5-6

Question 1

Bygging DNA sameindar

Answer 1

DNA sameind samanstendur af tveimur DNA þráðum sem báðir innihalda upplýsingar um erfðamengið

Question 2

DNA þræðir eru byggðir upp af

Answer 2

kirnum (núkleótíðum)

Question 3

Kirnin í DNA þráðum samanstanda af

Answer 3

niturbasa, sykru og fosfati og þau er hægt að tengja saman í keðjur

Question 4

Tvær keðjur DNA sameindar tengjast saman með

Answer 4

vetnistengjum

Question 5

A tengist við

Answer 5

T (DNA) eða U (RNA)

Question 6

G tengist við

Answer 6

C

Question 7

Úr hverju eru litningar

Answer 7

próteini og DNA

Question 8

Hlutverk DNA

Answer 8

geymir erfðaupplýsingar

Question 9

Hvert er hlutverk próteina í litningum?

Answer 9

Þau geyma DNA þræðina, pakka þeim og stjórna aðgengi að þeim

Question 10

Ef annar endi DNA þráðar hefur fosfathóp, þá hlýtur hinn endinn að hafa

Answer 10

hydroxyl

Question 11

Hvaða hluti DNA sameindar geymir erfðaupplýsingarnar?

Answer 11

Röð kirna með mismunandi niturbösum

Question 12

Byggingareiginleiki tvöfalds DNA þráðar sem gefur vísbendingu um hvernig DNA er eftirmyndað er

Answer 12

Hvernig basar á sitthvorum þræðinum parast gefur okkur vísbendingu um að einn þráður getur verið notað til að taka afrit af hinum þræðinum.

Question 13

Hvers vegna hafa heilkjörnungar telomerur en ekki í dreifkjörnungar?

Answer 13

Telomerur eru sérstakar raðir á endum þráðlaga litninga. Dreifkjörnungar hafa hringlaga litning og hafa þess vegna ekki telomerur.

Question 14

Aðferðin sem er notuð við litun og greiningum á mannalitningum kallast

Answer 14

Karyotýpugreining, þar sem flúrljómandi litir eru notaðir

Question 15

Hver er eðlileg litningagerð líkamsfrumu?

Answer 15

23 litningapör þar sem eitt parið eru kynlitningar

Question 16

Gen

Answer 16

DNA röð sem inniheldur upplýsingar sem þarf til að búa til tiltekið prótein

Question 17

junk DNA

Answer 17

Hlutar af DNA sem við vitum ekki tilganginn með. Hlutar þessara raða eru svipaðir á milli tegunda og eru því líklega mikilvægir þar sem þeir hafa varðveist gegnum náttúruval.

Question 18

Centromerur

Answer 18

Sérstakar DNA raðir sem skapa tengipunkt fyrir örpíplur til að aðskilja litninga í frumuskiptingu

Question 19

Hvert er hlutverk kjarnakornsins?

Answer 19

Það inniheldur gen fyrir rRNA (ribosomal RNA). Kjarnakornið umritar genin yfir í rRNA og setur þau saman við prótein til að búa til ríbósóm.

Question 20

Hvenær eru litningar mest samþjappaðir?

Answer 20

Í frumuskiptingu. Þeim er þjappað saman í einingar sem er auðveldara að aðskilja og flokka.

Question 21

Hverskonar tengi myndast á milli históna og DNA við myndun litnisagnar?

Answer 21

Rafgild (electrostatic) tengsl, Histón eru með háa hleðslu vegna mikils magns grunnamínósýra sem gerir þeim kleift að tengjast neikvætt hlaðna DNA backbone.

Question 22

Hvaða áhrif hefur metylering á histónhala á aðgengi að DNA?

Answer 22

Það getur haft ólík áhrif, fer eftir staðsetningunni

Question 23

Heterochromatin (þéttlitni)

Answer 23

oftast genasnautt en með mikinn þéttleika gena

Question 24

Euchromatin

Answer 24

oftast genaríkt en með lítinn þéttleika gena

Question 25

Hvers vegna er munur á euchromatini og heterochromatini?

Answer 25

Vegna þess að genatjáningarferlið gerir kröfu til auðvelds aðgangs að DNAinu í chromatini fyrir umritun.

Question 26

Hvað myndi gerast ef þéttlitni myndi óvart dreifast inn á svæði með virkum genum?

Answer 26

Virku genin myndu verða þögguð.

Genin í þéttlitni eru oft þögguð vegna þess að það er erfitt að komast að þeim.

Question 27

DNA í heilkjörnungum er pakkað í

Answer 27

marga staka litninga

Question 28

Sérstakar DNA raðir eru nauðsynlegar fyrir

Answer 28

DNA eftirmyndun og aðskilnað litninga

Question 29

Litnisögn (nucleosome)

Answer 29

grunneining litninga í heilkjörnungum. Samansett úr histónum með DNA vafið utanum histónin.

Question 30

Breytingar á litniskornum gefa aðgang að

Answer 30

pökkuðu DNA

Question 31

Hvort er DNA á litningum í interfasa þéttpakkað eða lauspakkað?

Answer 31

Getur verið bæði, fer eftir þörf frumunnar að hverju sinni.

Question 32

Hvað kallast svæðið þar sem eftirmyndun DNA á litningi hefst?

Answer 32

replication origin

Question 33

Orkan í sem notuð er í DNA fjölliðunarhvarf kemur frá

Answer 33

niðurbroti orkumikilla fosfat tengja í kirnunum ( núkleotíðunum) sem verið er að nota

Question 34

Í hvaða átt getur DNA polymerasi bætt við núkleótíðum?

Answer 34

í 5’ - 3’ áttina, þe, þegar hann færir sig yfir template strand í 3’ - 5’ áttina

Question 35

Hvernig viðheldur polymerasinn nákvæmni í eftirmyndun DNA?

Answer 35

DNA polymerasi klippir út rangpöruð núkleotíð, og setur réttan á meðan eftirmyndun á sér stað

Question 36

Hvernig eru prímerarnir hvaðan DNA eftirmyndunin hefst ólíkir DNAinu sjálfu?

Answer 36

Prímerarnir eru gerðir úr RNA, ekki DNA

Question 37

Hvað kallast ensímið sem fyllir upp í götin eftir að prímerarnir eru fjarlægðir?

Answer 37

Polymerasi

Question 38

Hvert er hlutverk topoísomerasa í DNA eftirmyndun?

Answer 38

Það léttir á snúningsspennu á DNA

Question 39

Hvaða þráð lengir telomerasi?

Answer 39

Template of lagging strand

Question 40

algengar orsakir skemmda á DNA í frumum líkamans

Answer 40

-UV ljós

-þegar cytosine breytist í uracil

-vandamál í eftirmyndunarkvísl

Question 41

Hvað kallast skemmdin þegar basapör passa ekki saman í DNA þræði?

Answer 41

Mispörun - mismatch

Question 42

depurination

Answer 42

Puryn basi er fjarlægður með hydrolysu.

Question 43

Hvað gerir DNA eftirmyndun mögulega?

Answer 43

Pörun á niturbösum

Question 44

Hvernig nýmyndar DNA polymerasi DNA?

Answer 44

með því að lesa DNA þráðinn sem fyrir er og nota hann sem fyrirmynd, í 5’ til 3’ stefnu

Question 45

Upphafsstaðir DNA nýmyndunar

Answer 45

Stuttir bútar af RNA

Question 46

Hvar myndast eftirmyndunarhvíslir (replication forks)?

Answer 46

Tvær eftirmyndunarhvíslir (replication forks) myndast á hverjum upphafsstað

Question 47

Hvernig er eftirmyndunarhvíslin ósamhverf?

Answer 47

• Annan þráðinn má eftirmynda án vandræða

Leading strand

• Hinn þráðinn þarf að eftirmynda í smábútum

Lagging strand

Okazaki fragment

Question 48

Okazaki fragment

Answer 48

eru lagging strands. lígasi tengir þá saman

Question 49

Lífræn eftirmyndunarvél (replication machine)

Answer 49

Mynduð af próteinum í eftirmyndunarhvísl

Question 50

Hlutverk DNA topoisomerasa

Answer 50

Kemur í veg fyrir að DNA þráðurinn flækist með því að klippa á annan þráðinn til að slaka á spennu

Question 51

Hlutverk DNA helicasa

Answer 51

Notar orku frá ATP hydrolysis til að opna og halda DNA helixnum opnum fyrir replication fork

Question 52

Hlutverk single strand DNA binding protein

Answer 52

Tengist við DNA single strand sem DNA helicasi er búinn að gefa aðgang að og kemur í veg fyrir nýmyndun basapara áður en lagging strand getur verið eftirmyndað.

Question 53

Hlutverk sliding clamp

Answer 53

Festir DNA polymerasa við template til að ensímið geti fært sig um án þess að detta af þræðinum á meðan það nýmyndar DNA

Question 54

Hlutverk clamp loader

Answer 54

Notar orku frá ATP hydrolysis til að festa sliding clamp við DNA

Question 55

Hlutverk primase

Answer 55

Framleiðir RNA primera meðfram lagging strand template

Question 56

Hlutverk DNA ligasa

Answer 56

Notar orku frá ATP hydrolysis til að tengja saman okazaki búta sem myndast á lagging strand template

Question 57

Hlutverk telomerasa

Answer 57

viðheldur lengd litningsendanna

Question 58

Hvernig laga frumur einþátta brot (single strand damage) ?

Answer 58

skynja hvaða kirni á að vera á svæðinu, klippa út ranga kirnið og setja rétt í staðinn

Question 59

Viðgerð tvíþátta brots (double strand damage) með nonhomologous end joining

Answer 59

Endarnir límdir saman með DNA ligasa.

• veldur yfirleitt tapi á upplýsingum og þar með stökkbreytingu.

Question 60

Viðgerð tvíþátta brots (double strand damage) með homologous recombination

Answer 60

Óskaddaði litningurinn notaður sem fyrirmynd til að lagfæra brotið fullkomlega