6. Abortus Flashcards
Hoe ziet de sociaal-historische context van abortus in België er uit?
1867: eerste keer dat vermeld wordt in de wet dat zwangerschapsafbreking strafbaar is
Engeltjesmakers waren de personen die deze abortussen uitvoerden
Jaren 60-70: seksuele bevrijding, baas in eigen lijf
Tegenbeweging Kerk: verbod op de pil, voorbehoedsmiddelen, abortus, verspreiding informatie over anticonceptie
Dr. Willy Peers was een gynaecoloog die heel zijn leven geijverd heeft voor het regulariseren van abortus en voorbehoedsmiddelen. In 1973 werd hij gearresteerd na een abortus op een vrouw met een ernstige mentale beperking na een verkrachting.
De publieke en medische reactie werd steeds meer pro-abortus.
1980: abortusprocessen tegen artsen en ziekenhuizen
1990: eerste depenalisatie; vrouw is niet strafbaar, hulpverlener wel. Indien er voldaan werd aan bepaalde voorwaarden was er geen sprake van een straf.
Mini-koningskwestie: koning Baudewijn wou wegens gewetenbezwaren de wet niet ondertekenen. De koning is een dag afgezet geweest waardoor de wet er toch is gekomen.
Abortus is beschikbaar voor de vrouw in nood maar wordt wel nog gezien als een moreel laakbare daad. Er hangt veel stigma en taboe rond.
2018: wet rond abortus komt in het burgerlijk wetboek. Abortus is toegestaan onder voorwaarden
- max 12 weken (later indien gevaar voor vrouw of uiterst zware kwaal)
- min 6 dagen tussen vraag en uitvoering (tenzij gevaar vrouw)
- schriftelijke toestemming op dag ingreep
- inlichten over alternatieven, anticonceptie, adoptie
- indien arts weigert is er doorverwijsplicht
2020: wetsvoorstel voor versoepeling
- bedenkdagen van 6 naar 2
- van 12 naar 18 weken
Wat is de prevalentie van abortus in België?
Jaarlijks vinden er ongeveer 20.000 abortussen plaats onder de 12 weken. 82% gebeurt in abortuscentra, rest in een ziekenhuis.
Bijna 500 vrouwen ontdekken pas na die wettelijke termijn dat ze ongewenst zwanger zijn. Meestal gaan ze dan naar Nederland waar het kan tot 22 weken.
Het abortuscijfers in Vlaanderen is 7-9. Dit zijn het aantal abortussen per 1000 vruchtbare vrouwen (15-44 jaar).
Hoe ziet het aandeel abortussen en ongewenste zwangerschappen er uit globaal?
Aantal abortussen:
- voornamelijk in Afrika, Noord-Afrika, Azië, en Zuid-Amerika
- Noord-Afrika en het Oosten zijn interessant in vergelijking met aantal ongewenste zwangerschappen
Aantal ongewenste zwangerschappen:
- Noord-Afrika en het Oosten
Zaken die we ons kunnen afvragen:
- hoe wijdverspreid (en legaal) zijn anticonceptie methodes?
- hoe toegankelijk (en legaal) zijn abortusmethoden?
Wat is de sociaal historische context van abortus in Amerika?
2000-2020. Het aantal staten die het moeilijker maken om een abortus te laten uitvoeren is gestegen, maar ook het aandeel staten waar het al moeilijk is, maakt het nog veel strenger.
Bij een bevraging is 62% voor een algemeen recht op abortus. Dit aandeel daalt wel vanaf het 2de en 3de trimester. Bij de tegenstanders zijn er wel voorstanders onder bepaalde omstandigheden:
- voor pro-lifers zijn volgende zaken geen reden om een abortus uit te voeren: geboortedefect, verkrachting, geen kinderen willen, financieel onmogelijk, niet getrouwd
- sommige pro-lifers vinden de gezondheid van de vrouw wel een geldige reden
- voor pro-choisers moet abortus altijd kunnen
- voor conditionals zijn volgende zaken een reden: geboortedefect, gezondheid vrouw, verkrachting
Hoe verschilt de houding ten opzichte van abortus?
Er wordt een verschil gemaakt tussen ‘electief’ en ‘traumatisch’.
Traumatisch: de omstandigheden waarin het kind verwerkt is, of er gevaar dreigt voor de moeder of het kind
Electief: andere redenen om de zwangerschap te beëindigen
Bepalende factoren voor de houding:
- religie
- ideologie (in de VS gaat dit over republikein of democraat)
- gender-houding (progressiviteit in gender-debat) en goedbedoeld seksisme (houding tov man-vrouw verdeling)
Wat zijn redenen in de VS om een abortus te laten uitvoeren?
- verstoring opleiding, werk of zorgtaken voor anderen 70%
- financieel niet haalbaar 70%
- geen alleenstaande ouder willen zijn of relatieproblemen hebben 50%
- niet meer kinderen wensen 40%
- niet klaar voor een kind 30%
Over wat gaat Roe vs Wade?
Individuele keuze is zeer belangrijk in Amerika. Maar wat als politieke, maatschappelijke en ethische overtuigingen zich gaan moeien? De individuele keuze en gezondheid komt op het spel te staan.
1973: het Hooggerechtshof in Amerika beslist het volgende: de vrouw heeft recht op een eigen beslissing over voldragen van een zwangerschap of niet; de staten hebben zich hier niet in te moeien tot op het punt van viabiliteit. Op het moment van viabiliteit weegt de nood van de staat om het ongeboren kind te beschermen meer door.
2022: opschorting van vorige wet. De staat kan vanaf nu beslissen.
Voorspellingen werden gemaakt
- 14 staten quasi volledig verbod
- geen daling van abortus
- wel toename van maternele sterfte
- toename van complicaties door onveilige abortus
- in bepaalde staten is het mogelijk om betaald te worden wanneer ze gaan klikken over plaatsen waar abortus gebeurt en informatie wordt verspreid
- de beschikbaarheid van medische faciliteiten wordt moeilijker: gemiddeld 80 km rijden ipv 40.
Wat kan je vertellen over de psychologie van een zwangerschap?
Er zijn veranderingen in termen van vrouwelijkheid, seksualiteit, generativiteit, maturiteit, toekomstgerichtheid
We zien een spectrum aan psychische veranderingen:
- oplossen van bestaande conflicten
- escaleren van conflicten
- toegenomen introspectie (nadenk over zichzelf maar ook meer in zichzelf gekeerd)
- pre-occupatie met zwangerschap
- emotionele desinvestering in de buitenwereld
- toegenomen afhankelijkheidsgevoel
- regressie (en mogelijk primitieve defensies)
- verandering in lichaamsbeeld
Wat zijn allemaal factoren die komen kijken bij het overwegen van een abortus?
- context van sociale, financiële en culturele factoren
- betrokkenheid partner, kwaliteit en aard van de relatie
- reeds hebben van kinderen
- houding van naasten en hulpverleners
Uit onderzoek met vrouwen met een electieve (dus niet traumatische) abortus:
- 37% was nooit pro-abortus tot ze zelf ongepland zwanger waren
- meerderheid voelde ambivalentie over beslissing
- finaliteit en tijdsbeperking stresseren
- emotioneel isolerend: is erg moeilijk om te delen
Wat zijn de psychische gevolgen van abortus?
Vrijwillig gekozen:
- geen lange termijn psychologisch lijden
- soms wel overgangsperiode van schuld, angst, opluchting (misschien eerder als reactie op het ingaan tegen sociale normen?)
Geweigerde vraag:
- impact op zelfbeeld
- impact op angst
Het hebben van een psychiatrische voorgeschiedenis, slachtoffers zijn van (kinder)misbruik/mishandeling/verwaarlozing en geweld binnen de relatie is wel geassocieerd met post-abortus psychische problemen.
97% staat na 5 jaar nog steeds achter de beslissing.
Welke factoren zijn geassocieerd met het hebben van negatieve psychologische gevolgen na abortus?
- psychiatrische voorgeschiedenis
- jonge leeftijd
- alleenstaand
- nog geen kinderen
- moeilijke relatie met ouders
- onvrijwillige procedure
- geweigerde abortus
- medische complicaties
Wat zegt de psychoanalyse over abortus?
Freud.
Hij spreekt over ambivalentie, en dat liefde naar kinderen toe ook wel kan groeien.
Helene Deutsch.
Ze stelt dat een abortus gaat over een conflict tussen zelfbescherming en het moeder instinct. Ze ziet abortus als een symptoom; een compromis van een innerlijke strijd, een conflict tussen wensen en onderdrukkende tendensen. We moeten op zoek gaan naar welk conflict onderliggend is aan dit symptoom.
Abortus is een act op de grens tussen fantasie en realiteit. Er is iets fantasmatisch rond het kind dat gaat geboren worden, het leven dat de toekomstige moeder zal hebben en tegelijk iets daarin om het niet te willen.
Abelin-Sas.
Ze stelt dat iedereen (naasten, objecten, reële personen, ongeboren kinderen) karakters zijn in het verhaal, in de oneindige mogelijkheid aan verhalen die er zijn. Dat ongeboren kind is daar ook deel van, een mythe die misschien ook wel de moeite is om te exploreren. Wie zou ik zijn? Hoe zou mijn leven zijn?
Raphael-Leff.
Van wanneer ben je een moeder? Wat maakt je een moeder? En wat als je dat niet wil? Deutsch stelt dat elke vrouw het recht heeft om moederschap na te jagen of om het af te zweren. Elke vrouw lijkt dit recht emotioneel te veronderstellen, legaal of niet.
Wat zou psychisch (mbt de eigen geschiedenis) kunnen meespelen in het al dan niet wensen van een abortus?
Pre-oedipaal gaan we kijken naar het contact met de moeder.
- is er een verlangen om dit de herleven of door te geven?
- betekent dit dan ook dat een verstoring van die pre-oedipale fase op een of andere manier een oorsprong is voor die wens tot abortus?
Een zwangerschap houdt een plotse confrontatie met de kwetsbaarheid van het kind en zichzelf als kind in. Het (h)ervaren van at je zelf hebt meegemaakt, inclusief de slechte zaken. Het ontwikkelen van afkeer en haat naar de eigen ouders als naar uw eigen mogelijke ouderschap.
Is abortus dan een destructie van de eigen materniteit, omdat deze associatief ondraaglijk is?
De ontwikkelingsfase individuatie-separatie aldus de beweging van de continuïteit als kind naar zelfstandigheid. Het kunnen ervaren van de achtergrond-ouders met de nood aan een eigen weg. De ontwikkeling en ontdekking van seksualiteit is daar een heel belangrijke stap in. Is zelf moeder worden nog een stap verder?
De leeftijden waarop een abortus gebeurd kan zeer bepalend zijn; als jong meisje van 18 zit je in een andere fase van die individuatie-separatie beweging met je moeder dan iemand van 25.
Tijdens de oedipale fase vragen we ons af of abortus een crime covering up the crime is. De eerste crime is het ongeboren kind doden. De eigenlijk crime is de fantasmatische crime, de oedipale crime: het verlangen van met je vader te slapen en de moeder te vermoorden.
Wat is individuatie-separatie?
Margeret Mahler.
Dit zijn vier fases in het loskomen van het kind van de moeder na ‘autisme’ (tot 4 weken) en ‘symbiose’ (1 tot 5 maanden)
- differentiatie (5-10m): voorzichtig loskomen uit symbiose, er is verschil
- practising (10-15m): voelt goed als moeder dichtbij is
- rapprochement (16-24m): conflict tussen autonomie en nabijheid (angst, twijfel)
- naar object-constantie (24-36m): moeder als innerlijk object, felt safety
Wat is de paradox waar de zwangere vrouw mee in aanraking kan komen wat betreft individuatie-separatie?
Moeder
- kan dochter bij zich willen houden en dochter beknotten
- kan ook juist inspireren naar zelfstandigheid maar ook de eigen eindigheid voelen in afstand en separatie
Dochter
- kan autonomie opgeven door in het spoor te lopen, te spiegelen, competitie vermijden
- kan ook de veiligheid verliezen en de agressie van de moeder over zich krijgen
Je kan er vanuit gaan dat in zo’n zwangerschapsproces dynamieken gebeuren die wat tegengesteld zijn en waar een weg in gezocht moet worden. De vraag is niet wat het juiste is, maar eerder of het beweeglijk blijft en of je hier over kan nadenken. Dit geldt ook voor zonen en vaders.
