Fíkniefni á Íslandi - kostir í stefnumótun

Question 1

Áfengisbann

Answer 1

Samþykkt í þjóðaratkvæðagreiðslu 1908
Tók gildi 1. janúar 1915

Question 2

Hvað fólst í áfengisbanninu?

Answer 2

Takmarkað aðgengi að áfengi, samt eitthvað læknavín, ólöglegt brugg, smygl og ólögleg sala, vín frá Spáni leyfð

Question 3

Hvenær var sala áfengis heimiluð?

Answer 3

1935

(Þjóðaratkvæðagreiðsla 1933)

Question 4

Hvaða ár var bjórinn leyfður?

Answer 4

1989

Question 5

Hvaða telja flestir að sé mesta vandamál afbrota á Íslandi?

Answer 5

Fíkniefnabrot

Question 6

Mikilvægasta ástæða þess að sumir leiðast út í afbrot hér á landi

Answer 6

Áfengis- og fíkniefnaneysla

Question 7

Neysla íslenskra grunnskólabarna á kannabis er í ____ kantinum í samanburði við flest önnur Evrópulönd

Answer 7

Lægri

Question 8

Umfang kannabis neyslu fer eftir umfangi að hverju sinni, dæmi

Answer 8

Fata- og tónlistartíska

Alþjóðlegir straumar

Framboð

Question 9

Rannsóknir sýna að stór hluti þeirra sem verst lenda úti vegna fíkniefna eiga við…

Answer 9

Persónuleg og félagsleg vandamál að stríða sem oft kemur neyslunni af stað: kveikir í fíkninni og vandinn eykst um leið

Question 10

Staða sprautufíkla - menntun og vinna

Answer 10

Tæplega helmingur greindi frá 75 prósent örorku og takmarkaðri reynslu af vinnumarkaði

Formleg menntun almennt lítil og meirihlutinn aðeins lokið grunnskólaprófi

Question 11

Staða sprautufíkla - lögreglumál

Answer 11

Um 60 prósent ýmist verið handteknir eða ákærðir fyrir vímuefnabrot meðan hlutfallið var um fjórðungur hjá öðrum sjúklingum

Þriðjungur handtekinn eða ákærður fyrir búðarhnupl, skjalafals eða ofbeldisbrot af einhverju tagi

Question 12

Staða sprautufíkla - sjálfsvígshugsanir

Answer 12

Yfir 70 prósent glímt við sjálfsvígshugsanir og helmingur reynt sjálfsvíg

Question 13

Staða sprautufíkla - sjúkdómar og veikindi

Answer 13

Rúmur helmingur mælst með lifrarbólgusýkingu og þrír með HIV

Langflestir þjáðust af andlegum veikindum, þunglyndi, kvíða eða spennu

Langflestar kvennanna upplifað andlegt og líkamlegt ofbeldi á ævinni og um 75 prósent þeirra kynferðislegt ofbeldi

Question 14

Staða fanga

Answer 14

Um 40% sögðust hafa neytt áfengis daglega eða oft í viku áður en þeir hófu afplánun sína

Rúmlega helmingur sagðist hafa neytt fíkniefna daglega fyrir afplánun
17% áður greindir með lesblindu, 5% skriftarblindu
20% ofvirkni, 28% athyglisbrest

Aðeins um 30% ekki með neina formlega greiningu

Stór hluti taldi sig ekki hafa fengið meðferð við hæfi

Um 30% í sinni þriðju til sjöttu afplánun – vandi þeirra líkast til enn dýpri – þurfa örugglega meiri aðstoðar við en meðalfanginn – væntanlega með margar meðferðir að baki

Question 15

Mjúkar aðgerðir

Answer 15

Forvarnir

Fræðsla

Question 16

Harðar aðgerðir

Answer 16

Varsla, innflutningur, dreifing og sala refsiverð

Question 17

Afglæpun

Answer 17

Almennt felur afglæpun í sér að varsla og meðferð kannabis til einkanota, eða annarra fíkniefna, varðar ekki við hegningar- eða sér/refsilög – málin lenda ekki á sakaskrá

Sektir, aðvaranir og tilmæli/leiðbeiningar um ráðgjöf og meðferðarúrræði tíðkast – afglæpun ekki sama og lögleiðing fíkniefna

Question 18

Fylgjendur telja afglæpun…

Answer 18

Draga úr álagi á réttarvörslukerfið, neytendur enda ekki á sakaskrá og betur gangi að ná til verst setta neytendahópsins, dragi úr fíknitengdum sjúkdómum og dauðsföllum

Question 19

Andstæðingar telja afglæpun…

Answer 19

Senda röng skilaboð frá stjórnvöldum, réttlæti og auki neyslu fíkniefna og lendi harðast á þeim sem eru í mestum vanda

Question 20

Fíkniefni og Ísland

Answer 20

Varsla og meðferð fíkniefna til einkanota refsiverð – brotið birtist á sakaskrá viðkomandi í þrjú ár aðgengileg opinberum aðilum í allt að tíu ár

Nýlegar reglur frá ríkissaksóknara: Sekt á vörslu efna (undir 100 þúsund) ekki á sakaskrá (nr. 419/2018)

Framleiðsla, innflutningur, dreifing og sala; almannahætta (173. gr.)

Question 21

Heilbrigðisráðherra 2014

Answer 21

Ummæli um afglæpavæðingu á vörslu fíkniefna til eigin neyslu

Question 22

Ísland - réttarvarslan

Answer 22

Grunnsekt 50 þús fyrir vörslu (2019) – sektin hækkar svo eftir tegund og magni efna

Yfir tvö þúsund fíkniefnabrot á ári síðustu ár, eitthvað fækkað allra síðustu ár – ca 70% þeirra varða vörslu og meðferð fíkniefna til einkanota

Yfir 40 prósent fanga sátu inni í fangelsum landsins fyrir fíkniefnabrot 2021 og 2022; smygl, framleiðslu, sölu