H8 - Nutrition, weight control ad diet, exercise, and safety Flashcards
Components of food
- Koolhydraten
- Vetten
- Eiwitten
- Vitamines
- Mineralen
(water + voedingsvezels + antioxidanten)
Koolhydraten
Simpele en complexe suikers die energie leveren
- glucose
- fructose
- sucrose
- lactose
- zetmeel
Vetten
Lipides. Bron van energie.
- Verzadigde vetten
- Onverzadigde vetten (enkelvoudig, meervoudig)
- Cholesterol
Eiwitten
Ketens van aminozuren. Deel zelf aanmaken deel via voeding (essentiele aminozuren)
Vitamines
Organische chemicaliën
- Regulering stofwisseling en functies lichaam
- Omzetten voeding in energie
- Productie hormonen
- Afbraak afvalstoffen
In vet oplosbaar (A,D,E,K) en in water oplosbaar (B,C)
Mineralen
Anorchanische chemicaliën. Bvb calcium en ijzer
Voedingsvezel
Nodig bij vertering: het stimuleert vlotte passage van voedsel door het maagdarmkanaal
Antioxidanten
Een groep vitamines (o.a. A,C,E) die schade aan cellen herstellen en beperken d.m.v. oxidatie
Biopyschosociale factoren bepalen wat we eten
- Aangeboren smaak (genotscentrum voor vet in hersenen)
- Skill: controle over wat je eet
- Omgeving en ervaring (o.a. social learning)
Atherosclerosis
Aderverkalking waarbij cholesterol verantwoordelijk is. + invloed kindertijd
Functie cholesterol
Maak vet plaatjes aan in bloed en hangt af van aanwezigheid van lipoproteinen
- Low-density lipoprotein (LDL): lage dichtheid, toename van vetplaatjes afzettingen = ‘slechte’ cholesterol
- High-density lipoprotein (HDL): hoge dichtheid, verlaging vetplaatjes opbouw = ‘goede’ cholesterol
Andere vetten
- Triglyceriden: vetten en vetzuren –> hartziektes
- Omega-3: vis –> beschermd tegen hartziekten
- Vetzuren: verhoogd LDL en verlaagd HDL
LDL risico
Op hartaanvallen en beroerte.
Risicofactoren:
- leeftijd (M>45, V>55)
- roken
- hoge bloeddruk
- weinig HDL (<40 mg)
- familiegeschiedenis met cardiovasculaire ziektes)
Hypertensie
Hoge bloeddruk
- Oplossing: levensstijl veranderen
- Invloed van sodium
- Invloed van caffeine
Kanker
- Verband met verhoogd verzadigd vet gehalte en laag vezel- en vis gehalte
- In dikke darm en prostaat
- Vitamines A en C beschermen NIET
Interventies to improve diet
Theories of health related behavior:
- Health Belief Model
- Stages of Change Model
- Theory of Planned Behavior
- Gedrags- en educatie methodes
- Training
- Social support
Overgewicht en obesitas
Het lichaam slaat overtollige calorieën op als vet in vetweefsel (adipose tissue)
BMI en overgewicht
25-30: overgewicht
>30: obesitas
Biologische factoren gewichtscontrole
- Soms: storing van endocriene klieren
- Erfelijkheid: Set-point theory
Set-point theory
Iedereen heeft een ‘standaard’ gewicht, geregeld door de hypothalamus. Bij drastische toename/afname van calorieën verandert het gewicht eerst heel snel en daarna langzamer en uiteindelijk wordt de limiet bereikt. Vervolgens weer terug naar normale gewicht
Rol hypothalamus en gewichtscontrole
- Ghreline: via bloed naar hypothalamus als er te weinig energie beschikbaar is of als de maag leeg is
- Leptine: reguleert hypothalamus circuits die honger en metabolisme stimuleren en beperken
- Insuline: Geproduceerd door pancreas. Zelfde functie als lepten. Reguleert glucose in bloed, omzetten van glucose in vet en oplslag vet in vetweefsel
Obese
Hyperinsuline (te veel) waardoor hongergevoel verhoogt
Set- point hangt af van…
aantal en formaat vetcellen
- neemt toe in jeugd en adolescentie
- aantal vetcellen kan niet meer afnemen
–> moeilijk te veranderen
Psychosociale factoren gewichtscontrole
- (chronische) Negatieve emoties –> binge eating: geen controle over gedrag
- Sociaal netwerk: modelling
- Levensstijl
- Gevoeligheid cues
- Portiegrootte
Zijn mensen met en zonder overgewicht even gezond?
Factoren:
1. Mate van overgewicht (hoe zwaarder hoe meer hypertensie, hartziekten, diabetes en hoog cholesterol)
2. Fitheid (overgewicht + bewegen is gezonder dan normaal gewicht + zitten)
3. Verdeling van vet over lichaam (veel buikvet = hogere lipide niveaus en cardiovasculaire activiteit bij stress)
Voorkomen overgewicht
Meeste overgewicht veroorzaakt in kindertijd. Dus excessieve groei vetcellen voorkomen d.m.v. gewichtscontrole:
- Verbeteren voeding en fysieke activiteit
- Onderwijs
- Betrokkenheid school en ouders
Behandelingen
Verbeteren levensstijl waarbij self-efficacy en social support belangrijk zijn
- gedragsmethodes
- cognitieve methodes
- zelfhulp
-medisch toezicht
Gedragsmethodes
Controle over dieet en omgeving
- advies voeding en beweging
- zelfmonitoring
- stimulus controle technieken
- eetmanieren veranderen
- gedragsovereenkomsten
- social support
Cognitieve methodes
- motivational interviewing
- problem solving training
Medisch toezicht
- Medicatie Orlistat
- Maagband
- Liposuctie
Relapse
bij cues, negatieve emoties en verveling
Anorexia
Drastische reductie voedselinname, BMI <15,5
Ziekte: nierfalen, hartstilstand, lage bloeddruk, hartritme stoornissen
Boulimia
Herhaalde episode van eetbuien gevolgd door braken/laxeren. Bang om controle te verliezen
- Ziekte: ontsteking spijsverteringsstelsel, hartproblemen
Waarom anorexia en boulimia
- Genetische en fysiologische linken
- Abnormaal functioneren van neuro-endocriene assen en neurotransmitter systemen
Health effects physical acitivity
- Psychosociaal: minder stress, verbetering prestatie, attitude en zelfbeeld (placebo-effect)
- Fysiek: meer endorfines = vermindering gevoelens van stress en pijn
Promoting exercise behavior
- Stilstaan bij doel en verwachtingen
- Gericht kiezen oefeningen
- Voorwaarden opstellen
- Doelen: gedragscontract, gradueel oplopend en meetbaar
- Gevolgen: bekrachtiging, eerst tastbaar daarna mentaal
- Sociale invloed
- Record keeping
Veiligheid: risico
- UV straling
- Loodvergiftiging
- Radon
- Asbest
- Straling
Vetcelhyperplasie
Bovenmatige ontwikkeling van vetcellen
Bloedcholesterol
Cholesterol is een steroïde die een onontbeerlijk bestanddeel is van alle celmembranen (bouwsteen). De bepaling van hoeveelheid cholesterol in bloed is een belangrijke parameter bij het onderzoek van een hartpatiënt
