College 5: Gynaecologie Flashcards
welk geslacht heeft over het algemeen meer zorgverbuik?
vrouwen
waarom hebben vrouwen over het algemeen meer zorgverbuik dan mannen
oa:
- ze leven langer
- ze krijgen kinderen
waarvoor gaat een vrouw naar de gynaecoloog?
voor bijvoorbeeld:
- seksuele problematiek
- vruchtbaarheidsproblematiek
- emoties die daarbij komen kijken
rol van psycholoog in gynaecologische setting:
- screening/beoordeling
- consultatie voor medisch personeel
- verwijzen
- behandeling van individuen, paren en gezinnen
- psycho-educatieve groepen (leefstijlverandering)
- groepstherapie begeleiden voor coping
specifieke uitdagingen voor vrouwen:
- stress als gevolg van meerdere rollen (werk en moeder)
- mogelijke blootstelling aan geweld/misbruik
–> invloed op zorgverbruik
belangrijke gynaecologische gebeurtenissen:
- menarch
- begin van seksuele activiteit
- zwangerschap/ouderschap
- menopauze
menarch
- eerste menstruatie
- begint bij 95% van de meisjes tussen 11-15 jaar
gemiddelde leeftijd begin van seksuele activiteit
15.5 jaar
gemiddelde leeftijd eerste kind in NL
- 30 jaar
- hoog opgeleide vrouwen = 34 jaar
oudste moeders ter wereld:
- Nederlanders
- langdurige opleiding en willen carrière maken
probleem met oudste moeders ter wereld
- vruchtbaarheid neemt af met de leeftijd
gemiddelde leeftijd voor menopauze in NL
51 jaar
PMS
pre-menstrueel syndroom
pre-menstrueel syndroom
- onbeschrijfelijke spanning in de laatste fase van de menstruele cyclus
- last van cognitieve-, somatische- en stemmingssymptomen rond de menstruatie
- symptomen zijn erg genieg om significante angst of belemmering te veroorzaken in het dagelijks leven
- GEEN verergering van een psychische stoornis
- GEEN angst of depressie, gaat vooral om stemming
PMDD
naam van PMS in de DSM-4
symptomen van PMS volgens de DSM
- stemmingswisselingen
- prikkelbaarheid
- depressieve symptomen
- angst
Ook: - interesseverlies
- concentratieproblemen
- energietekort
- verandering in eetlust
- slapeloosheid
- lichamelijke symptomen (pijnlijke borsten bijv.)
prevalentie van PMS
tussen de 10 en 98%
PMS hangt samen met:
- slechte lichamelijke gezondheid
- veel psychologische stress
- niet getrouwd zijn
- 35-44 jaar oud zijn
- minder waarschijnlijk bij vrouwen die bijv. de pil slikken –> minder hormoonschommelingen
evaluatie van PMS
- om te kijken of de symptomen al dan niet te maken heeft met de cyclus
1. intake gesprek
2. dagelijks beoordelingsformulier
3. vragenlijsten
evaluatie van PMS: 1. intakegesprek
over duur, ernst etc. van de symptomen, impact op het leven
evaluatie van PMS: 2. dagelijks beoordelingsformulier
- bijvoorbeeld een symptoomdagboek
voorbeeld van een vragenlijst voor PMS
Moos menstrual distress questionnaire
Behandeling van PMS-symptomen die niet door PMS komen
psycholoog kan helpen om het onderliggende probleem op te lossen
1. waar komen de symptomen dan door?
2. copingmechanismen aanleren
Behandeling van PMS
- een multidisciplinaire kwestie
1. diagnose stellen
2. gedragsmatige aanpassingen
3. stress management
4. antidepressiva
5. CGT
6. orale anticonceptiepillen
7. ovulatieonderdrukkingsmethoden
8. calcium
9. kuisbooombessen
diagnose stellen als behandeling van PMS
- zorgt voor erkenning van de symptomen
- als het beter voorspelbaar is –> betere houding TOV de klachten
gedragsmatige aanpassingen als behandeling van PMS
veranderingen in levensstijl (omdat het samenhangt met slechte lichamelijke gezzondheid?)
stressmanagement als behandeling van PMS
beter met klachten omgaan –> zo worden ze ook dragelijker
antidepressiva als behandeling van PMS
- eerstelijnsbehandeling
- alleen in luteale fase
- bij zo’n 40% werkt het niet
CGT als behandeling van PMS
- tweedelijnsbehandeling
- kan de aanwezigheid van depressie- of angstklachten verminderen
orale anticonceptiepillen als behandeling van PMS
- tweedelijnsbehandeling
- om hormoonschommelingen en daarmee stemmingswisselingen te verminderen/af te zwakken
kans om zwanger te worden
bij 2 vruchtbare mensen: 25%
hoeveel % van de zwangerschappen heeft miskraam?
20%
hoeveel % van de zwangerschappen zijn onbedoeld?
30%
hoelang duurt een zwangerschap?
+ verdeling?
40 weken, verdeeld over 3 trimesters van 13 weken
zwangerschap: 1e trimester
- kritische periode voor de ontwikkeling van de foetus
- belangrijke organen en ledematen van de foetus ontwikkelen zich
- eerste prenatale bezoek aan arts of verloskundige
zwangerschap: 1e trimester: symptomen:
- vermoeid
- misselijk
- gevoelige borsten
- vaak plassen
- trek in of afkeer van voedsel
zwangerschap: 2e trimester
- zwangerschap wordt zichtbaar
- maandelijks bezoek aan arts of verloskundige (hartslag zelf en foetus, groei foetus etc.)
- glucosetolerantie test –> testen op zwangerschapsdiabetes
- je kan onderzoek doen naar genetische afwijkingen (wil je dat? –> psychologie een rol)
zwangerschap: 2e trimester: symptomen:
geen/weinig/ niet zo veel
zwangerschap: 3e trimester
- foetus groeit van 3 pond tot 6-9 pond
- bevalling tussen week 37-42
duur van een bevalling
1-24 uur
zwangerschap: 3e trimester: symptomen:
- extra gewicht in de buik –> moeilijker bewegen en slapen
- vermoeidheid
- opgezwollen voeten en/of enkels
- lichte weeën
wanneer begin je met zwangerschap tellen?
vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie
prenatale screening
- risicoberkening
- bijv. combinatietest of 20-weken echo
prenatale diagnostiek
- meer zekerheid
- bijv. NIPT, CVS-test, vruchtwaterpunctie
- heeft risico op miskraam
combinatietest
- prenatale screening
- bloed en Nuchal test
- 10-12 weken
- o.a. om down vast te stellen
- uitslag geeft de kans weer op een kind met afwijking
nuchalscan
nekplooimeting
20-weken echo
- prenatale screening
- groei en ontwikkeling, voldoende vruchtwater, ontwikkeling placenta
mogelijk te zien met 20-weken echo
- waterhoofd
- open ruggetje
- open schedel
- hartafwijking
- gat/breuk
- ontbreken nieren, armen, benen, botten
NIPT-test
- prenatale diagnostiek
- risico’s in kaart brengen mbv bloedafname
CVS-test
- prenatale diagnostiek
- vlokkentest
- klein stukje placenta in 1e trimester weghalen voor onderzoek
- minder vaak gebruikt na komst van de NIPT-test
- kans op miskraam 1 op 100
vlokkentest
CVS-test
amniocentisis-test
vruchtwaterpunctie
vruchtwaterpunctie
- prenatale diagnostiek
- chromosomale afwijkingen opsporen
- minder gedaan sinds NIPT-test komst
- kans op miskraam 1 op 200
problemen rondom zwangerschap en gynaecologie
- prenatale depressie
- postnatale depressie
- postnatale psychose
- perinatale angst
- perinataal verlies
- vruchtbaarheid
- menopauze
- seksuele problemen
- incontinentie voor urine
prenatale depressie
depressie bij zwangere vrouwen
prevalentie van prenatale depressie
- 8.5-11% van de bevolking (ongeveer gelijk met de gemiddelde bevolking)
- 50% van hen zal postnatale depressieve symptomen ontwikkelen
gevolgen van prenatale depressie
van invloed op moeder én kind
behandeling van prenatale depressie
CGT (individueel, groep, face-to-face of via internet)