Aalders: De rechtspraktijk inzake gezagsbeëindiging vanuit kinderrechtelijk perspectief Flashcards
De maatregel van gezagsbeëindiging is 1 van de 3 kinderbeschermingsmaatregelen die wij in Nederland kennen en kan door de rechter worden opgelegd, in 1 van de volgende gevallen:
- Een minderjarige zodanig opgroeit dat hij in zijn ontwikkeling ernstig wordt bedreigd, en de
ouder niet de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding in staat is te dragen binnen een voor de persoon en de ontwikkeling van de minderjarige aanvaardbaar te achten termijn. - De ouder het gezag misbruikt.
Gezagsbeëindiging vormt een stevige inbreuk op het gezinsleven, en hieraan worden dan ook bepaalde (internationale) eisen gesteld.
Internationaal kader: Het recht op het respecteren van het gezinsleven van een kind (Artikel 8 EVRM) vergt een goede afweging van belangen bij het nemen van een beslissing betreffende gezagsbeëindiging.
Fair balance: Er dient volgens het EHRM een extra groot belang te worden toegekend aan het belang van het kind, afhankelijk van onder anderen de leeftijd en rijpheid van het kind.
Hereniging met ouders na uithuisplaatsing is niet altijd in het belang van het kind. Hier hoeven autoriteiten dan ook niet altijd aan mee te werken.
Nederlandse rechtspraktijk: Wanneer belangen van het kind en van ouders niet overeen komen dient het belang van het kind voorop te staan. Factoren die hierbij meespelen:
- Leeftijd van het kind: Nodig voor het bepalen van de aanvaardbare termijn en de mate waarin duidelijkheid over het opvoedperspectief nodig is.
- De duur van de uithuisplaatsing.
- De mogelijkheid van het kind om zich positief te ontwikkelen binnen een pleeggezin en de vraag of het kind al dan niet gehecht is aan de pleegouders.
- De behoefte van het kind aan continuïteit en stabiliteit in de opvoeding.
- De behoefte van het kind aan duidelijkheid over het opvoedings- en ontwikkelingsperspectief.
- Soms: Duurzame bereidheid van een ouder om het kind in een pleeggezin te laten opgroeien.
Duur uithuisplaatsing:
Internationaal kader: Hoe lang een kind in een pleeggezin verblijft, speel een cruciale rol bij de vraag of het in het belang van een kind is om herenigd te worden met zijn ouders.
Gezagsbeëindiging mag worden overwogen als er voldoende is geïnvesteerd in de relatie tussen kind en ouder(s) om terugplaatsing te bewerkstelligen.
Nederlandse rechtspraktijk: De aanvaardbare termijn voor een zeer jong kind kan zeer kort zijn, namelijk 6 tot 12 maanden. Voor wat oudere kinderen geldt soms dat de duur van de uithuisplaatsing ongeveer 1 à 2,5 jaar bedraagt voordat het hof tot zijn oordeel komt dat de aanvaardbare termijn verstreken is.
Proportionaliteit:
Of gezagsbeëindiging in redelijke verhouding staat tot het na te streven doel.
Subsidiariteit
Of het te beogen resultaat niet met een minder ingrijpend alternatief bereikt kan worden.
Motiveringsvereiste:
De noodzaak om de maatregel met sterke argumenten te onderbouwen, waarbij de argumenten voornamelijk gebaseerd zijn op de belangen van het kind.
Mogelijke redenen voor een zware maatregel als gezagsbeëindiging:
Verlenging van een lichtere maatregel brengt onrust en onzekerheid met zich mee.
- Een lichtere maatregel zet de verhouding tussen ouder en pleegouder op scherp.
- Een lichtere maatregel zal voor een loyaliteitsconflict bij het kind zorgen.
- Een lichtere maatregel zal ervoor zorgen dat het kind belast wordt met de wens van de ouders om hem of haar op termijn bij zich te laten wonen.
Het horen van een kind:
Internationaal kader: Procedurele verplichting om een kind te horen in een kinderbeschermingsprocedure. Het is echter geen absolute verplichting. Of een kind gehoord dient te worden moet worden beoordeeld aan de hand van de omstandigheden van het geval, waaronder de rijpheid en de leeftijd van een kind. Daarnaast dient rekening te worden gehouden met de capaciteit en de vermogens van een kind.
Nederlandse rechtspraktijk: De leeftijdsgrens van 12 jaar wordt zeer strikt gehanteerd.
Kinderen ouder dan 12 jaar zijn allen in de gelegenheid gesteld om te worden gehoord, terwijl dit bij de kinderen jonger dan 12 jaar in geen enkele zaak is gebeurd. Het is dan ook maar de vraag of de hoven daadwerkelijk serieus beoordelen of een kind jonger dan 12 jaar niet ook dient te worden gehoord.
Rol van de mening van het kind:
Internationaal kader: Het EHRM is in de loop van de jaren steeds meer waarde gaan hechten aan de mening van het kind bij de beoordeling van een klacht over kinderbeschermingsprocedures en bij het concretiseren van het belang van het kind.
Nederlandse rechtspraktijk: Hoewel het meewegen van de mening van het kind recht doet aan de erkenning van het kind als rechtssubject, bevatten de uitspraken van de Nederlandse
hoven vaak weinig informatie over hoe dit gebeurt.
