2. Foetus Flashcards
Hoe werd vroeger over de foetus gedacht?
Hier zijn twee personen van belang, namelijk Eric Kandel en John Lock.
Eric Kandel is de ontdekken van de hippocampus en van de werking van het LT en KT geheugen. Hij wou de hersenen van de mens beter proberen begrijpen, maar door een beperkt aantal middelen deed hij dit onderzoek op slakken en katten. Hij zag hier dat een eenvoudig dier met een beperkt neuraal systeem kon leren en geheugen ontwikkelen. Hij stelde dan dat een foetus met een complex neuraal systeem dit toch ook moest kunnen? En heeft die intra-uteriene ervaring dan een invloed op het extra-uteriene?
John Lock dacht net het omgekeerd en stelde dat kinderen aanvankelijk nog een blanco blad waren en dus ook niet konden denken of voelen. Hierdoor werd er ook lang op kinderen (tot 1 jaar) geopereerd zonder verdoving. Men dacht dat kinderen tot 1 jaar enkel reflexmatige pijn konden hebben.
Wat is de vroege psychoanalytische visie op de foetus?
Hier zijn de namen Freud, Ferenczi en Bion van belang.
Freud gaat uit van regressie; van het terugkomen van de intra-uteriene ervaring in slaap, dromen en fantasieën. Dit zouden dan dromen zijn over water, over uit het water getrokken worden etc.
Ferenczi stelt dat we vanaf het moment dat we geboren worden, terug willen keren naar de intra-uteriene situatie. Als gevolg van dit intra-uteriene leven, een periode waarin we alles kregen nog voor de behoefte er was, zijn we omnipotent. Het kind toont dit ook in het gedrag, door bijvoorbeeld meteen te huilen wanneer het honger heeft.
Bion spreekt over mentaliseren. Kinderen hebben beta-elementen, elementen waar het zelf nog geen vorm voor heeft, die de moeder dient te alfabetiseren. Dit lijkt een beetje op de cliënt-therapeut relatie.
Hij gelooft eveneens in het bestaan van anatomische restanten van de aller vroegste ontwikkeling. Hij stelt zich de vraag of dit dan ook niet mogelijk is voor psychische elementen van de vroegste periode in ons leven.
Wat is de hedendaagse psychoanalytische visie op de foetus?
Welke vorm heeft de prenatale ervaring? Is dit een droom, een herinnering, een waarneming? Vormt dit een geboortetrauma voor het kind?
Piontelli is gaan kijken naar de continuïteit tussen pre- en postnataal. Ze stelt dat er continuïteit is en de omgeving er niet veel toe doet. Dit niet omdat nature belangrijker is dan nurture, maar omdat er al heel vroeg een invloed is van de omgeving.
Vanaf wanneer kan er dan psychotherapeutisch gewerkt worden.
Vroeger werd er via de ouders gewerkt, dit zien we bijvoorbeeld bij Ghosts in the nursery. Hedendaagse psychoanalyse stelt dat er al heel vroeg met het kind aan de slag gegaan kan worden. Je werkt dan niet in de orde van praten, maar in de orde van contact aangezien er al gewaarwording, denken en geheugen is.
Hoe overleeft het kind?
Om te kunnen overleven zal de zygote zich moeten innestelen in de baarmoederwand. Marie Thiron stelt dat er meteen na de geboorte iets heel gelijkaardig gebeurt. Het kind moet zich innestelen in de menselijke relatie met de moeder en de omgeving, om zo te kunnen overleven. Het kind zal dit onder andere doen door te wenen en zo de aandacht te trekken, maar ook door de gezichtsuitdrukkingen van de moeder te spiegelen.
Dit kan belemmert worden door een aandoening bij de geboorte, de afwezigheid van de moeder, een persoonlijkheidsproblematiek,…
Hoe ziet de interactie moeder-foetus er uit?
Kunnen moeder en foetus communiceren? Er zijn transmissiekanalen zoals bloedvaten, ademhaling, lichaamshouding, temperatuur en geluiden. Er is een complex geheel van functies en interacties die op z’n minst biologisch met elkaar vervlochten zijn. Het gaat echter ook over emotionele transmissie. Het zijn embodied uitingen van emoties die binnenkomen bij de foetus.
Hoe vormt die moederlijke mind het kind? De hechtingsstijlen van de ouder hebben een impact op het reguleren van emoties van het kind. Er zouden vier types van moeders zijn in hoe ze zich verhouden tegenover hun foetus of kind. Dit is natuurlijk complete onzin maar het is wel interessant dat ze hebben proberen kijken naar hoe moeders hun kinderen kunnen beïnvloeden. Ideale moeders zouden de meest gezonde baby’s voortbrengen omdat ze zowel bewust als onbewust dit kind wouden. Catastrofische moeder waren wat terughouden over de zwangerschap en brengen vaak premature baby’s voort. Ambivalente moeders waren aanvankelijk twijfelachtig over de zwangerschap en brengen daarom kinderen met gedrags- en darmproblemen voort. Tot slot hebben we de koele moeders die enkel onbewust hun kind verwelkomden, deze kinderen zijn apathisch.
Helene Deutsch stelt dat de moeder een compromis zal moeten zoeken tussen twee zaken. Aan de ene kant zal de moeder zich identificeren met het kind. Hoe zal hij zijn? Ze gaat zich terug kind voelen, terug kwetsbaar zijn. Aan de andere kant zal ze zich identificeren met haar moeder. Ze zal nadenken over haar eigen rol als moeder maar mogelijks ook over alle andere moederfiguren in haar leven. Dit doet ons denken aan ghosts/angels in the nursery en inner duality.
Ze stelt ook dat alle psychologische problemen van de zwangere vrouw te maken hebben met haar eigen moeder. Dit is natuurlijk niet zo.
Denkt de foetus al?
Bion stelt dat een baby past begint te denken wanneer de figuurlijke en letterlijke borst afwezig is. Vanaf het moment dat de moeder zicht begint terug te trekken, of de borst niet meer functioneert, ontstaat er een enorm probleem. In het gat van die afwezigheid begint het kind te denken en moet het zichzelf terug representeren of aanwezig maken.
Is het niet mogelijk dat dit al veel vroeger gebeurt? Als foetus en moeder niet helemaal samenvallen, is er dan al niet een soort uit elkaar zijn?
Er is een onderzoek gebeurt naar de invloed van geluiden en taal tijdens de zwangerschap. Hieruit is gebleken dat de pasgeboren een voorkeur heeft voor de moedertaal en de stem van de moeder, alsook voor een verhaal dat reeds tijdens de zwangerschap voorgelezen is. De foetus reageert eveneens anders op de moedertaal en op de stem van de moeder dan op die van een vreemde vrouw.
Is het dan niet mogelijk dat de foetus al begint te denken in afwezigheid van de stem?
Is er na de geboorte al sprake van een individu?
Winnicot stelt dat er niet zoiets is als een baby. Hij omschrijft drie fases in de ontwikkeling.
- Volledige afhankelijkheid: het kind sterft zonder aanwezigheid van de zorgfiguur
- Partiële afhankelijkheid: het kind sterft zonder aanwezigheid van de zorgfiguur maar is al meer zelfstandig
- Naar onafhankelijk: iemand is nooit helemaal afhankelijk van onmiddellijke anderen, er blijft nood aan holding.
Holding is het vasthouden en gedragen worden, zowel letterlijk als figuurlijk. Winnicot stelt dat deze nood aan holding voorafgaat aan objectrelaties aldus driften. Hij zet zich hiermee af tegen Freud.
Belangrijk is de transitionele ruimte/object. Dit is de overgang tussen de binnenkant/het subjectieve/fantasie en de buitenkant/het objectieve/het bewuste. Een transitioneel object, zoals een knuffel, maakt het mogelijk om in die ruimte te blijven.
Winnicot stelt dat je evolueert naar een me + not-me. Naar het verschil tussen ‘alles binnen mijn huid ben ik’ en ‘alles daarbuiten is de buitenwereld’. De moeder is dus niet meer de allesgevende borst maar wordt steeds meer, door frustraties en teleurstellingen, extern en echt.
Hoe komt het dat het kind hiertoe in staat is? Het kind heeft de moeder kunnen internaliseren. Het kind leert dat zelf als de moeder niet aanwezig is, ze er toch altijd zal zijn. Het kind zal het goede van de moeder, de vader, of ouders in zichzelf kunnen dragen.
