Áhrif vímuefna á sálræna, félagslega og líkamlega þætti

Question 1

Flokkun vímuefna

Answer 1

Lögleg og ólögleg

Flokkast eftir verkun þeirra á miðtaugakerfið

Question 2

Flokkun vímuefna eftir verkun þeirra á miðtaugakerfið

Answer 2

Slævandi

Örvandi

Skynvillandi

Question 3

Efni sem verka slævandi á miðtaugakerfið

Answer 3

Áfengi

Sterk verkjalyf - ópíum

Kvíðastillandi lyf

Svefnlyf

Marijuana

Question 4

Áfengi

Answer 4

Hinn dæmigerði vímugjafi

Hefur verið notað sem róandilyf og svefnlyf um aldir

Ávanabindandi

Þolmyndun á ávanastigi

10-20% þeirra sem neyta áfengis innan félaglegs ramma eru líklegir til að þróa með sér áfengisröskun

Question 5

Áhrif áfengis

Answer 5

Vellíðan

Truflað skynnám (detta, taka ekki eftir verkjum)

Trufluð dómreind (keyra undir áhrifum)

Trufluð hegðun (segja eitthvað skrýtið, hegða sér á annan hátt heldur en almennt)

Óminni (blackout)

Ósamræmi í hreyfingum (geta ekki labbað eftir línu)

Question 6

Fráhvarfseinkenni eftir styttri og minni neyslu

Answer 6

Titringur

Óeðlilegur og óreglulegur hjartsláttur

Höfuðverkur

Klígja

Uppköst

Óþægindi frá meltingarfærum

Question 7

Fráhvarfseinkenni eftir mikla og langavarandi neyslu

Answer 7

Titringur

Óeðlilegur og óreglulegur hjartsláttur

Höfuðverkur

Klígja

Uppköst

Óþægindi frá meltingarfærum

Pirringur

Skjálfti

Delirium tremens - tremmi

Krampi

Question 8

Sjúkdómar og vandamál vegna ofneyslu áfengis

Answer 8

Hegðunarvandi, hug-streita, þunglyndi.

Vitsmunaskerðing með heilarýrnun (Kossakoff heilkenni)

Meltingarfærasjúkdómar (Magasár, sár og veikindi í þörmum vegna hægðatregðu og óreglulegra hægða)

Blóðþrýstingssjúkdómar

Hjarta-og æðasjúkdómar
lifrarskemmdir

Krabbamein

Truflun á hormónastarfsemi

Question 9

Ópíum heiti

Answer 9

heroin - oxycodone - methadone - morphine

fentanyl (öflugt morfínlyf)

codeine (veikara en morfín)

Question 10

Ópíum notkunarleiðir

Answer 10

Sprauta í æð

Reykingar

Munntaka

Stílar

Sniffað

Plástrar

Question 11

Lengd varanleika efnis

Answer 11

Heróín og morfín 3-4 klst

Methadone 12 klst.

Question 12

!! Hver eru fráhvörf frá róandi lyfjum?

Answer 12

Kvíði og órói

Question 13

Delirium tremens - tremmi

Answer 13

Delirium Tremens er bráð og lífshættuleg röskun sem kemur fram við fráhvörf hjá einstaklingum með mikla áfengisfíkn. Þetta er ekki langvarandi sjúkdómur eins og demensía heldur bráðaástand.

Einkenni:

Ruglástand með hröðum breytingum á meðvitund.
Ofskynjanir og ranghugmyndir.
Skjálfti, sviti, hár hjartsláttur og háþrýstingur.
Getur leitt til krampa eða hjartaáfalls ef ekki er meðhöndlað
Sjá ímyndaða hluti, heyra hljóð sem eru ekki til staðar

Getur farið sér að voða

Lífshættulegt ástand – engin rökhugsun

Question 14

Krampi

Answer 14

Einstaklingurinn fer í öndunarstopp, fær krampa, kastar upp og hjartstopp

Lífshættulegt ástand

Question 15

Lotudrykkjuland

Answer 15

ÍSLAND

Question 16

Áfengi er eina…

Answer 16

Vatnsleysanlega efnið, losnar út með þvagi, andardrætti og svita

Hættulegasta efnip

Question 17

Batalíkur

Answer 17

Fara eftir því hvernig maður er líffræðilega uppbyggður

Konur og karlar ekki eins

Trans karl fær meðhöndlun eins og kona því það er líffræðilega uppbyggingin

Question 18

Þol við heroin - oxycodone - methadone - morphine

Answer 18

Þol vex mjög hratt og þarf að auka skammtinn reglulega þegar efnið er notað til verkjastillingar

Question 19

Víma

Answer 19

Vellíðan og temrpun á sjálfsgagnrýni, sinnuleysi gagnvart vandamálum sem skapast í daglegu lífi

Deyfir sársauka og hungurtilfinningu

Stórir skammtar valda þunglamatilfinningu í líkama, munnþurrki, draumkenndu ástandi eins og milli svefns og vöku

Þolmyndun

Langvarandi neyslu fylgir stöðug þreyta, lítið úthald, líkamsburðir minnka og starfsáhugi hverfur

Question 20

Almenn vandamál ópíums

Answer 20

Hröð þolmyndun

Vanabindandi

HIV - alnæmi

Lifrabólga

Sýkingar

Question 21

Fráhvarfseinkenni ópíums

Answer 21

Fíkn

Svefnvandamál

Sviti

Hiti

Ógleði

Krampi

Question 22

3 megin leiðir til að verða háður róandi og svefnlyfjum

Answer 22

Gæta ekki að ávanahættu, þegar þau eru notuð við kvíða eða svefnleysi

Nota þau til að komast í vímu með eða án annarra vímuefna

Nota þau til að slá á fráhvörf vegna neyslu annarra vímuefna t.d. áfengis

Question 23

Róandi og svefnlyf

Answer 23

Endurtekin notkun í nokkurn tíma veldur því að róandi og svefnverkun lyfsins minnkar og þol myndast

Notað í pilluformi

Ávanabindandi, kröftug ávana-og fíkniefni

Mismunandi eftir lyfi hvað verkunartími er langur

Svefnskammtur en sofnar ekki koma oftast ölvunareinkenni

Slæm blanda með áfengi

Eitrun banvæn

Question 24

Fráhvarfseinkenni róandi og svefnlyfja

Answer 24

Ef neyslu er hætt eftir 2 vikur er sennilegt að fráhvörf komi

Órói og kvíði

Svefntruflanir

Ljósfælni

Höfuðverkur

Truflanir frá meltingarvegi

Aukinn hjartsláttur

Skjálfti

Hækkaður blóðþrýstingur

Aukinn öndunarhraði

Hækkaður líkamshiti

Flogaveikiskrampi

Óráðsástand

Question 25

Efni sem hafa örvandi áhrif á miðtaugakerfið

Answer 25

Amfetamín

Methamphetamine

Ritalín

Kókaín

Question 26

Verkunartími kókaíns

Answer 26

15-40 mín

Question 27

Verkunartími amfetamíns og methamphetamines

Answer 27

3-4 klst í gegnum æð

8-12 klst í genum munn

Question 28

Amfetamín

Answer 28

Ónáttúrulegt

Lengri verkun

Ódýrara en kókaín

Question 29

Áhrif amfetamíns

Answer 29

Örvandi áhrif á mið-taugakerfi

Ávanabinding, mikil

Þolaukning, hröð (maður þarf fljótt meira, líkaminn fljótur að byggja upp þol)

Hraði í hugsun, tali og hreyfingum (fullt af hugmyndum, hrókur alls fagnaðar, mikið að gerast í hausnum)

Hungur- og svenþörf minnkar (léttist)

Virkni verður mikil, verður upplagður (verður svaka peppaður og til í allt – lyfta þyngstu hlutunum í flutningum td)

Sveiflukennt skap, árásagirni og fjandskapur (getur beinst að fjölskyldu)

Question 30

Skammtímaáhrif amfetamíns á líkamann

Answer 30

Svefnleysi (þarf ekki að sofa)

Minnkuð matarlyst

Aukin árverkni

Aukin líkamleg hreyfing

Hækkaður blóðþrýstingur

Hraður hjartsláttur

Útvíkkuð sjáöldur

Þurrkur í munni

Aukinn kraftur

Question 31

Skammtímaáhrif amfetamíns á sálræna þætti

Answer 31

Uppstökkur

Kvíði

Pirringur

Ofheyrn

Árásargirni

Ofsóknarhugmyndir

Kliskjujenndur

Ranghugmyndir

Sæluvíma

Question 32

Langtímaáhrif amfetamíns á líkamlega þætti

Answer 32

Hár blóðþrýstingur

Heilablæðing

Hjartaslag

Erfitt að stöðva aukna hreyfingu

Erfitt með að gera sig vel skiljanlega í samtali

Langvarandi neyslu fylgja sjúkdómar vegna lélegs næringarástands

Ofreynsla á líkamann, getur eytt allri líkamsorku

Question 33

Fráhvarfseinkenni amfetamíns

Answer 33

Svefnþörf

Pirringur

Þreyta

Skortur á einbeitingu og athygli

Mikil fíkn í efnið vegna þeirrar vellíðinar sem það gefur/kikk

Þunglyndi getur verið mikið og sjálfsmorðshugsanir
*
Tómleikatilfinning

Kvíði

Verkir í vöðvum

Question 34

Kókaín

Answer 34

Nattúrulegt

!! Fljótari að þróa með sér fíkn á náttúrulegum efnum

Styttri verkun

Dýrt (efni sem tilheyrir efri stéttum samfélagsins)

Question 35

Áhrif kókaíns

Answer 35

Gervivellíðan
Kókaín verkar líkt og amfetamín sem vímugjafi, en það verkar mun hraðar og skemur en amfetamín

Ferill kóaínsfíkla tekur að jafnaði fyrr enda en ferill amfetamínsfíkla

Sterk tilfinning andlegrar og líkamlegrar orku

Aukin skerpa og viðbragðsstaða

Bælir hungurtilfinningu og minnkar svefnþörf

Question 36

Skammtímaáhrif kókaíns á líkamann

Answer 36

Svefnleysi

Útvíkkuð sjáöldur

Minnkuð matarlyst

Aukin árverkni

Aukin líkamleg hreyfing

Hækkaður blóðþrýstingur

Hraður hjartsláttur

Sviti

Hækkaður líkamshiti

Þurrkur í munni

Aukinn kraftur

Aukin kyngeta

Skyndilegt hjartaáfall

Slag

Question 37

Langvarandi áhrif neyslu kókaíns

Answer 37

Mjög ávanabindandi

Ruglaður og stöðug þreyta vegna langvarandi vöku

Mikil andleg og líkamleg afturför

Spenna

Svefnleysi

Geðtruflanir með ofskynjunum, þunglyndi og ástandi sem líkist maníu

Einnig ástand sem líkist geðklofa með ofsóknarhugmyndum

Sjálfsmorðshugsanir

Skortur á kyngetu og lífslöngun

Lystaleysi getur leitt til mikillar megrunar

Hægir á hjartsláttarhraða, hugsanlegir krampar

Truflun á hjartslætti getur haft lamandi áhrif á hjartavöðva og leitt til dauða

Question 38

Skammtímaáhrif kókaíns á sálræna þætti

Answer 38

Spenna

Kvíði

Pirringur

Ofheyrn

Aukinn æsingur

Ofsóknarhugmyndir

Ofmat (ofmat á sjálfum sér)

Ranghugmyndir („Ég er æðislegur, kyntröll“)

Sæluvíma

Eirðarleysi

Question 39

Fráhvarfseinkenni kókaíns

Answer 39

Tilfinningalegt hrun, kvíði, þunglyndi og þreyta

Svefndrungi, sinnuleysi, verkir í vöðvum, hungur, pirringur, skortur á einbeitingu og þróttleysi

Mikil fíkn og minnkun á hæfni til að njóta lífsins (út að labba, sjá það fallega í lífinu, gera skemmtilega hluti)

!! Miklir verkir í vöðvum við fráhvörf

Question 40

Skynvilluefni

Answer 40

LSD

Englaryk

Meskalín (sveppir)

Kannabis

Question 41

Áhrif skynvilluefna

Answer 41

Tíma- og fjarlægðarskyn brenglast

Aukinn hjartsláttur

Syfja

Skjálfti

Skortur á vöðvasamræmingu

Meiri skynjun á snertingu og sársauka

Krampaköst

!! Þunglyndi

Kvíði

Ofsóknaræði

Ofbeldisfull hegðun

Stjórnleysi

Flashback

Dá

Hjarta- og lungnaerfiðleikar

Question 42

Hönnuð vímuefni

Answer 42

Samtengd vímuefni sem búin eru til í kjöllurum (ekki í viðurkenndri lyfjaverksmiðju), oft afleidd af öðrum fíkniefnum s.s. amfetamíni (!! amfetamínskylt)

Dæmi: E-pillan, MDMA

Question 43

Fráhvarfseinkenni hjá krónískum neytendum kannabisefna

Answer 43

Þreyta

Taugaveiklun

Svefntruflanir

Óróaleiki

Kvíði

Sviti

Minnkuð matarlyst (crave í feitan mat)

Líkamsþungi minnkar

Vanlíðan

Question 44

Áhrif kannabisefna

Answer 44

Hefur verið notað sem róandi lyf, svefnlyf, verkjadeyfandi lyf og sem vímugjafi í mörg ár

Gervivellíðan ásamt auknu sjálfstrausti og slökun

Neytandinn virðist slór og syfjaður ef hann er einn, en kátur ef viðkomandi er í félagsskap með öðrum

Skynjun á líðandi stund truflast, draumkennt ástand. Tónnæmi eykst, tíma og fjarlægðarskyn brenglast. Finnst sem öll skynfæri hans verði næmari

Einbeitingaskortur

Truflun á minni og hreyfingum

Dregur úr námsgetu, erfitt að muna tölur orð ofl.

Munnleg tjáning oft brotakennd og úr samhengi við það sem viðkomandi vill segja

Sumir neytendur finna fyrir mikilli vanlíðan, verða kvíðnir, æstir og finna fyrir ofsóknarkennd

Question 45

Þróun fíknar gerist á 3 stigum

Answer 45

1. Einkennist af vaxandi þoli og ávanamyndun
2. Aukið stjórnleysi í neyslu
3. Hrakar andlega, líkamlega og félagslega

Question 46

Vímuefnaneysla hefst yfirleitt í félagslegu samhengi og það er þá þannig að…

Answer 46

…maður er að nota áfengi, kannabis, taka í nefið með einhverjum öðrum. Ef maður missir stjórnina og notar efni reglulega og mikið þá endar það í því að einstaklingurinn fer að nota efnið einn því hann er hættur að deila efni með félögum. Einstaklingurinn á við mikinn vanda að stríða og neyslan verður framkvæmd í einrúmi því getan til að vera í félagsskap í þessu ástandi minnkar

Question 47

Ferli ánetjunar og fíknar

Answer 47

Andleg og líkamleg fíkn

Fráhvörf stigversnandi

Vanhæfni í mannlegum samskiptum

Léleg sjálfsmynd

Skömm og sektarkennd (inn í sér að hugsa að ætla ekki að nota efni í dag, skammst sín) (lítið sjálfstraust, sjálfsmynd og sjálfsvirðing)

Reiði og sjálfsvorkun

Þróun afneitunar er í réttu hlutfalli við þróun stjórnleysisins

1. Einstaka uppákomur og vandamál í tengslum við neyslu viðurkennt (já ég drakk of mikið, já ég neytti efna)
2. Uppákomur og vandamál í tengslum við neyslu afneitað
3. Of veik/ur til að hugsa skynsamlega (rökhugsun farin)

Question 48

Stjórnleysi

Answer 48

Stjórnleysi í lífi neytandans er með sama hætti hvort sem vímugjafinn er áfengi eða önnur efni

Stjórnleysinu fylgir sársauki

Stjórnleysið hefur áhrif á samvisku og sómatilfinningu vímuefnaneytandans sem er ítrekað að hugsa, segja og framkvæma hluti sem eru ekki í samræmi við samvisku eða siðgæðisvitund (tveir aðilar: annar er á botninum og fær hjálp á meðan annar fer yfir eigin mörk (kom illa fram við konuna))

Grefur undan sjálfsvirðingu og sjálfsmati, fær tilfinningu fyrir því að vera einkins virði og eigi ekki neitt gott skilið

Með einföldum varnarháttum kemur neytandinn sér undan því að skoða vandamál sín, kemur ábyrgð á aðra eða aðstæður til að forðast sársauka

Því meiri sem sársaukinn er því öflugri eru varnarkerfin

Question 49

Mögulegar afleiðingar stjórnleysis

Answer 49

Skuldasöfnun

Atvinnumissir

Skilnaður

Heimilisleysi

Afbrot

Félagsleg einangrun

Question 50

Áhrif langvarandi notkunar kannabisefna

Answer 50

Ávananbindandi og þolmyndandi

Afskiptaleysi, áhugaleysi, kæruleysi gagnvart gildismati samfélagsins

Starfhæfni almennt minnkar og hæfni til langtímaáætlana lítil

Samtímis getur viðkomandi uplifað sig skapandi og þess vegna er erfitt að virkja hann til breytinga

Tilfinningarlegur þroski staðnar

Hræðsluköst í stað vellíðan (við neyslu stærri skammta verður enn meiri brenglun á skynjun) (rangskynjun, fer að sjá tóna og heyra liti, sjá ímyndaða hluti)

Alvarleg depurð og skyndilegt þunglyndi

Hass geðveiki, getur komið eftir mjög mikla neyslu en einnig hjá þeim sem hafa tekið inn lítið magn. Fær ofskynjanir, ranghugmyndir, verður tilfinningarlega óstöðugur

Getur útleyst schizophreniu hjá þeim sem hafa tilhneigingu til að veikjast af þeum sjúkdóm

Truflun á tíðarhring kvenna

Kyndeyfð og getuleysi hjá báðum kynjum

Ófrjósemi , skaði á fóstri og jafnvel fósturlát

Dregur úr framleiðslu sæðisfruma og líkur aukast á gölluðum sæðisfrumum

Question 51

Kannabis

Answer 51

Kannabisefni: Marijuana, hass, hassolía, bang, ganja

Íslendingar hafa aldrei notað eins mikið af kannabisefnum og nú

Stórneytendum kannabis hefur fjölgað mikið síðustu ár sem leita sér meðferðar

Kannabis er ekki læknislyf heldur getur slegið á verki og skjálfta til dæmis

Question 52

E-pillan

Answer 52

E-pillan hefur blandaða verkun, er að hluta til lík áhrifum amfetamíns og að hluta til áhrifum LSD

Hefur bæði örvandi verkun og veldur rangskynjunum

Erfitt að vera kyrr

Finnur fyrir mikilli gleði og umhyggju til annarra

Rangskynjanir

Endurtekin neysla leiðir til þunglyndis

E-pillan er getur verið afar ávananabindandi

Getur valdið sértækum skemmdum á taugafrumum

Samsett vímuefni valda miklu þunglyndi og jafnvel sjálfsmorðshugsunum

Question 53

Tafla úr amfetamínsskyldum efnum eru búnar til í verksmiðju….

Answer 53

…neytendur eru því öruggir um að fá hreint efni og nákvæmt magn efnisins

Question 54

Afleiðingar af of stórum skammti

Answer 54

Ör öndun

Hækkaður blóðrýstingur

Meðvitundarleysi mögulegt

Lömun í öndundarfærum