6 Flashcards
Τι είναι η Σκλήρυνση κατά πλάκας;
Η ΣΚΠ είναι μια νευρολογική εκφυλιστική ασθένεια άγνωστης αιτιολογίας. Προκαλούνται δομικές και μορφολογικές αλλαγές στο ΚΝΣ
Χαρακτηρίζεται από την απομυελίνωση του ελύτρου των νευρικών ινών αλλάζοντας έτσι την φυσιολογική τους λειτουργία με αποτέλεσμα να υπάρχουν αλλαγές στα διάφορα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού
Ποιες είναι οι μορφές της Σκλήρυνσης κατά πλάκας;
Η ΣΚΠ είναι προοδευτικά επιδυνούμενη πάθηση όσον αφορά την βαρύτητα αλλά διαφέρει από άτομο σε άτομο.
Καλοήθης μορφή
Πρωτογενώς προϊούσα μορφή
Υποτροπιάζουσα μορφή
Δευτερογενώς προΐουσα μορφή σκλήρυνση
κατά πλάκας
Καλοήθης μορφή της Σκλήρυνσης κατά πλάκας
Πιο κοινή μορφή 85% των ασθενών. Έχει εξάρσεις και υφέσεις. Συχνότητα 11-12% στο χρόνο της νόσου έχει εξάρσεις που αφορούν την όραση και την αίσθηση με ταχείες υφέσεις που κρατάνε καιρό και με λίγα ελλείματα.
Πρωτογενώς προϊούσα μορφή
15% των ατόμων. Σταθερή επιδείνωση των συμπτωμάτων και αναπηρίας χωρίς εμφανή υποτροπή
Υποτροπιάζουσα μορφή
Πιο συνηθισμένη μορφή. Χαρακτηρίζεται από απρόβλεπτες εξάρσεις και υφέσεις.
Παρουσίαση απότομης επιδείνωσης που διαρκεί μέρες έως μήνες ωστόσο επανέρχονται σχεδόν χωρίς προβλήματα από την υποτροπή
Δευτερογενώς προϊούσα μορφή
Εμφανίζεται μόνο σε όσους έχουν την υποτροπιάζουσα μορφή. Σπάνια μορφή που Εμφανίζεται σε λιγότερο από 5%
Παρουσιάζονται είτε ολοένα και συχνότερα εξάρσεις που δεν ακολουθούνται από πλήρη αποκατάσταση (υπάρχει δηλαδή αδυναμία επαναφοράς στην πρότερη κατάσταση ύστερα από μια υποτροπή), είτε υπάρχει σταδιακή επιδείνωση χωρίς επιπλέον εξάρσεις. Δεν υπάρχει περίοδος ύφεσης
Που οφείλεται η Σκλήρυνση κατά πλάκας;
Σε αλληλεπίδραση μεταξύ γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, οι οποίοι οδηγούν σε μία ανοσολογικά επαγόμενη φλεγμονώδης αντίδραση εντός του ΚΝΣ.
Ποιοι είναι οι περιβαλλοντολογικοί και γενετικοί παράγοντες που επηρεάζουν της σκλήρυνση κατά πλάκας;
Περιβαλλοντολογικοί παράγοντες
1.Μόλυνση από ιό που διαταράσσει το ανοσολογικό σύστημα όπως ο ιός Epstein-Barr.
2. Άτομα που ζουν μακριά από τον ισημερινό εμφανίζουν συχνότερα
3.Έλλειψη βιταμίνης D
4. Παιδιά που δεν έχουν αδέρφια πιο συχνά
5. Χρόνια ρύπανση
6.Μετανάστευση: Έχει διαπιστωθεί ότι η εμφάνιση της νόσου επηρεάζεται και από τον τόπο διαμονής στην παιδική ηλικία. Ακόμα και αν κάποιος μένει σε περιοχή υψηλού κινδύνου εμφάνισης της νόσου και μετακομίσει μετά από κάποια χρόνια σε περιοχή χαμηλού κινδύνου, έχει αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσει την νόσο
7. Κάπνισμα: Η φλεγμονή στο ενδοθήλιο των αιμοφόρων αγγείων που προκαλείται από το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού και αυτό να προκαλέσει αντισώματα ενάντια στον ίδιο τον οργανισμό
Γενετικοί Παράγοντες
1. Πολλές έρευνες έχουν δείξει πως στα δίδυμα αδέρφια, ιδίως τα μονοζυγωτικά, όταν αναπτύσσει το ένα πολλαπλή σκλήρυνση τότε το άλλο έχει ως και 40% πιθανότητες να αναπτύξει και αυτό.
2. Άλλες έρευνες έχουν δείξει πως η πολλαπλή σκλήρυνση ίσως να έχει να κάνει με μια περιοχή στο χρωμόσωμα 5 καθώς και στα χρωμοσώματα 2, 3, 7, 11, 17, 19, και X. Επίσης πέρα από τα παραπάνω πιθανός παράγοντας πρόκλησης της νόσου είναι και η συνύπαρξη με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα
Ποια είναι η επιδημιολογία της ΣΚΠ;
Προσβάλλει άτομα 20-40 ετών (ακόμη και μετά τα 50) οδηγόντας σε ευρύ φάσμα λειτουργικών διαταραχών και αναπηρίας. Σπάνια πριν τα 15 και μετά τα 60
1.5-2 Άντρες Προς 1 Γυναίκα
Αυξάνεται η συχνότητα με την αύξηση του γεωγραφικού πλάτους είτε βόρεια είτε νότια. Μακριά από τον ισημερινό 40-80 στους 100.000. Σκωτία, βόρεια Ευρώπη, Καναδάς, βόρειες πολιτείες των ΗΠΑ και Αυστραλία
Νότια Ευρώπη 10-40/ 100.000, Ισημερινός 5/100.000 Ελλάδα 29,5/100.000
Ποια είναι η παθοφυσιολογία της σκλήρυνσης κατά πλάκας
Το έλυτρο μυελίνης που περιβάλει τον νευράξονα της νευρικής ίνας, είναι μια παχιά λευκή ουσία που καλύπτει και προστατεύει την ίνα, μονώνοντας την για την καλύτερη μετάβαση των ώσεων από κύτταρο σε κύτταρο.
Η ΣΚΠ προκαλεί απομυελίνωση δημιουργώντας μικρές φλεγμονές οι οποίες γίνονται ουλώδης ιστός που μετατρέπεται σε σκληρές πλάκες. Εμφανίζονται κυρίως περικοιλιακές περιοχές του εγκεφάλου, οπτικά νεύρα στο στέλεχος και στον νωτιαίο μυελό. Μόνο το έλυτρο προσβάλλεται το υπόλοιπο κύτταρο μένει άθικτο με αποτέλεσμα να μην παρατηρούνται σοβαρές μυϊκές ατροφίες (Εκτός από αυτές που εμφανίζονται λόγω ακινησίας).
Η απομυελίνωση μπλοκάρει την αγωγιμότητα λόγω του οιδήματος στους νευρώνες καθυστερώντας την μετάβαση των ώσεων και το μήνυμα φτάνει στον προορισμό αλλοιωμένο.
Έτσι εκδηλώνονται διάφορα νευρολογικά συμπτώματα (εξάρσεις) και όταν το οίδημα υποχωρεί επέρχεται ανάκαμψη (υφέσεις).
Οι κατεστραμμένοι άξονες αναπτύσσουν μηχανισμούς για την προστασία της αγωγιμότητας τους, της επαναμυελίνωσης και της εξουδετέρωσης του οιδήματος.
Ποιες εργαστηριακές εξετάσεις χρησιμοποιούνται για την ΣΚΠ;
Μαγνητική τομογραφία: Χρήσιμη καθώς εμφανίζει τις περιοχές που υπάρχουν σκληρές πλάκες ουλώδους ιστού στην λευκή ουσία του εγκεφάλου με έντονο λευκό. Έχουν ωοειδές σχήμα και παρατηρούνται στις περικοιλιακές περιοχές του εγκεφάλου. Επίσης βλέπουμε προσβεβλημένες περιοχές στον ΝΜ.
Εξέταση εγκεφαλονωτιαίου υγρού: Γίνεται με οσφυονωτιαία παρακέντηση στην οσφυϊκή μοίρα. Ελέγχονται τα Λεμφοκύτταρα (5-100 στους ασθενείς με ΣΚΠ), η ανοσοσφαιρίνη G (IgG)(Αρχικά φυσιολογικά. Ανεβασμένη αρκετά στους τελικού σταδίου) και οι πρωτεϊνες.
Εξέταση προκλητών δυναμικών: Λόγω της απομυελίνωσης τα ερεθίσματα καθυστερούν να φτάσουν στον προορισμό τους έτσι με την εξέταση καταγράφεται η χρονική διαδρομή ενός ερεθίσματος στο ΚΝΣ με ηλεκτροφυσιολογικές μετρήσεις και αξιολογείται. Ακουστικά προκλητά δυναμικά και τα οπτικά προκλητά δυναμικά. Σε ασθενείς με υποτροπιάζουσα ή δευτερογενός προϊούσα μορφή βγαίνουν μη φυσιολογικές σε ποσοστό άνω του 80%
Ποια είναι η κλινική εικόνα της σκλήρυνσης κατά πλάκας;
Ποικιλία συμπτωμάτων λόγω της απομυελίνωσης ανάλογα με τις περιοχές και την έκταση της βλάβης του ΚΝΣ. Δεν έχει συγκεκριμένη κλινική εικόνα. Προσβάλλονται οι αισθητικές, κινητικές και αισθητηριακές οδοί και έχουμε διαταραχές: Κίνηση αισθητικότητα, όραση, ομιλία, ισορροπία
Πιθανά συμπτώματα: 1) Κόπωση Εμφανίζεται σχεδόν σε όλα τα στάδια της νόσου και σε όλους τους ασθενείς.
2) Σπαστικότητα ή αυξημένος τόνος που οφείλεται στον τραυματισμό των ανώτερων κινητικών νευρώνων. Παίζει ρόλο στην ικανότητα να είναι ανεξάρτητος ο ασθενής. 40-60% των ατόμων.
3)Μυϊκή αδυναμία: Πολλά προβλήματα μπορούν να δημιουργηθούν από την αδυναμία. Η μείωση της κινητοποίησης αλλά και οι διαταραχές που γίνονται στο περιφερικό νευρικό σύστημα συμβάλλουν στην μυϊκή ατροφία.
4) Τρόμος: Η προσβολή της νόσου στην παρεγκεφαλίδα, τον θάλαμο και το πυραμιδικό σύστημα συμβάλουν στην δημιουργία τρόμου. Δυσκολότερο σύμπτωμα της ΣΚΠ. Δημιουργεί πάρεση και δυσαρθρία.
5) Πόνος: αφορά ασθενείς σε όλες τις φάσεις της ασθένειας, είναι ένα αρκετά συχνό και αρκετά δυσάρεστο σύμπτωμα και επιδεινώνεται από την συνύπαρξη φόβου, θυμού, ανασφάλειας και εσωστρέφειας.
6) Διαταραχές κύστης: Μπορεί να προσβληθούν τα ουριαία τμήματα του ΝΜ με αποτέλεσμα την ακράτεια ή την κατακράτηση ούρων.
7) Διαταραχές εντέρου
Η ΣΚΠ προκαλεί ακόμα και διαταραχές στην φυσιολογική λειτουργία του εντέρου προκαλώντας έντονες δυσκοιλιότητες
8) Αταξία, Διαταραχές ισορροπίας και αισθητικότητας: Η ισορροπία εξαρτάται από τους υποδοχείς της πίεσης. Διαταραχές σε αυτούς τους υποδοχείς εμφανίζουν διαταραχές σε ισορροπία.
9) Σεξουαλικές δυσλειτουργίες
Έχει παρατηρηθεί ότι οι ασθενείς με ΣΚΠ έχουν σε
αρκετά μεγάλο ποσοστό σεξουαλικές
δυσλειτουργίες. Μείωση της στυτικής λειτουργίας,
μειωμένος οργασμός, μείωση της σεξουαλικής
επιθυμίας είναι μερικά από τα συμπτώματα τα
οποία μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα και
στην σχέση του ζευγαριού.
10) Προβλήματα όρασης, κώφωση, ίλιγγο,
κεφαλαλγίες , γεύση και οσμή
Φαρμακευτική αγωγή για ΣΚΠ;
Νοσοτροποποιητικά φάρμακα στην αρχή της πάθησης. Περιορίζουν τις υποτροπές και τον αριθμό των φλεγμονωδών βλαβών στις απεικονίσεις της μαγνητικής τομογραφίας.
Είτε ενδοφλέβια χορήγηση ή από το στόμα.
Έχουν αρκετές παρενέργειες. πχ χορήγηση ιντερφερόνης β προκαλεί συμπτώματα γρίπης, δερματική αντίδραση σε σημείο σύγχυσης και διαταραχές κυττάρων του αίματος και ηπατικών ενζύμων.
Ποιες μέθοδοι αποκατάστασης χρησιμοποιούνται στην ΣΚΠ;
Πολύπλοκη επειδή δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο. Χρόνια διαδικασία και χρειάζεται ομάδα με: Φυσικοθεραπευτή, εργοθεραπευτή, λογοθεραπευτή, νοσηλεύτρια, ψυχολόγο, διαιτολόγο, επισκέπτη υγείας, τεχνίτης ορθώσεων, κοινωνική λειτουργός, σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού.
Φυσικοθεραπεία στην σκλήρυνση κατά πλάκας;
Δημιουργία προγράμματος βάσει τον αναγκών και ικανοτήτων του ασθενή. Ρεαλιστικοί στόχοι για να πραγματοποιηθούν. Η παραπάνω επιβάρυνση θα πρέπει να αποφεύγεται με ασκήσεις και δραστηριότητες ώστε να μην δημιουργηθούν προβλήματα στην υγεία.
Ζωτικής σημασίας η ΣΚΠ καθώς ο Φ/θ έχει περισσότερη εποπτεία από ότι οι άλλες ειδικότητες.
Προγράμματα βελτίωσης κινητικότητας με στόχο την ανεξαρτησία μέσω αύξησης δύναμης, φυσικής κατάστασης, ισορροπίας.
Θεραπευτική άσκηση στο νερό μπορεί να βοηθήσει στην φυσική κατάσταση του ασθενή.
