College 11: Addiction, impulsivity and compulsivity Flashcards
Impulsiviteit definitie
Niet kunnen stoppen van het beginnen van bepaalde acties - iets moeten doen, impulsen opvolgen
Impulsiviteit hersengebieden
- ACC
- VMPFC
- Ventrale stratium
- Thalamus
Compulsiviteit definitie
Niet kunnen stoppen van acties die al aan de gang zijn - iets moeten afmaken/niet meer kunnen stoppen
Compulsiviteit hersengebieden
- OFC
- Dorsale stratium
- Thalamus
Voorbeelden impulsiviteit
ADHD, manie, pyromanie, borderline
Voorbeelden compulsiviteit
OCD, somatisatie, hyperseksualiteit, autisme
Impulsiviteit en compulsiviteit
Impulsiviteit zorgt voor de positieve consequentie, maar hier went het lichaam aan en steeds meer nodig voor hetzelfde effect - lichaam gaat signalen afgeven dat het de stof nodig heeft (CRAVING). Compulsiviteit is ermee doorgaan zodat je niet de negatieve consequentie hoeft te ervaren - toegeven aan de craving
Volgorde impulsiviteit compulsiviteit
Impulsiviteit > high zijn (zet aan tot meer impulsief toegeven) > binge/excessief gebruik > ontwenningsverschijnselen/negatieve effecten > craving/arousal: compulsiviteit zorgt er hierbij voor dat men niet meer kan stoppen met het nemen van het middel, dus slaat weer aan op binge/excessief gebruik omdat er steeds meer nodig is.
Cross-tolerance/cross-dependence
Eigenschap van een stof om de fysieke afhankelijkheid van een andere stof te onderdrukken, waardoor de fysieke afhankelijkheid in stand wordt gehouden
Habits
Type compulsies die getriggerd worden door omgevingsfactoren, ongeacht de wenselijkheid van de compulsies (roken bij drinken). Vorm van conditionering
Rebound effect
Sterkte terugval reactie waarbij de negatieve effecten als erger worden ervaren
Reinforcement
Eigenschap van een drug die positieve consequenties geeft, waardoor iemand het herhaaldelijk gaat gebruiken
Relapse
Terugval na het stoppen met de drugs
Tolerantie
Dosis krijgt minder effect waardoor er meer ingenomen moet worden voor hetzelfde effect
Withdrawal
Psychologische en fysiologische reacties bij plotseling stoppen met de drugs.
Waarom kunnen impulsies en compulsies niet worden gestopt?
Problemen in de corticale gebieden die normaal deze gedragingen onderdrukken.
Twee processen bij stoppen/doorgaan met gedrag
- Bottom up: bij impulsiviteit vanuit ventral stratium naar ACC en VMPFC en bij compulsiviteit vanuit dorsal stratium naar OFC. Onbewust en geconditioneerd
- Top down: PFC kan deze impulsen onderdrukken. Bewuste keuze of je doorgaat of stopt met het gedrag (ja: impulsiviteit/compulsiviteit)
Verslaving definitie
Fysiek en/of mentaal afhankelijk zijn, waardoor iemand de gewoonte niet of moeilijk kan loslaten. Belangrijk: gaat ten koste van de meeste andere activiteiten en loslaten zorgt voor ernstige ontwenningsverschijnselen bij een persoon
DA bij verslaving
Zorgt voor beloning, maar ook al afgegeven bij de anticipatie van beloning.
DA circuit bij verslaving
Mesolimbisch circuit:
- VTA
- Nucleus accumbens
- PFC
NT’s in dit circuit: DA van VTA naar nucleus accumbens, maar deze neuron wordt ook aangestuurd door andere neuronen (5HT, glutamaat, ACh) en kan worden geinhibeerd door GABA. De PFC-gebieden hebben invloed op zowel de VTA als nucleus accumbens en zorgen zo voor de top down invloeden.
Aansturing van VTA voor afgifte DA
Amygdala
Gevoel van craving komt van
OFC (compulsive)
Gebied die kan zorgen voor het onderdrukken van gedrag
VMPFC
Waarom DA zo verslavend
DA wordt niet alleen afgegeven bij een beloning, maar nog meer voorafgaand aan de beloning en nóg meer als er minder X beschikbaar is. Functie: doelgericht gedrag aansturen.
Kans op afhankelijkheid na enkele blootstelling (van hoog naar laag)
- Tabak
- Heroïne
- Cocaïne
- Alcohol
- Stimulants
- Anxiolytics
- Cannabis
- Analgesics
- Inhalants
Cocaïne
Remmer DAT, SERT en NET