cukrzyca Flashcards
jakie istnieją inne patologie niezwiązane z cukrzycą, które mogą prowadzić do hipoglikemii?
Niewydolność nerek
Niektóre nowotwory produkujące insulinę (insulinoma),
Niewydolność wątroby
Niedoczynność tarczycy
Głodzenie (szczególnie dzieci)
Ciężkie infekcje
Reakcje na leki i etanol
jakie są początkowe i późniejsze objawy hipoglikemii?
początkowe: drżenie kończyn, niepokój, szerokie źrenice, tachykardia, wzrost BP, wzmożona potliwość, bladość, osłabienie, poczucie głodu
późniejsze: (związane z niedostatecznym dopływem glikozy do OUN) zaburzenia funkcji psychicznych –> niemożność skupienia uwagi, utrudniony kontakt z otoczeniem, niechęć do jedzenia; zaburzenia neurologiczne –> dreszcze, zaburzenia mowy, widzenia i równowagi, utrata przytomności
jakie są dwie główne przyczyny cukrzycy?
1) komórki beta trzustki nie produkują insuliny (w tym uszkodzenie komórek beta trzustki)
2) komórki różnych narządów (wątroba, mięśnie, tkanka tłuszczowa) staja się niewrażliwe na insulinę
jakie są powikłania przewlekłe hiperglikemii (>7mM)?
a) choroby układu
sercowo-naczyniowego
b) choroby nerek
c) zaćma
d) stopa cukrzycowa (ZSC = zespół
stopy cukrzycowej)
jakie są powikłania ostre hiperglikemii?
a) kwasica ketonowa
(cukrzycowa)
b) nieketonowy hiperglikemiczny
zespół hipermolalny
c) śpiączka
d) kwasica mleczanowa (jeśli
stężenie mleczanu >5 mM)
e) hipoglikemia
(skutek błędnego leczenia)
czym jest ZSC?
zespół stopy cukrzycowej
najczęstszy powód hospitalizacji chorych z cukrzycą, zmiany patologiczne na kończynie dolnej (poniżej kostki) związane z uszkodzeniem nerwów, naczyń (lub obu), konsekwencją tych uszkodzeń może być zgorzel lub martwica
jakie mogą być przyczyny uszkodzenia komórek beta trzustki oraz niewrażliwości na insulinę?
- Autoagresja
- Glukotoksyczność
- Lipotoksyczność
a) WKT
b) ceramidy
c) inne - Adipocytokiny
- Stres – ER
- [Ca2+] wewnątrz
-komórkowy
czym charakteryzuje się faza początkowa cukrzycy typu II?
dominuje oporność na insulinę ze względnym niedoborem insuliny?
czym charakteryzuje się faza późna cukrzycy typu II?
dominują zaburzenia w wydzielaniu insuliny połączone z opornością na
insulinę
jakie są wda czynniki wskazujące na stan przedcukrzycowy?
1) nieprawidłowa glikemia na czczo
2) nieprawidłowa tolerancja glukozy
co to znaczy ze jest nieprawidłowa glikemia na czczo?
100-125 mg/dL - wskazanie do przeprowadzniea OGTT (doustnego testu tolerancji glukozy)
co to znaczy że jest nieprawidłowa tolerancja glukozy?
IGT rozpoznaje się jeśli w OGTT w 120 minucie glikemia wynosi 140-199mg/dL
na czym polega OGTT - doustny test tolerancji glukozy?
Test czynnościowy, który polega na pomiarach stężenia glukozy we krwi na czczo oraz w ciągu 2 godzin po wypiciu przez pacjenta 250 mL wodnego roztworu glukozy zawierającego 75 g tego cukru.
jakie są kryteria rozpoznania cukrzycy?
1) objawy hiperglikemii i glikemia przygodna >=200mg/dL
2) dwukrotnie glikemia na czczo >=126mg/dL
3) glikemia w 120 minucie testu OGTT >=200mg/dL
czym jest “złowieszczy oktet” w cukrzycy typu II? xddd
1) zmniejszone wydzielanie
insuliny przez komórki β trzustki
2) dysfunkcja systemu dopaminergicznego
(niedobór dopaminy prowadzi do hiperglikemii)
3) zwiększona lipoliza w tkance tłuszczowej
4) zwiększona reabsorpcja glukozy w nerkach; Wzrost poziomu mRNA i
białka SGLT2 odpowiedzialnego za
reabsorpcję glukozy.
5) zmniejszone zużycie glukozy przez mięśnie i tkankę tłuszczową
6) osłabiony efekt inkretynowy (jelito)
7) zwiększona glukoneogeneza wątrobowa
8) zwiększone wydzielanie glukagonu przez komórki α trzustki
czym charakteryzuje się cukrzyca typu 1?
jest schorzeniem osób z predyspozycją genetyczną u których pod wpływem czynników środowiskowych dochodzi do zniszczenia komórek beta trzustki. prowadzi to do całkowitego niedoboru insuliny, która musi być obligatoryjnie podawana
jakie choroby są zaliczane do współistniejących przy cukrzycy typu 1?
a) niedoczynność lub nadczynność tarczycy
b) niedoczynność kory nadnerczy
c) niedokrwistość z niedoboru witaminy B12
d) choroba trzewna
e) niedoczynność przytarczyc
jakie są markery uszkodzenia komórek beta trzustki?
a) przeciwwyspowe (ICA – IsletCell Antibodies )
b) przeciwinsulinowe (IAA – Insulin AutoAntibodies )
c) przeciw dekarboksylazie kwasu glutaminowego (anty-
GAD65)
d) przeciw tyrozynowym fosfatazom białkowym (IA2 –
InsulinomaAssociatedAntigen )
jakie są jeszcze inne typy cukrzycy oprócz 1 i 2?
1) cukrzyca ciężarnych - u zdrowych kobiet w czasie ciąży występuje wysokie stężenie glukozy, czasami poprzedza cukrzycę typu 2
2) cukrzyca indukowana przez wysokie dawki glukokortykosteroidów (innych hormonów i leków)
3) cukrzyca wrodzona (niedorozwój trzustki)
4) cukrzyca związana z chorobami trzustki: przewlekłe zapalenie trzustki, mukowiscydoza, chirurgiczne usunięcie trzustki, nowotwory trzustki
Czym charakteryzuje się cukrzyca typu MODY?
powodowana jest przez mutacje genetyczne genów kodujących:
1. MODY 1– HNF4α
2. MODY 2 (GCK-MODY) – glukokinazę
(mutacja dość częsta 1:1000; rzadko
diagnozowana, stężenie glukozy od urodzenia
5,4-8,3 mM oraz HbA1c 5,8-7,6%)
3. MODY 3 - HNF1α
4. MODY 4 – IPF (Insulin Promoter Factor)
5. MODY 5 – HNF1β
mutacje genów kodujących białka związane z jakimi procesami mogą prowadzić do cukrzycy?
1) oporności na insulinę
2) z sekrecją insuliny
3) apoptozą
mutacje jakich genów prowadzą do oporności na insulinę?
a) gen kodujący PPARγ (agoniści PPARγ są stosowani jako leki
przeciwcukrzycowe)
b) gen kodujący receptor insulinowy (INSR)
mutacje jakich genów prowadzą do zaburzeń sekrecji insuliny?
a) glukokinaza (wspomniana powyżej)
b) gen KCNJ11kodujący białko Kir6.2, składnik ASKC
mutacje jakich genów prowadza do apoptozy?
Wolcott-Rallison gene EIF2AK3 , który koduje
kinazę występującą w retikulum endoplazmatycznym trzustki
(PERK –pancreatic endoplasmic reticulum kinasezwaną
również eucaryotic initiation factor 2 αkinase 3= EIF2AK3 )
jak wyglądają zmiany stężenia insuliny po posiłku przy wczesnej fazie cukrzycy typu 2, późnej fazie oraz przy cukrzycy typu 1?
wczesna faza CT2: zmiana stężeń insuliny taka sama jak u człowieka zdrowego
późna faza CT2: zmiana stężeń insuliny jest znacznie mniejsza niż u człowieka zdrowego
CT1: właściwie brak zmian w stężeniu insuliny (śladowe ilości we krwi)
jakie są główne zmiany metaboliczne w cukrzycy typu 1?
Zwiększony katabolizm:
1. Degradacja białek (głównie mięśniowych) – są one substratami dla
glukoneogenezy → wzrost stężenia glukozy we krwi spowodowany
również zahamowaniem transportu glukozy do mięśni i tkanki
tłuszczowej
2. Lipemia (zahamowana LPL)
3. Zwiększona lipoliza → WKT wzrasta→
→ wzmożona β-oksydacja → wzmożona synteza ciał ketonowych → ketonemia (oraz ketonuria) → spadek pH → śpiączka →śmierć
czym jest fruktozamina?
Produkt reakcji glukozy z grupą aminową reszt lizynowych głównie albuminy
po co jest oznaczane osoczowe stężenie fruktozaminy?
Fruktozamina odzwierciedla średnie stężenie glukozy we krwi w czasie 2-3
tygodni przed wykonaniem badania (T0.5 albuminy to 14-20 dni);
Fruktozamina jest oznaczana przy problemach w oznaczaniu HbA1c (np. w
żółtaczce hemolitycznej).
do jakiej patologicznej reakcji jest wykorzystywane NADPH w wyniku długotrwałego podwyższenia stężenia glukozy?
reakcja reduktazy aldozowej gdzie glukoza zmienia się w sorbitol –> nie dyfunduje przez błony, gromadzi się w tkankach np soczewce oka i prowadzi do zaćmy cukrzycowej
z czym konkuruje reduktaza aldozowa o NADPH?
z reduktazą glutationu
jakie są skutki braku insuliny (objawy kliniczne)?
- Hiperglikemia– 300-400 mg/dL (w skrajnych przypadkach do
1000 mg/dL) - Glikozuria– hiperglikemia przekracza możliwości reabsorpcyjne
→ glukoza w moczu - Poliuria– efekt osmotyczny glukozy w kanalikach nerkowych
(płyn nie może ulegać reabsorpcji → więcej wody (moczu)
diureza osmotyczna - Polidypsja– często pierwszy objaw cukrzycy (kompensacja
utraty wody z moczem) - Polifagia–zwiększony apetyt (mechanizm nie jest znany: jeden
z możliwych przyczyn to utrata glukozy z moczem) - Utrata masy ciała
jakie leki stymulują wydzielanie insuliny?
Pochodne sulfonylomocznika (np. glibenklamid, tulbutamid) i glinidy (repaglinid)
Inhibitory dipeptydylopeptydazy 4 (DPP4, peptydaza dipeptydylowa 4)
Agoniści receptora GLP-1R (memetyki) np Exenatide i Liraglutide
jaki jest mechanizm działania pochodnych sulfonylomocznika?
- pobudzają wydzielanie insuliny przez komórki β-trzustki w konsekwencji
zwiększając stężenie insuliny - mechanizm działania:
blokują kanały potasowe zależne od ATP (ASKC) → otwarcie kanałów wapniowych (VSCC) → [Ca2+ cytopl.] → uwalnianie insuliny
Działanie pozatrzustkowe:
a) zwiększają wrażliwość tkanek na insulinę
b) zapobiegają nadmiernemu wychwytowi insuliny przez wątrobę
c) hamują glukoneogenezę (zwiększają stężenie fruktozo 2,6-bisfosforanu)
jakie jest działanie inhibitorów DPP4?
nierozkładane jest GLP-1 więc zwiększa wydzielanie insuliny oraz hamuje wydzielanie glukagonu –> obniżenie glukozy we krwi
jaki jest mechanizm działania agonistów GLP-1R?
taki sam jak przy inhibitorach DPP4; zwiększa wydzielanie insuliny oraz hamuje wydzielanie glukagonu –> obniżenie glukozy we krwi
jaki jest mechanizm działania biguanidów np. metforminy?
hamują glukoneogenezę i glikogenolizę w wątrobie, zwiększają transport
glukozy w mięśnach poprzez aktywację AMPK i hamowanie kompleksu I
łańcucha oddechowego; Zwiększone ryzyko kwasicu mleczanowej
- Hamowanie Kompleksu I
łańcucha oddechowego
- Stymulacja syntezy glikogenu
(zależna od insuliny)
- Hamowanie
glukoneogenezy
jaki jest efekt inhibitorów alfa-glukozydazy np akarboza?
opóźniają wchłanianie węglowodanów z przewodu pokarmowego →
obniżając głównie poposiłkowe stężenie glukozy
jaki jest mechanizm działania inhibitorów alfa-glikozydazy np akarboza?
hamują hydrolizę węglowodanów w przewodzie pokarmowym (hamują
aktywność α-glukozydazy)
jak działają inhibitory SGLT2?
np. Gliflozyny (np. Dapagliflozyna)
większe wydalanie glukozy z moczem, w wyniku zahamowania jej zwrotnej resorpcji z kanalików nerkowych; Hamują rozwój niewydolności serca
Zalecane również w curzycy typu 1
jakie leki zmniejszają insulinooporność?
glitazony– tiazolidynediony TZDs
(np. Rozsiglitazon):
- wpływają na receptory PPARγ w tkance tłuszczowej oraz w mięśniach
szkieletowych
- stymulują różnicowanie adipocytów i metabolizm tkanki tłuszczowej
- działania niepożądane:
a) retencja płynów
b) wzrost masy ciała
c) osteoporoza
jakie są główne efekty TZDs?
1) Stymulują uwalnianie adiponektyny
z tkanki tłuszczowej –> diponektyna aktywuje
AMPKw wątrobie i m.szkieletowychliwości na insulinę i spadek glikozy we krwi
2) Hamują ekspresję
genów kodujących
cytokiny prozapalne –> Hamowanie procesów
zapalnych
jak działają leki wpływające na system dopaminoergiczny (np. brokmokryptyna)?
agoniści receptora dopaminy D2 obniżają stężenie glukozy we krwi
(nie wpływają na stężenie insuliny). Prawdopodobne działanie odbywa
się przez nerw błędny.
na czym polega chirurgiczne leczenie cukrzycy?
U większości pacjentów poddanych zabiegowi chirurgii
bariatrycznej (patrz schemat powyżej) już po kilku dniach od
zabiegu obserwuje się normalizację stężenia glukozy we krwi.
Molekularny mechanizm tego zjawiska jest nieznany.
