Hc 13 Flashcards
Soorten ritme
Circannueel
Infradiaan
Circadiaan
Ultradiaan
Cricannueel
Jaarlijks, bv seizoenen, winterslaap
Infradiaan
Langzamer dan een dag maar sneller dan een jaar, bv menstruatiecyclus
Circadiaan
Dagelijks, bv slaap
Ultradiaan
Sneller dan een dag, bv eten
Ritmen worden op 2 manieren gestuurd
Endogene ritmen; (meeste gevallen) wordt intern gestuurd, vanuit het lichaam zelf
Exogene ritmen; wordt extern gestuurd, bv door zon of seizoenen
Ritme endogeen of exogeen?
Kun je achter komen door de externe omstandigheden constant te houden, dus bv 24 uur licht of juist donker.
Free-running rhythm
Vrij ritme waar ze bv bij het experiment met slaap zelf konden bepalen wanneer het nacht of dag was.
Zeitgeber
Stimulus die de klok bijstelt
Entrainment
Het bijstellen zelf/aanpassen
Jetlag
Ontstaat doordat de zeitgeber niet synchroon valt met de biologische klok (de klok moet op een heel andere tijd gezet worden)
Nucleus suprachiasmaticus (SCN)
Belangrijkste structuur van de biologische klok. Onderdeel van de hypothalamus. Bevind zich boven het chiasma en krijgt input vanuit de tractus retinohypothalamicus..
Functioneert als master klok. Zorgt niet zelf voor gedrag maar pacemaker cellen sturen andere structuren aan met circadiane ritmische activiteit (slave oscillators);
- pijnappelklier
- andere hypothalamische kernen
Pijnappelklier
Epifyse, melatonine hormoon speelt een rol in dag-nacht ritme, dit kun je bv voorgeschreven krijgen als je veel last hebt van jetlag of bij lichte slaapproblemen
Andere hypothalamische kernen
Regelen Bv temperatuur, groeihormoon, stresshormoon.
Melatonine
Productie in epifyse als het donker is. Speelt een rol in;
- circadiane slaap-waak ritme
- bij veel dieren ook in het circannuele rimten, bv winterslaap