17-18 Flashcards

1
Q

Hver byggingarpróteina frymisgrindarinnar eru trefjalaga?

A

Milliþræðir - intermediate filaments

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hvernig eru byggingaprótein aktínþráða í laginu?

A

Kúlulaga

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Hvernig eru byggingaprótein örpípla (microtubules) í laginu?

A

Kúlulaga

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

mikilvægt hlutverk milliþráða

A

Veiting togstyrks fyrir frumuna og kjarnann

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hvað gerir nuclear lamina?

A

Myndar styrkjandi net í kringum kjarnann

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Varðandi byggingu milliþráða: ef milliþræðir í frymisvökva eru eins og reipi, þá eru lamin í kjarna meira eins og

A

net

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Örpíplur eiga uppruna sinn í sérstökum skipulagslíffærum í frumum, hvað er dæmi um slíkt skipulagssvæði?

A
  • rót bifhárs
  • centrósóm
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Örpíplur eru uppbyggðar af 13 ___________ sem eru línulegar keðjur af ___________.

A

protofilamentum; tubulin tvenndum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

sá endi örpíplu, sem er með /alpha-tubulin á endanum er

A

(-) endinn.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

sá endi örpíplu, sem er með /beta-tubulin á endanum er

A

(+) endinn.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

gamma-tubulin hringur

A

svæði þar sem nýjir örþræðir eru settir saman

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Örpíplur eru í eðli sínu óstöðugar, nema þær séu

A

Stöðgaðar með capping próteini á (+) endanum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Örpíplur taka þátt í að mynda byggingarlega skautun taugafrumu með því að

A

(-) endi örpíplu á uppruna sinn nærri frumubolnum og (+) endinn liggur eftir símanum, þar sem hann leiðir flutning á blöðrum með taugaboðefni eftir símanum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hvaða flutningsprótein er ATPasi, með tvo kúlulaga hausa og gengur í átt að (-) enda örpíplu?

A

dynein

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Hvaða flutningsprótein hefur eitt höfuð, skríður eftir aktíní í átt að plús endanum og finnst í öllum frumum?

A

myosin-I

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Hvaða flutningsprótein hefur tvö höfuð og finnst í vöðvafrumum?

A

myosin-II

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

MILLIÞRÆÐIR - INTERMEDIATE FILAMENTS

A
  • eru sterkir og reipislegir
  • styrkja frumur gagnvart mekanísku álagi
  • Kjarnahimnan er studd af þéttu neti milliþráða
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Bygging milliþráða

A

• Uppbyggðir í nokkrum þrepum

• Stakar einingar eru vafðar saman í tvenndir

• Tvenndir lagðar saman í skaraðar mótstæðar ferndir

• 8 slíkar lagðar saman í þykkt reipi

• Sem síðan er lengt eftir þörfum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

ÖRPÍPLUR - MICROTUBULES

A

• hol rör með ólíka enda

• mjög breytilegar í lengd

• skipuleggja innviði frumunnar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

aðalskipulagssvæði örpípla í frumum

A

centrósóm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Lengdarbreyting örpípla er knúin af

A

vatnsrofi GTP

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Flutningsprótein knýja flutning efna innan frumunnar með

A

örpíplum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Hvað færir frumulíffæri innan frumunnar?

A

Örpíplur og flutningsprótein

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Bifhár og svipur innihalda stöðuga strúktura úr

A

örpíplum og flutningspróteinum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Bygging örpípla

A

• Byggð upp af tveimur próteinum, alpha og beta tubulin – mynda saman grunneininguna, sem myndar langar keðjur

• 13 svona keðjur koma saman í. að mynda rör

• Fjærendinn endar alltaf í beta-tubulini

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Upphafsstaður örpípluvaxtar á sér stað í

A

centrósóm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Ef GTP vatnsrofið nær á enda örpíplunnar

A

brotnar hún upp

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

í hvaða átt “labbar” kynesin

A

frá centrosome

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

í hvaða átt “labbar” dynein

A

til centrosoms

“labbar” eftir píplunum sem veldur færslu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

AKTÍNÞRÆÐIR (ÖRÞRÆÐIR) - ACTIN FILAMENTS

A

• grannir og sveigjanlegir

• myndar fjölliður á svipaðan hátt og tubulin

• mörg prótein tengjast aktíni og hafa áhrif á eiginleika þess

• Svæði undir frumuhimnunni (cortex) er gríðarríkur af aktíni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Frumuskrið er háð

A

aktíni í cortex

32
Q

Prótein sem tengjast aktíni hafa áhrif á

A

myndun útskota á frumuhimnu í skriðáttina

33
Q

Hverju tengist aktín til að fá fram samdráttarvirkni, t.d. í vöðvafrumum?

A

myosin

34
Q

Magn mismunandi ___________ er breytilegt á mismunandi stöðum frumuhringsins

A

cyclin

35
Q

hið hæga ris í magni S cyclin í gegn um G1 fasa er vegna ___________, og hið hraða tap í interfasa er vegna ___________.

A

umritunar; próteinniðurbrots

36
Q

Í lok M fasa slökkva frumur á Cdk virkni, hvernig?

A

Með beitingu Cdk hindra

37
Q

Rb er mikilvægt prótein, þar sem það stjórnar frumufjölgun með því að hindra frumur frá því að komast í S fasa. Hvernig fer það að því?

A

Þegar það er ófosfórýlerað er það virkt og hindrar umritunarþætti sem knýja frumuhringinn.

38
Q

Í viðbragði við DNA skemmdum er próteinið ___________ fosfórýlerað og virkjar umritun á Cdk hindra sem stöðvar frumuhringinn.

A

p53

39
Q

Hvernig hindrar S-Cdk endurtekna eftirmyndun í sama frumuhring?

A

fosfórýlering á ORC og Cdc6

40
Q

M-Cdk er virkjaður skyndilega í lok G2 með

A

affosfórýleringu sem er framkvæmd af Cdc25.

41
Q

Hvert er hlutverk condensin?

A

að vefja litningana saman í þétta uppröðun

42
Q

Hvert er hlutverk cohensin?

A

Að halda systurlitningum saman

43
Q

Í hvaða fasa mítósu brotnar kjarnahimnan niður?

A

prometaphase

44
Q

Hvernig festast spóluþræðirnir við litningana?

A

Örpíplurnar bindast við Próteinflóka þráðhaftsins með tengipróteini

45
Q

Cohesin klippt af ensíminu ___________, sem er haldið óvirku af ___________ þar til það er brotið niður af APC/C flókanum.

A

separase; securin

46
Q

hvað knýr áfram endurmyndun kjarnahimnunnar?

A

affosfórýlering á laminum

47
Q

Samdráttarhringurinn sem sér um frymisskiptinguna samanstendur af

A

actin og myosin.

48
Q

Hvað gera initiator caspasar sem viðbragð við boðum um að fara í apoptósu?

A

klippa og virkja executioner caspases

49
Q

YFIRLIT YFIR FRUMUHRINGINN

A

• Frumuhringurinn felur í sér fjögur stig

• Stýring á frumuhringnum kveikir á mikilvægum þáttum frumuhringsins

• Stýring á frumuhringnum er svipuð í öllum heilkjarnafrumum

50
Q

Frumuhringurinn og mítósa felur í sér

A

Hver endurtekning á frumuhringnum felur í sér eftirmyndun DNA og skiptingu DNA í jöfnu magni á milli tveggja dótturfrumna

51
Q

Frumuhringurinn felur í sér fjögur stig

A

G1

S

G2

M

52
Q

G1 fasi

A

Undirbúningur fyrir eftirmyndun

• Vaxtarhvetjandi boðefni (Mitogen) hvata framleiðslu á cyclinum sem örva frumuskiptingu

• Skemmdir í DNA geta stöðvað frumuná í G1 fasa

-Frumur geta hætt eða seinkað skiptingu í langann tímá á nokkra vegu

53
Q

Vaxtarhvetjandi boðefni (Mitogen) hvata framleiðslu á cýclinum sem örva frumuskiptingu

A

• Vaxtarþættir

  • T.d. EGF

• Virka t.a.m. með því að hindra virkni próteinsins Rb (retinoblastoma)

• Fjarlægir þannig bremsu

54
Q

Skemmdir í DNA geta stöðvað frumuna í G1 fasa

A

Virkja mikilvæg prótein einsog p53

• Kveikir á bremsu

• Æxlisbæligen (tumor suppressor)

55
Q

S fasi

A

Eftirmyndun

S-Cdk virkjar eftirmyndun DNA, og hindrar endurtekna eftirmyndun á svæðum sem búið er að eftirmynda

56
Q

G2 fasi

A

Undirbúningur fyrir skiptingu

Ófullkomin eftirmyndun getur stöðvað frumur í G2

• Með þvíí er tryggt að allt DNA sé eftirmyndað, og að engar skemmdir séu í því DNA sem er til staðar

57
Q

M fasi

A

M-fasi er sá hluti frumuhringsins þar sem frumuskiptingin á sér stað. M-fasi skiptist í kjarnskiptingu (mítósu) og umfrymisskiptingu (cytokinesis)

Í S-fasa er DNA endurritað en þegar fruman gengst undir mítósu þarf að skipta kjarnanum upp í tvennt og svo allri frumunni.

58
Q

Cohesin í M fasa

A
  • Aðstoðar við uppstillingu litninga fyrir aðskilnað
  • heldur systurlitningum alveg saman í upphafi M-fasa
  • Brotnar síðan niður en heldur þeim enn saman við miðsvæðið (centromere, þráðhaft) þar til þeir aðskiljast
59
Q

Condensin í M fasa

A

Aðstoðar við samþjöppun litninga fyrir aðskilnað

60
Q

í hvaða fasa eru hlutfallslega flestar frumur staddar í á hverjum tímapunkti?

A

G1

61
Q

Stýrikerfi frumuhringsins er háð

A

próteinum sem eru virkjuð á ákveðnum tímapunktum

  • cyclin dependant protein kinases (cdk), sem er stýrt af próteinum sem kallast cyclin
  • hafa ráðandi áhrif á hegðun frumunnar
62
Q

Hvað kveikir á ólíkum stigum frumuhringsins?

A

Ólíkir Cycklin-Cdk flókar

63
Q

Magn cyclins í frumu er stýrt með

A

umritun og niðurbroti þess

64
Q

Virkni Cyclin-Cdk flóka er háð

A

fosforyleringu og affosforyleringu

65
Q

Virkni Cdk er hægt að hindra með

A

Cdk hindrandi próteinum

66
Q

Stýrikerfi frumuhringsins getur stöðvað frumuhringinn á marga vegu

A

• Hindrun á G1/S ef aðstæður fyrir skiptingu eru ekki í lagi

• Hindrun á G2/M ef DNA er skemmt eða ekki allt eftirmyndað

• Hindrun innan M fasa ef litningar eru ekki uppraðaðir

67
Q

Prófasi - prophase M fasa

A

• Litningum er pakkað saman

• Centrosome, sem var tvöfaldað í interfasa, skiptir sér og aðskilst í andstæð svæðin innan frumunnar, örpíplur frá þeim tengjast á miðju frumunnar.

68
Q

Prómetafasi - prometaphase M fasa

A

• Kjarnahimnan brotnar skyndilega niður

• Litningar geta tengst örpíplum við þráðhaftið, og byrja að færast inn á miðju

69
Q

Metafasi - metaphase M fasa

A

• Litningárnir raða sér allir á milli centrósómanna (deilikornanna)

• Hvert litningapar er nu tengt við örpíplu sem tilheyrir andstæðum pólum innan frumunnar

70
Q

Anáfási - ánápháse M fasa

A

Litningárnir áðskiljást, ö,rpí’plurnár stýttást ög litningárnir drágást í’sundur í’ ándstæðá hlutá frumunnár, í’ á’tt áð deilikörnunum, sem færásteinnig frá’ hvört ö,ðru enn frekár

71
Q

Telö’fási - Telöpháse M fasa

A

Litningárnir eru fulláðskildir, ný’ kjárnáhimná mýndást után um bá’ðálitningáhö’páná, sem eru þá’ áftur kömnir inn í’ kjárná, sem nu’ eru tveir í’frumunni, áðskilnáður umfrýmisins hefst

72
Q

Frýmisskipting - Cýtökinesis M fasa

A

Mýndun hrings u’r áktí’ni (ög mýösí’ni) klí’pur umfrými frumunnár í’sundur, sem á’ endánum áðskilur frumuná í’ tvær sýsturfrumur,frumuskiptingu er lökið

73
Q

Apöptö’sá

A

Apöptö’sá hjá’lpár til við áðstjö’rná fjö,ldá frumná í’lí’kámánum. er ein leið fýrirfrumur til áð deýjá, á’n þessáð váldá miklubö’lguviðbrágði

74
Q

Necrosis

A

Frumudauðaferli þar esm frumur springá, ögfrámkállá bö’lgu

75
Q

Apöptö’sá er knu’in áf

A

niðurbröti á’kveðinnáprö’teiná innán frumunnár• Cáspáse prö’tein

76
Q

Ferli apoptósu

A

. Böð berást til hvátberá2. Báx eðá Bák sámeindirvirkjást3. Þáð veldur legá á’cýtöchröme C u’t u’rhvátberánum4. Sem veldur uppbýggingu á’ápöptösöme í’ frýmisvö,kvá5. Sem veldur virkjun á’cáspáse prö’teinum6. Sem veldur frumudáuðá

77
Q

Hvað hindrar apoptósu?

A

Lifnunarboðþættir