Geneeskunde 2B3 HC week 1 - 1 t/m 4 Flashcards
Wat is een auto-immuunziekte?
Afweersysteem richt zich tegen lichaamseigen bestanddelen en/of lichaamseigen antigenen
- meestal orgaanspecifiek, waarbij 1 orgaansysteem is aangedaan (bijv. ziekte van Graves) –> ook systemische auto-immuunziekten (bijv. SLE, RA en vasculitiden) hierbij richt het afweersysteem zich tegen stoffen die in meerdere organen voorkomen
Wat is een vasculitis?
Ontsteking van de bloedvaten waarbij het klinische beeld afhankelijk is van de plaats en het kaliber van de aangedane bloedvaten, kenmerk:
- sterk vernauwd lumen en ontstekingsinfiltraat in het vat
Hoe is de indeling van vasculitis?
O.b.v. de grootte van het aangedane bloedvat, want dit hangt samen met klinische presentatie, pathogenese en behandeling:
- vasculitis van de grote bloedvaten, zoals aorta: Takayasu’s arteritis, Reuscel arteritis
- vasculitis van de middelgrote bloedvaten, zoals van de darmen naar nieren: Klassieke polyarteritis nodosa (PAN), ziekte van Kawasaki
- vasculitis van de kleine bloedvaten en arteriole/capillaire venulen: granulomatose met polyangiitis (GPA), microscopische polyangiitis, Churg-Strauss syndroom, cryoglobulinemie, cutane leukocytoclastische vasculitis, Henoch-Schönlein purpura
–> vroeger was het in een primaire, secundaire en idiopathische (geen andere ziekte ten grondslag) vorm
–> er zijn ook syndromen die op een vasculitis lijken (vasculitis look-a-likes) zoals cholesterolembolieën, antifosfolipidensyndroom
Wat is de pathogenese van een vasculitis van de grote bloedvaten?
Begint in de adventitia waar DC’s liggen maar geen antigenen presenteren, de DC’s raken geactiveerd maar gaan niet naar de lymfeklier toe maar brengen chemokinen en chemokinereceptoren tot expressie die lymfocyten aantrekken via het vasa vasorum (bloedvaten die grote bloedvat voorzien van bloed en uitkomen in adventitia) –> Th1-respons wordt op gang gebracht waarbij IL-6 wordt geproduceerd dat het ontstekingsproces uitbreidt naar de media en intima –> bloedvat vernauwt verder (hyperplasie vaatwand) en wordt slapper (door ischemie) wat kan leiden tot een aneurysma
–> opbouw: van binnen naar buiten; tunica intima, elastisch membraan, tunica media en adventitia (dendritische cellen en lymfocyten)
Wat is de pathogenese van een vasculitis van de kleine bloedvaten?
Kan op 2 manieren ontstaan:
- immuuncomplexen: er worden dusdanig veel immuuncomplexen gevormd dat de macrofagen in de lever en milt ze niet allemaal kunnen opruimen waardoor ze gaan neerslaan in de vaatwand van kleinere vaten (flow is lager dan in grote vaten) –> verdere activatie immuunsysteem en beschadiging vaatwand (soms ook neerslaan in de huid)
- ANCA’s (antistoffen tegen neutrofiele granulocyten): zijn gericht tegen proteinase-3 (PR-3, sterk geassocieerd met GPA) en myeloperoxidase (MPO, sterk geassocieerd met Churg-Strauss syndroom), deze zijn niet in staat om cellen te betreden –> door activatie van de cel (vesikels) kunnen antigenen aan de buitenkant van de neutrofiele granulocyt gaan zitten waardoor ANCA’s wel kunnen binden –> neutrofiel raakt geactiveerd en brengt adhesiemoleculen tot expressie –> hechting aan bloedvatwand en vrijkomen enzymen die vaatwand destructie bevorderen
–> opbouw: geen adventitia en geen vasa vasorum
Wat zijn de symptomen van vasculitis?
- Eerste symptomen als gevolg van vrijkomen van inflammatoire cytokinen: algehele malaise, koorts, gewichtsverlies
- Latere symptomen door ischemische (vaatwand-)schade: vernauwing, verstopt bloedvat (trombose) en bloedingen door ruptuur (levensbedreigende gevolgen in grote bloedvaten)
–> vaak ook tekenen als ontsteking zoals koorts, rash, artritis en pijn wat zich later uit in multi-orgaan disfunctie
–> meestal een subacuut (weken-maanden) beloop en het begint sluipend, in grote vaten kan ziekte al lang aanwezig zijn voordat eerste symptomen ontstaan
Hoe is de diagnostiek van vasculitis?
Je moet de diagnose altijd histologisch bevestiging naar aanleiding van een biopt!
–> echter bij bijv. aorta niet mogelijk, dan een angiogram (contrast inspuiten en bij een afwisselend vernauwde en verwijde (door verzwakking) vaatwand een kralensnoer patroon)
Wat zijn de kenmerken van een arteritis temporalis:
- pathofysiologie
- symptomen
- behandeling ?
- pathofysiologie: verdikte bloedvatwand van de a. temporalis, voornamelijk bij ouderen
- symptomen: forse hoofdpijn, complicatie kan blindheid zijn (door embolieën)
- behandeling: hoge dosis prednison
Wat zijn de kenmerken van de ziekte van Takayasu:
- pathofysiologie
- incidentie
- behandeling ?
- pathofysiologie: vasculitis van de grote vaten en vooral aantasting aorta
- incidentie: vooral bij vrouwen van Aziatische origine van ongeveer 40 jaar, komt sporadisch voor en heeft een slechte prognose
- behandeling: hoge dosis prednison evt. aangevuld met IL-6 remmers (tocilizumab) (TNF-α-remmers of IL-1 remmers niet effectief bij grote vaten!)
Wat zijn de kenmerken van polyarteritis nodosa (PAN):
- pathogenese
- symptomen
- diagnose
- behandeling ?
- pathogenese: vasculitis van middelgrote vaten met sluipend begin, associatie met HBV en tast meerdere organen aan (vnl. huid, zenuwstelsel, nieren, tractus digestivus en hart)
- symptomen: vaak lijkt het met griep, daarna specifieke huidafwijkingen (livedo reticularis –> netvormige cyanotische verkleuring huid) en angina abdominalis (buikpijn na eten door tekort bloedaanvoer)
- diagnose: a.d.h.v. specifieke criteria zoals huidafwijkingen, HBV-infectie, angiografie
- behandeling: onderliggende infectie behandelen (HBV) en geven van prednison en cyclofosfamide –> mortaliteit alsnog hoog
Wat zijn de kenmerken van de ziekte van Kawasaki:
- incidentie
- pathogenese
- symptomen
- behandeling ?
- incidentie: 10:100.000 persoonsjaren, vooral bij jonge kinderen
- pathogenese: vasculitis van middelgrote vaten, voornamelijk in coronairen (–> verhoogd risico op mycocard infarct), mogelijk associatie met COVID-19
- symptomen: aardbeientong, rode huid, kwijlen –> kind is evident ziek en presenteert zich met veel ontstekingsverschijnselen
- behandeling: suppletie van immunoglobulinen en aspirine (bij voorkeur geen corticosteroïden omdat het kinderen zijn)
Wat zijn de kenmerken van de ziekte van Henoch-Schönlein:
- pathogenese
- incidentie
- symptomen
- diagnose
- behandeling ?
- pathogenese: neerslaande IgA-immuuncomplexen in de huid van de benen (lagere temperatuur) in de kleine bloedvaten
- incidentie: voornamelijk bij kinderen (93% is <9 jaar), gemiddelde leeftijd 5.9 jaar, bij volwassenen wel erger (vaak chronisch beeld met nierinsufficiëntie, vaak in winter/najaar
- symptomen: purpura/petechiën, buikklachten met bloederige ontlasting, artritis, nierproblemen (macroscopische hematurie) en algemene symptomen (koorts)
- diagnose: o.b.v. biopt van de huid waarbij leukocytoclastische vasculitis en IgA-1 deposities kenmerkend zijn
- behandeling: gaat vaak vanzelf over (als infectie overgaat en antistoffen afnemen), onderliggende nierziekte behandelen met prednison of NSAID’s –> ook goede prognose
Wat zijn de kenmerken van hypersensitiviteit vasculitis:
- pathogenese
- symptomen
- diagnose
- behandeling ?
- pathogenese: vasculitis van de kleinste vaten die zich beperkt tot de huid, uitgelokt door overgevoeligheidsreactie op exogene factoren zoals geneesmiddelen (vooral eiwit-geneesmiddelen, bijv. antibiotica)
- symptomen: huidafwijkingen, vnl. bij de benen, ontstaan ong. 10-14 dagen na toediening van medicatie en bij tweede blootstelling veel sneller
- diagnose: nemen van een biopt (geen IgA-deposities) en het klinische beeld
- behandeling: elimineren uitlokkende factor, goede prognose
Wat zijn de kenmerken van een cryoglobulinemie:
- pathogenese
- symptomen
- behandeling ?
- pathogenese: vasculitis van de kleine vaten, antistoffen gericht tegen antistoffen, antigen is de andere lichaamseigen antistof, slaan neer onder koude omstandigheden (lossen weer op bij opwarmen) en daarom vnl. bij perifere huid betrokken (vingers, maar kan ook zenuwen of nieren) –> kunnen zowel IgG, IgM als polyklonale antistoffen zijn, associatie met HCV, RA of maligniteit
- symptomen: vingers kunnen zwart worden (en afsterven)
- behandeling: behandelen onderliggende ziekte en bij levensbedreigende ziekte hoge dosis steroïden en cyclofosfamide (–> ziekte beperkt tot de huid en geen onderliggende ziekte dan niet behandelen)
Vanuit welke 3 invalshoeken kun je kijken naar de geschiedenis van infectieziekten?
- natuur
- cultuur
- wetenschap