evenals plannen voor de toekomst
Pariëtale kwab
Stuurt onze beweging naar een bepaald doel of zorgt voor het uitvoeren van een taak, bijvoorbeeld het vastpakken van een object (motorisch)
Schade leid tot moeite met huidstimulatie identificatie en maakt handen en armen bewegen naar bepaalde doelen lastig.
Temporale kwab
Zorgt voor zicht, horen, taal en muzikaal vermogen, gezichtsherkenning en emotionele verwerking
Schade leid tot moeite met herkennen van geluiden, je hoort wel geluid maar niet wat, ook is het lastig om complexe visuele beelden te verwerken.
Occipitaal kwab
Beeldverwerking
Schade leid tot moeite met visuele info verwerking met name vorm en kleur van objecten.
Ventrikels
Hersenkamers gevuld met vocht
Ipsilateraal
Structuren aan de zelfde kant
Contralateraal
Structuren die in tegenovergestelde kanten liggen
Bilateraal
Structuren die in beide helften voorkomen
Proximaal
Structuren die dicht bij elkaar liggen
Distaal
Structuren die ver van elkaar af liggen
Functionele organisatie zenuwstelsel
Cns
Somatisch zs
Autonoom zs
enteric zs
Cerebral arteries
Hersenaderen; lopen via de nek lang de buitenkant van de hersenstam, cerebrum, cerebellum en daarna door in de hersenen
3 grote hersenaderen
Anterior
Middle
Posterior artery
Beroerte
Bij ernstig verminderde bloedtoevoer. Hersenverbindingen zijn gekruist dus een beroerte in de linkerhemisfeer geeft schade aan de rechterkant van het lichaam en andersom.
Bundel zenuwvezels binnen cns
Tractus/fasciculus/lemniscus/funiculus
Bundel zenuwvezels buiten cns
Zenuw
Driedeling hersenen
Forebrain
Midbrain
Hindbrain
Forebrain
Ruiken
Midbrain
Zien en horen
Hindbrain
Beweging en balans
Prosencephalon
Forebrain
Mesencephalon
Midbrain
2 belangrijkste onderdelen ruggenmerg
Ruggenmerg
Hersenstam
Ruggenmerg
Voert meeste beweging uit, meestal door instructies brein, maar ook via somatisch zenuwstelsel. Zit vast aan de hersenen en bevind zich tussen de wervels en de zenuwen komen er tussen uit.
Hersenstam
Begint waar de ruggenmerg de schedel inkomt en loopt tot de lagere gebieden van de grote hersenen.
Ontvangt afferente signalen van zintuigen uit het lichaam en zend efferente signalen naar het ruggenmerg.
Reticulaire formatie
Netachtige mix van neuronen (grijze stof) en zenuwvezels (witte stof).
Slaap-waak centrum
Pons en medulla
Bepalen vitale lichaamsbeweging
Nuclei in de pons krijgen input van het cerebellum en vormen een brug naar de rest van het brein.
Tectum
Krijgt enorme hoeveelheid sensorische info van ogen en oren.
Bestaat uit tectum colliculi (heuveltjes).
Supperior tectum ontvangt info van de optische zenuw en de inferior collicus van de auditorische paden.
Aan de hand hiervan worden oriënterende beweging gemaakt als je bijvoorbeeld ergens geluid vandaan hoort komen.
Red nucleus
Bestuurt beweging van ledematen
Periaquaductal gray matter
PGM; cellichamen die het aquaduct omgeven wat de derde en vierde ventrikel aan elkaar verbind. Hier woord soort-typisch gedrag veroorzaakt (bv vrouw-specifiek gedrag)
Intern (autonoom) zenuwstelsel
Vegetatief en regelt emoties. Hebben we geen controle over, dus onwillekeurig en reflexmatig. 2 delen;
Sympatisch zenuwstelsel
Parasympatisch zenuwstelsel
Cerebrale cortex
Hersenschors, bestaat uit corticale cellagen, bestaat uit;
Allocortex
Neocortex
Hippocampus
Betrokken bij consolidatie; proces waarbij korte-termijngeheugen omgezet word naar lange termijngeheugen.
Amygdala
Speelt cruciale rol bij angst
Cingulate cortex
Heeft te maken met emotie verwerking, leren, geheugen, motivatie.
Lymbisch systeem
Systeem wat affectief en gemotiveerd gedrag controleert, evenals bepaalde vormen van herrinering waarvan de anatomie tussen de neocortex en hersenstam ligt.
Olfactory bulbs
Organen verantwoordelijk voor het detecteren van geur.
Vomeronasal orgaan
Verzameling neuronen die feromonen detecteren bij zoogdieren, bij mensen is de functie niet bekend.
Hersenvliesontsteking
Meningitis (beschadiging meninges door schadelijke micro-organismen)
Hersenontsteking
Encephalitis, door afsterven van een gebied dat zich diep in het brein bevind (substantia nigra). Meeste gevallen is weghalen gehele getroffen hemisfeer de oplossing.
