H3 Flashcards
Wanneer is de snelste groei van de hersenen en het lichaam?
Prenatale fase
Prenatale fase bestaat uit 3 fases;
Germinale fase (0-2 weken)
Embryonale fase (3-8)
Foetale fase (9-40)
Germinale fase (0-2)
Een eicel raakt bevrucht en gaat zich vervolgens delen. Dit is de mitose. Vaak wordt het niet succesvol volbracht. Als er door de mitose 8 cellen zijn dan beginnen ze differentiëren. Er komen steeds meer cellen en deze gaan zich bewegen via de eileider naar de baarmoeder (de zygote). Er wordt een holte gevormd in het klompje cellen en dit noemen we de blastocyste. Deze blastocyste gaat zich innestelen in de baarmoederwand. Dit is een zeer gevoelige fase: tot 60% van de zwangerschappen zijn van korte duur en eindigen in een miskraam. Dit is vaak nog voordat de zwangerschap bekend is. Aan het einde van de germinale fase zijn er ongeveer 250 cellen.
Embryonale fase (3-8)
Het rode bolletje dat is het hart. Deze moet zich als een van de eerste dingen ontwikkelen omdat het zorgt voor de bloedsomloop. Hierna komt de ruggenmerg en de ogen. Vanaf week 7 zie je ook de benen/armen.
Embryonale fase (3-4)
- blastocyste deelt zich in 3 lagen
- vorming van organen
- neurale buis
3 lagen bastocyste
- Het endoderm; de binnenste laag (wordt het spijsverteringsstelsel en het ademhalingsstelsel)
- Het mesoderm; de middelste laag (wordt het spier- en skeletsysteem)
- Het ectoderm; de buitenste laag (wordt de huid en het zenuwstelsel)
Vorming organen
Verder treedt de vorming van het de organen (het hart) op en de bloedomloop vormt zich in de 3e week. De baby zal zich aansluiten op de bloedstroom van de moeder wat de groei vergemakkelijkt, want op deze manier krijgt het alle voedingsstoffen binnen.
Neurale buis
Dit is een deel van het ectoderm dat zich in zichzelf begint te vouwen en een holle cilinder gaat vormen. Dit is de basis van het centrale zenuwstelsel. Het bovenste deel van de cilinder worden de hersenen en het onderste deel het ruggenmerg. Bijna alle neuronen worden in die eerste maanden gevormd.
Embryonale ontwikkeling (3-8) principes
Er zijn drie principes van prenatale ontwikkeling:
- Proximodistale volgorde
- Cefalocaudale volgorde
- Orthogenetische volgorde
Proximodistale volgorde
(van binnen naar buiten): armen -> vingers
De romp/het lichaam vult snel, maar de armen blijven kort en stomp. Dingen zoals
het hart ontwikkelen zich eerst en er is dus een ontwikkeling van binnen naar buiten.
Cefalocaudale volgorde
(van boven naar beneden): hoofd -> beneden. In de prenatale periode is het hoofd veel verder ontwikkeld dan de rest van het lichaam.
Orthogenetische volgorde
Van een massa naar specifiek/van ongedifferentieerd naar gedifferentieerd (van grof naar gedetailleerd): eenvoudig -> verfijnd
De handen zijn eerst stompjes en uiteindelijk komen er vingers aan.
Foetale fase 9-40
In deze fase zullen de hersenen toenemen in omvang en zal de neurale buis veranderen in 100 miljard neuronen! De vorming van de hersenplooien gaat door tot een volwassen brein. De neurale netwerken in de foetale fase van de ontwikkeling gebeurt in meerdere stappen.
Stappen ontwikkeling neurale netwerken
- neurulatie
- neuronale proliferatie
- neurale migratie
Neurulatie
Vorming neurale buis
Neuronale proliferatie
Snelle vorming van neuronen
Neurale migratie
De beweging van neuronen naar het einddoel in de hersenen.
Ontwikkeling gehoor
De binnenoorstructuren vormen zich rond week 16. Rond week 22-24 zijn het
slakkenhuis, trommelvlies, gehoorbeentjes en andere cruciale oorstructuren volledig gevormd. Een foetus vanaf week 22-24 hoort; de hartslag van de moeder, eten, ademen, lopen, praten, bewegen, voeren en geborrel in de maag.
Ontwikkeling zicht
Er zijn weinig externe visuele prikkels, maar na de geboorte is er scherp zicht op 19-21 cm. De rest is vaag.
Ontwikkeling smaak en reuk
Na 24 weken is er al een primair smaakvermogen, maar na de geboorte is er pas een ontwikkelde smaak en reuk.
Ontwikkeling tast
Vanaf 8 weken is er al reactie op aanraking.
Ontwikkeling pijn
Pijn kan worden geobserveerd bij premature baby’s van 24-26 weken. De neurale banen
voor pijnperceptie vormen zich rond de 26 weken. Het is wel erg lastig om pijn bij een foetus
vast te stellen.
Levensvatbaarheid bij babies
Een baby is levensvatbaar vanaf 22/23 weken. Bij week 25 is er al een 50/50 kans op overleving. Het is normaal om te bevallen met 38 weken en dan is de kans op overleving dus normaal.
Teratogenen
schadelijke invloeden in de omgeving op het ongeboren kind (denk aan alcohol, nicotine, medicijnen en drugs). Deze stoffen zijn het meest schadelijk tijdens de embryonale fase (dus wanneer de organen worden gevormd). Tijdens het 2e en 3e trimester zijn deze teratogenen vooral van negatieve invloed op het ontwikkelen van de hersenen. Hoeveel schade een teratogeen aanricht is afhankelijk van de dosis. Ook zijn er individuele verschillen in de effecten van teratogenen. (Afhankelijk van foetale en maternale (genetische) kwetsbaarheid.
Voorbeeld geval Teratogenen
Eind jaren 1950 slikten vrouwen het stofje softenon ter voorkoming van ochtendmisselijkheid in het eerste trimester. Het gevolg hiervan waren ontbrekende of onderontwikkelde ledematen van de kinderen.
Effecten van roken tijdens zwangerschap
Nicotine zorgt voor een vernauwing van de bloedvaten en er is dus
een verminderde bloedstroom. Dit zorgt voor minder voedingsstoffen en zuurstof voor het
kind. Dit effect is het sterkste in het laatste trimester, omdat de groei dan het hardste is .
Effecten van roken mogelijk voor de geboorte
Een verhoogd risico op een miskraam of een te vroeg/te klein geboren kindje
Lastig onderzoek rokende moeders;
Rokende moeder hebben vaak ook een lager opleidingsniveau, een lagere sociaaleconomische status en meer psychopathologie zoals ADHD. Het is in de praktijk dus vaak lastig om roken als enige oorzaak aan te wijzen.
Effecten alcohol tijdens zwangerschap
Alcohol passeert de placenta, maar het kan nog niet door de lever worden afgebroken. Tijdens de zwangerschap zorgt dit voor een negatief effect op de neuronale ontwikkeling van de foetus.
Effecten alcohol tijdens zwangerschap later
Later zou dit kunnen leiden tot een foetaal alcohol spectrum stoornis of een foetaal alcohol syndroom.
Foetaal alcohol syndroom (FAS)
Er kunnen verschillende dingen optreden; gezichtsafwijkingen (afgeplat), een groeiachterstand, een laag gewicht, beschadigde hersenen wat kan leiden tot verstandelijke beperkingen/cognitieve problemen.
Neurons that fire together, wire together (hebb’s law)
Dit houdt in dat herhaling belangrijk is voor het leerproces. Neuronen die herhaaldelijk worden gebruikt om een bepaalde functie uit te voeren, gaan samenhangen en faciliteren. Dit is synaptische plasticiteit. Als ze steeds tegelijkertijd in werking komen, dan zullen ze zich gaan binden aan elkaar. Hoe meer herhaling er is, hoe sterker de verbinding wordt.
Use it or lose it
Eerder gevormde synaptische verbindingen worden weer ongedaan gemaakt. (Synaptic pruning) Dit gebeurt dus als de synapsen niet meer samen gebruikt worden
4 voornaamste postnatale hersen processen
- Synaptogenese
- Myelinisatie
- Apoptose
- Synaptische pruning
Synaptogenese
synapsformatie (de groei van synapsen). Connecties worden steeds
sterker doordat synapsen steeds meer
gebruikt worden.
Myelinisatie
solatie van neuronen
- Myeline is een vette substantie die om de
neuronen gaat zitten. Dit zorgt voor het
versnellen van de transmissie.
- De myelinisatie gebeurt ook nog na de
geboorte. Zo gebeurt dat van de visuele
cortex ongeveer tot de leeftijd van 1 jaar.
- Peuters krijgen een vocabulaire spurt na de myelinisatie van de hersengebieden die
belangrijk zijn voor taalontwikkeling.
- Myelinisatie van de prefrontale cortex zorgt voor het abstract denken bij adolescentie.
- De verdere myelinisatie gaat door tot in de volwassen leeftijd: Dit zorgt voor een groter
vermogen om gedachten en emoties te kunnen integreren (vergeleken met adolescenten).