Geneeskunde 2B3 HC week 3 - 1 t/m 4 Flashcards
Wat zijn de functies van de huid?
- barrièrefunctie: bescherming tegen invloeden van buitenaf (micro-organismen, UV-licht, schadelijke stoffen) en vasthouden van water
- handhaven van interne milieu: temperatuurregulatie (via bloedvaten en zweetklieren) en vochthuishouding
- doorgeven van signalen: pijn, tast, warmte, kou (isolatie)
- vitamine D aanmaak: pre-vitamine D wordt in de lever/nier omgezet in vitamine D
- opslagplaats voor energie
- intermenselijk contact
Hoe groot is de huid en waar bestaat het uit?
Oppervlakte is 1,5-2 m^2, gemiddeld 15 kg en er leven 1,5 biljoen micro-organismen op de huid (meest zijn commensaal, dus niet pathogeen)
Huid bestaat uit:
- epidermis (opperhuid, meerlagig epitheel, geen bloedvaten): van boven naar onder; stratum corneum (keratine 1 en 10), stratum lucidum, stratum granulosum, stratum spinosum (keratine 5 en 14), stratum basale
- basaalmembraan/dermo-epidermale overgang: bestaat uit papillen (stevigheid), bloedvaten (temperatuurregulatie), fibroblasten (tussenstof) en adnexen (huidaanhangsels), dikte is 1-3 mm
- dermis (lederhuid): stratum papillare, stratum reticulare
- subcutis
–> ook zitten in de huid nog haren, talgklieren, spieren, bloedvaten, zenuwen en zweetklieren
Welke cellen zitten er in de epidermis van de huid en wat is de functie van de epidermis?
Soorten cellen:
- Keratinocyten (hoorncellen): hiertussen eiwitten en lipiden, groeien vanuit stratum basale in ong. 28 dagen tot een dode cel in stratum corneum die van de huid afvalt, verschilferen is alleen bij een niet gezonde huid (bijv. door toegenomen celdeling)
- Melanocyten (pigmentcellen; eumelanine, pheomelanine): ieder mens heeft er ongeveer evenveel, maken pigmentbolletjes (melanosomen) wat bij een donkere huid meer gebeurt en ze zijn dan groter –> als keratinocyten deze opnemen zal je huid donkerder worden, vormt samen met keratinocyten een epidermale-melanocytaire unit (melanine-pigment beschermt als een soort paraplu de celkern van keratinocyten)
- Langerhanscellen: APC van de huid, bij blootstelling migratie naar lymfeklieren voor presentatie antigeen aan T-cellen
- Merkelcellen
- Vrije zenuwuiteinden
–> geen bloedvaten!
Functie: voornamelijk barrièrefunctie tegen micro-organismen, UV-licht, schadelijkere stoffen en vochtverlies
Welke cellen zitten er in de dermis van de huid en wat is de functie van de dermis?
Opbouw:
- fibroblasten: maken dermale matrix zoals collageenvezels (trekvast) en elastinevezels (rekbaar, gaan bij ouder worden kapot (en ook minder talg)), zorgen voor stevigheid, soepelheid en volume
- glycosaminoglycanen
- dermatansulfaat (H2O binding)
- hyaluronzuur
Functie: Mechanische bescherming, thermoregulatie, aanvoer voedingsstoffen en zuurstof, aanvoer ontstekingscellen, pijn- en tastzin, aanvoer keratinocyten en melanocyten bij wondherstel
Wat zijn de eigenschappen van haarfollikels, talgklieren en zweetklieren in de huid?
Haarfollikels: kunnen niet ontstaan tijdens het leven, dus bij een wondje littekenweefsel zonder haarfollikel
Talgklieren: kunnen ook niet ontstaan tijdens het leven, maken talg; substantie die laagje vormt op de huid waardoor minder vochtverlies plaatsvindt
Zweetklieren: 2 soorten;
- eccriene zweetklieren: liggen in dermis/subcutis, zorgen voor thermoregulatie, terugresorptie van natrium, homeostase van water en elektrolyten
- apocriene zweetklieren: liggen dieper in subcutis, o.i.v. androgenen wordt secreet gevormd, door bacteriën kan het worden omgezet, veroorzaakt de lichaamsgeur
Waaruit bestaat de subcutis en wat is de functie?
Opbouw: vetcellen (lipocyten), netwerk van bindweefsel, bloedvaten en zenuwen
Functies: energiereserve, isolatie, waterreservoir, vormen van een stootkussen
Hoe verloopt het observeren van de huid?
Belangrijk om eerst te kijken en dan de beschrijven, patroonherkenning is hier ook belangrijk in
Beschrijven wordt gedaan a.d.h.v. PROVOKE:
- Plaats, lokalisatie en symmetrie
- Rangschikking, samenhang van de huidafwijking
- Omvang; aantal en grootte
- Vorm: rond, ovaal, druppelvormig, etc.
- Omtrek (begrenzing): (on)scherp of wisselend
- Kleur
- Efflorescenties: primair of secundair (=bloeiwijze)
Waarvoor staat de P uit PROVOKE?
Plaats; lokalisatie huidafwijking
- als het extremiteiten betreft ook vermelden of het de strekzijde of buigzijde is
- soms hebben huidaandoeningen voorkeurslokalisaties (op elleboog meestal door psoriasis en in elleboogplooi meestal eczeem)
- symmetrisch of asymmetrisch (komt meestal van buitenaf)
Waarvoor staat de R uit PROVOKE?
Rangschikking; samenhang van de huidafwijking
- groepsgewijs, gegeneraliseerd, kerstboom afwijking, segmentaal
- termen: gegroepeerd (lineair, annulair (ringvorm), herpetiform (in groepjes)), gedissemineerd, diffuus, discreet, reticulair, confluerend, folliculair, solitair, circumscript, regionaal, segmentaal, gegeneraliseerd (groot gedeelte) en universeel
Specifieke samenhang te verdelen in:
- solitaire afwijking = afwijking is slechts 1 plek
- circumscripte/regionale afwijking = afwijking betreft 1 been/lichaamsdeel, uitsluitend aan 1 zijde van het lichaam
- segmentaal = bepaald gebied is aangedaan
- gedissemineerd = verspreid over de huid afwijkingen, met nog gewone huid ertussen
- diffuus = hele huid is aangedaan, kan levensbedreigend zijn
Waarvoor staat de 1e O uit PROVOKE?
Omvang (grootte), wordt uitgedrukt in cm en ook kijken naar aantal huidafwijkingen
- miliair: 1-2 mm
- lenticulair 3-10 mm
- nummulair: 1-3 cm
- kinderhandpalmgroot: 3-5 cm
- handpalmgroot: 5-10 cm
–> voorkeur om in cm te beschrijven en niet in deze termen
Waarvoor staat de V uit PROVOKE?
Vorm, onderscheid tussen:
- rond (erythemateus)
- ovaal
- veelhoekig (polygonaal)
- veelbochtig (polycyclisch)
- lineair (mensen hebben vaak jeuk)
- ringvormig (annulair)
- schietschijf (kokarde)
- rechthoekig
Of bijv.: bolrond, gesteeld, opgeworpen rand, hemisferisch vlak (licht bol), spits of hobbelig
Waarvoor staat de 2e O uit PROVOKE?
Omtrek, gekeken of de huidafwijking lijnscherp, scherp, matig scherp of onscherp is
Waarvoor staat de K uit PROVOKE?
Kleur, eerst de huidskleur van de patiënt beschrijven op schaal van type 1 (bleek) t/m type VI (zwart)
Daarna kan de kleur van de huidafwijking beschreven worden (rood, blauw, geel, zwart, etc.), ook kijken of de kleur wegdrukbaar is
Waarvoor staat de E uit PROVOKE?
Efflorescenties, kunnen worden beschreven in de groepen van Darier:
1. erytheem: roodverkleuring van de huid
2. papuleuze dermatosen: bobbel op/in de huid (papel)
3. erythemato(papulo)squameuze dermatosen
4. eczemen
5./6. vesico(bulleuze) dermatosen: kleine blaasjes
7. pustuleuze dermatosen: met pus gevuld blaasje
8. tumoren en zwellingen: bij noduli een circumscripte palpabele weerstand in de cutis/subcutis/boven de huid verheven, als het groot is wordt het een tumor genoemd
–> macula: kleurverandering in het niveau van de huid, hyper-/hypopigmentatie, depigmentatie of erytheem, geen sprake van epidermale/dermale afwijkingen (bijv. moedervlek)
Wat zijn secundaire efflorescenties of acne vulgaris?
Secundaire efflorescenties: ontstaan later in de tijd door andere afwijkingen, bijv. door invloeden van buitenaf zoals krabeffecten of door verandering van een primaire efflorescentie (bijv. atrofie of litteken), kan ook ontstaan door huidproducten, voorbeelden:
- squamae (schilfers)
- crusta (ingedroogde secreties met kortsjes)
- excoriaties (krabeffecten)
- ulcus (defect huid)
- lichenificatie (vergroving van het huidreliëf)
- fissuur (kloof/scheur)
Acne vulgaris: combinatie van efflorescenties, polymorf beeld, sprake van pustels, comidonen (mee-eters) en rode papels, ook soms crustae of krabeffecten
Wat is de definitie van een wond?
Een efflorescentie (ulcus) en dus geen diagnose, oftewel een onderbreking van de huid
- Litteken: genezen wond, een wond kan niet genezen zonder littekenvorming
- Bij de foetus nog een regeneratief vermogen maar dit verdwijnt snel na de geboorte (behalve bij bijv. de lever)
–> Littekenvorming is sneller en er is hierdoor minder kans op invloeden van buitenaf dus betere bescherming (overlevingsvoordeel), maar bij regeneratie blijft de kwaliteit van het orgaan beter behouden
Wat zijn de kenmerken van mazelen:
- epidemiologie
- pathogenese
- overdraagbaarheid
- symptomen
- exantheem
- risicofactoren
- complicaties ?
Veroorzaakt door het paramyxovirus
- epidemiologie: voorkeursleeftijd 0,5-4 jaar
- pathogenese: verspreidt zich via aerogene respiratoire route (of soms via conjunctivae), enkelstrengs RNA-virus gegeneraliseerde infectie waarbij leukocyten, endotheelcellen, slijmvliezen en epitheliale cellen betrokken zijn, celdood door fusie van geïnfecteerde cellen in weefsels (soms ook in CZS –> encefalitis)
- overdraagbaarheid: incubatietijd 8-14 dagen, besmettelijk vanaf 4 dagen voor aanvang van prodromale fase tot 4 dagen na ontstaan van exantheem
- symptomen: (hoge) koorts, conjunctivitis, rhinitis, hoesten (te diagnostiseren met IgM-antistoffen)
- exantheem: begint vaak na 3-7 dagen en is grofvlekkig, confluerend en maculopapuleus (op 2-4e dag), begint op hoofd (achter oren) en breidt zich in dagen uit naar romp+ledematen, kan verschillende vormen hebben, na enkele dagen verbleekt het in witte vlekken op het mondslijmvlies (Koplik-vlekken: pathognomonisch (alleen kenmerkend voor mazelen), in prodromale fase (voordat patiënt ziek is)),
- risicofactoren: kinderen <1 jaar/pasgeborenen van niet-immune moeders
- complicaties: vaak zelflimiterend, bij 5-10% otitis media of pneumonie, bij 0,1% myocarditis of encefalitis
Wat zijn de kenmerken van roodvonk/Scarlatina:
- epidemiologie
- pathogenese
- overdraagbaarheid
- symptomen
- exantheem
- behandeling
- risicofactoren
- complicaties ?
Veroorzaakt door streptococcus pyogenes (groep A β-hemolytisch)
- epidemiologie: voorkeursleeftijd 2-10 jaar
- pathogenese: door exotoxine dat wordt uitgescheiden door de bacterie
- overdraagbaarheid: incubatietijd van 2-7 dagen, besmettelijk voor aanvang van eerste klachten tot huidafwijkingen verdwenen zijn, kind mag wel gewoon naar school/crèche
- symptomen: abrupte koorts, keelontsteking (tonsillitis), gezwollen cervicale klieren (ook klinische diagnose, soms retrospectief na aspecifieke koortsperiode)
- exantheem: vanaf 2e dag, puntvormig, rood, ruw, verspreid van borst naar gehele lichaam (vooral oksels/liezen), hierna vervelling, enantheem op tonsillen, rode farynxbogen en frambozentong (eerst wit en na 3 dagen rood, dik en bobbelig), narcosekapje (driehoek rondom mond en neus geen huiduitslag)
- behandeling: expectatief, antibiotica bij specifieke indicaties (bijv. ernstig ziek, dreigende dehydratie, verminderde afweer, meerdere gevallen) –> geen garantie op blijvende immuniteit na doormaken
- risicofactoren: anatomische afwijkingen KNO-gebied, syndroom van Down
- complicaties: mild beloop, na 2-3 weken huid vervellen vnl. handpalmen en voetzolen, peritonsillair abces/infiltraat, otitis media acute, dehydratie, sepsis (en NWDI en STSS) en laat zoals acuut reuma, poststreptokokken glomerulonefritis (zeldzaam)
Wat zijn de kenmerken van Rubella/Rode hond:
- epidemiologie
- pathogenese
- overdraagbaarheid
- symptomen
- diagnostiek
- behandeling
- risicofactoren
- complicaties ?
Veroorzaakt door togaviridae, genus rubivirus (rubellavirus)
- epidemiologie: vooral bij kinderen 6-12 jaar
- pathogenese: enkelstrengs RNA, infecteert lymfoïde weefsel van nasopharynx en bovenste luchtwegen, hierna systemische verplaatsing naar organen (waaronder placenta)
- overdraagbaarheid: incubatietijd van 12-23 dagen, verspreiding via aerogene respiratoire route
- symptomen: eerst bovenste luchtweginfectie met lymfadenopathie (retroauriculair, cervicaal, occipitaal) en soms gewrichtsklachten, 1 dag later exantheem; kleinvlekkig maculopapuleus en later confluerend tot grotere vlekken beginnend in gelaat en later op de romp, enantheem; kleine rode vlekjes op palatum molle, na ongeveer 3 dagen nemen de klachten af
- diagnostiek: IgG-antistoffen van rubellavirus en IgM of keelwat op PCR
- behandeling: symptomatisch, expectatief, vaccinatie (RVP)
- risicofactoren: zwangeren (1e trimester –> congenitaal rubella syndroom (retardatie, oor-/oog-/hartschade))
- complicaties: mild beloop, zelf limiterend, mogelijk trombocytopenische purpura, encefalitis en Guillain-Barré syndroom
Wat zijn de kenmerken van Erythema infectiosum (5e ziekte):
- epidemiologie
- pathogenese
- overdraagbaarheid
- symptomen
- diagnostiek
- behandeling
- risicofactoren
- complicaties ?
Veroorzaakt door humaan parvovirus B19
- epidemiologie: vooral bij kinderen 4-10 jaar
- pathogenese: kleinste DNA-virus (enkelstrengs zonder envelop), is seizoensgebonden
- overdraagbaarheid: incubatietijd van 7-21 dagen, via aerogene respiratoire route of handen besmetting, besmettelijk vanaf 1 week voor symptomen
- symptomen: eerst lichte ziekteverschijnselen waarna klachten verdwijnen en dan tweede ziekteperiode met malaise, koorts, gewrichtspijnen, exantheem; fijnvlekkig, roze/rood wegdrukbaar, maculopapuleus, vlindervormig in gelaat, strekzijde van ledematen en soms op billen/romp, eerst scherp begrensd en later confluerend met centrale verbleking (guirlandes), geen enantheem. Kenmerkend zijn de slapped cheeks (rode wangen)
- diagnostiek: klinische diagnose
- behandeling: symptomatisch, expectatief, wering school/crèche niet zinvol voor besmettelijkheid
- risicofactoren: gevaarlijk voor zwangeren
- complicaties: mild zelflimiterend beloop, weinig complicaties, evt.: aplastische crise bij chronische hemolytische anemie, intra-uteriene vruchtdood/spontane abortus bij infectie zwangeren <20 weken,
Wat zijn de kenmerken van Exanthema subitum/Roseola infantum (6e ziekte):
- epidemiologie
- pathogenese
- overdraagbaarheid
- symptomen
- diagnostiek
- complicaties
Veroorzaakt door humaan herpesvirus-6/7 (HHS-6/HHS-7)
- epidemiologie: vooral bij kinderen 3 mnd-3 jaar, bijna alle kinderen zijn na 2e levensjaar seropositief
- pathogenese: tijdens hiv-onderzoek ontdekt dat T-lymfocyten infectie verwant aan CMV
- overdraagbaarheid: incubatietijd 5-14 dagen, verspreiding via aerogene respiratoire route
- symptomen: enkele dagen hoge koorts (40 graden) zonder focus, later kortdurend exantheem; kleine, roze, lenticulaire vlekjes, licht confluerend, beginnend op romp en later op armen, geen enantheem
- diagnostiek: meestal niet nodig, klinische diagnose of serologie (blijft latent aanwezig en wordt in wisselende mate uitgescheiden in speeksel)
- behandeling: symptomatisch, expectatief, wering school/crèche niet nodig
- complicaties: mild beloop, zelflimiterend, kan i.c.m.; milde bovenste luchtweginfectie, otitis media, koortsconvulsies en/of lymfadenopathie in hoofd-halsgebied, complicaties alleen bij patiënten met verminderde immuniteit (bijv. afstoting, pneumonie of encefalitis)
Wat zijn de kenmerken van waterpokken:
- epidemiologie
- overdraagbaarheid
- symptomen
- diagnostiek
- behandeling
- complicaties
Veroorzaakt door varicella zoster virus (HHV-3)
- epidemiologie: vooral bij 0-4 jaar
- overdraagbaarheid: incubatietijd 1-21 dagen, verspreiding via aerogene respiratoire route en via huidlaesies, besmettelijk vanaf 1-2 dagen voor aanvang klachten en tot 5 dagen na ontstaan exantheem, besmettingsrisico is erg hoog
- symptomen: (lichte) koorts, malaise, exantheem met jeuk; maculae op romp, gelaat en behaarde hoofdhuid, gaat snel over in blaasjes (maculae –> papels –> vesikels) en crusteuze laesies, typisch dat alle stadia van huidafwijkingen tegelijkertijd aanwezig zijn, enantheem in vesikels/ulcera op mondslijmvlies –> blijft hierna latent aanwezig in sensibele ganglia (herpes zoster/gordelroos) en hierdoor reactivatie mogelijk
- diagnostiek: klinische diagnose, op indicatie PCR uit blaasjes of serologisch onderzoek naar IgG-antistoffen
- behandeling: symptomatisch, expectatief, bij niet-immuun zwangeren of pasgeborenen immunoglobulinen geven
- complicaties: over het algemeen zelflimiterend, bij een zwangere kans op congenitaal varicella syndroom (in week 13-20, aangeboren afwijkingen in foetus), superinfectie (cellulitis, artritis, osteomyelitis), meningo-encefalitis, pneumonie
Hoe maak je de diagnose van de ziekte van Behçet?
Aan de hand van het major criteria i.c.m. 2 of meer minor criteria
- Major criteria: minimaal 3x per jaar orale zweren
- Minor criteria: recidiverende ulcera door patiënt/arts waargenomen, oogafwijkingen (uveïtis posterior (gevaarlijker) of anterior, vasculaire chorioretinits) door oogarts bevestigt, huidafwijkingen door patiënt/arts waargenomen, positieve pathergietest (<24-48 uur door arts beoordeeld, prikken met een naald waardoor puistjes ontstaan)
