H14: monopolie Flashcards
monopolie
Een marktvorm waarbij er slechts één producent-aanbieder van het goed is en waarbij geen dichte substituten voor het goed beschikbaar zijn
de verkoper is dus een prijzetter
→ monopoliemacht (komt niet veel voor)
ontstaan monopolies
- natuurlijke barriëres (een bedrijf is door bv innovatie efficiënter in het produceren van een product)
- wettelijke barriëres (exclusief recht om een goed te produceren gegeven door de overheid)
- eigendomsbarriëres (bedrijf heeft als enige toegang tot een hulpbron)
- vb: China voor delven van neodymium
natuurlijke monopolies
- ontstaan als er positieve schaaleconomieën zijn over het hele relevante bereik van de productie (de gemiddelde kosten dalen naarmat de schaal stijgt)
- de grootste producent is dus steeds de goedkoopste
- hij kan daardoor altijd goedkopere prijzen stellen
- iedereen koopt bij dit bedrijf en daardoor blijft dit bedrijf als enige over
beslissing productie en prijs bij een monoplolie
- enige producent
- wordt geconfronteerd met dalende vraagcurve
- kan prijs veranderen om omzet te veranderen
*
opbrengsten monopolist
TO = aQ - bQ²
GO = a - bQ
MO = ΔTO/ΔQ = a - 2bQ
marginale opbrengsten monopolsit
- Dalende vraagcurve: MO liggen steeds lager bij een nieuwe prijs -> extra opbrengsten worden dus deels teniet gedaan door een minderopbrengst die voortvloeit uit een prijsdaling van alle voorgaande eenheden = de trade-off van een monopolist
- Wijziging TO onderhevig aan
- Hoeveelheidseffect = TO nemen toe door een extra eenheid te verkopen
- Prijseffect = TO nemen af door de prijsdaling die van toepassing is op alle verkochte eenheden
winstmaximalisatie
MO = MK (idem als perfecte concurentie) = punt A
stippellijn van punt A tot vraagcurve → punt van Cournot
monopoliewinst voor monopolie stippelijn van punt van cournot tot snijding GTK curve = TO - TK = (GO-GTK) x Q
mark up = P - MK = soort belasting voor de monopolist ipv overheid
economische winst bij een monopolie
- er is economische winst zolang de prijs groter is dan de GTK
- economische winst = winst bovenop normaal rendement op kapitaal of = Totale opbrangst - opportuniteitskosten
- bij een monopolie kan er wel economische winst zijn op lange termijn (bij perfece concurrentie niet)
welvaartsverlies monopolie
in tegenstelling tot competitieve bedrijven vraagt een monopolist een prijs die hoger is dan de marginale kost → onwenselijk voor consumenten, wenselijk voor producenten
CS en PS vergelijken met perfecte concurrentie:
- CS bij perfecte concurrentie: A + B + C
- CS bij monopolie: A
- PS bij perfecte concurrentie: D + E + F
- PS bij monopolie: A + B + D + F
- welvaartsverlies: -C - E
prijsdiscriminatie
Verschillende prijzen hanteren ten opzichte van verschillende consumenten zonder dat de productiekost verschillend is
waarom? Meer PS
voorwaarden prijsdiscriminatie
- Producent is prijszetter: niet noodzakelijk monopolist, wel marktmacht
- Producent kan verhinderen dat goederen worden doorverkocht
Perfecte prijsdiscriminatie
prijsdiscriminatie van de eerste orde = de monopolist rekent elke consument de prijs aan die precies gelijk is aan zijn/haar betalingsbereidheid
gevolg: welvaartsverlies ten gevolge van monopolie verdwijnt, maar enkel als als we niet geven om de verdeling van de welvaart, is deze uitkomst te verkiezen boven de standaard monopolie-uitkomst (gebeurt (bijna) nooit in de praktijk)
indirecte prijsdiscriminatie
van de tweede orde = verschillende prijspaketten aanbieden het type consument achterhalen door de keuze te observeren
bv. CD met plastic hoesje of metalen doosje, concerttickets voor betere plaatsen zijn duurder, speedy-pass bij pretpark (pas op: risico want kan consumenten verontwaardigen → minder bezoekers dus ook minder speedy-passen want minder lange rijen)
Prijsdiscriminatie van de derde orde
producent deelt volledige markt op in verschillende deelmarkten waartussen niet kan geswitcht worden. (bv. Studenten & niet-studenten)
patent
een afdwingbaar recht dat de overheid toekent aan een producent (of individu) om anderen te verhinderen een uitvinding of goed te gebruiken zonder toestemming
