27_Svefnlyf

Question 1

skilgreining svefnleysis? (2)

Answer 1

1) einkenni verið í amk mánuð

2) erfiðl við að falla í svefn, viðhalda svefni, hvílast illa, erfiðleikar að degi til

Question 2

4 undirflokkar svefnleysis?

Answer 2

1. Erfiðleikar við að falla í svefn (20-25%)
2. Erfiðleikar við að viðhalda svefni (30-35%)
3. Árvaka (að vakna of snemma) (20-25%)
4. Illa endurnærandi svefn (40-45%)

Question 3

spurningar í sögutöku?

Answer 3

Er svefnleysið tengt lífsstíl s.s. vaktavinnu, svefnóreglu, streitu, truflun frá umhverfi s.s. hávaða, eða notkun koffeíns, áfengis, lyfja eða ólöglegra vímugjafa?

Question 4

undirliggjandi sem þarf mögulega að meðhöndla? (4)

Answer 4

Er svefnleysið tengt undirliggjandi geðröskun?
Er svefnleysið tengt undirliggjandi líkamlegum sjúkdómi (t.d. verkir í stoðkerfi, brjóstverkir, mæði vegna hjartabilunar, asthmi o.s.frv.)?
Þarf að hugleiða uppvinnslu vegna kæfisvefns?
Restless legs syndrome?

Question 5

líffræðileg áhrif benzó tilkomin vegna? (2)

Answer 5

1) bindingar við GABA-A viðtaka

2) auka innflæði klóríð jóna inn í taugafrumur og hækka afskautunarþröskuld

Question 6

eru benzólyf selektív?

Answer 6

nei bindast alfa 1,2,3 og 5 undirtýpum gaba-a

Question 7

helstu ábendingar benzó? (6)

Answer 7

1) Felmturröskun
2) Almenn kvíðaröskun
3) Svefntruflanir
4) Flogaveiki
5) Áfengisfráhvarf (krossþol við etanól)
6) Premedikasjón f. aðgerðir

Question 8

aukaverkanir benzó? (6)

Answer 8

1) Skammtaháð slævandi áhrif á miðtaugakerfið:
2) Minnkaður viðbragðsflýtir, ósamhæfðar hreyfingar (ataxia), afhömlun, hvatvísi, skert dómgreind, árásargirni, skerðing á skráningu í nýminni – anterograde amnesia, skert hæfni til aksturs vélknúinna ökutækja.
3) Víma, hætta á misnotkun.
4) Þolmyndun.
5) Hætta á ofskömmtun með öndurbælingu, slævingu frumlífsviðbragða og jafnvel dauða.
6) Hætta á alvarlegum milliverkunum við önnur slævandi lyf, einkum áfengi og ópíöt (hætta á öndunarbælingu og slævingu frumlífsviðbragða).

Question 9

benzó Ber að forðast hjá hvaða sjúklingum?

Answer 9

með skerta lifrarstarfsemi og hjá öldruðum

Question 10

helmtími sobril?

Answer 10

4-15 klst

Question 11

hvenær fer þol að myndast gegn svefnkallandi áhrifum BZD?

Answer 11

á 2-3 vikum

Question 12

hvenær fer þol að myndast gegn kvílastillandi áhrifum BZD?

Answer 12

á nokkrum mánuðum

Question 13

fráhvarfseinkenni bzd? (5)

Answer 13

1) Kvíði
2) Pirringur/andleg vanlíðan
3) Svefnleysi
4) Delirium
5) Krampar

(líkjast mjög áfengisfráhvarfi)

Question 14

z-svefnlyfin? (2)

Answer 14

1) imovane (zopiclone)

2) stilnoct (zolpidem)

Question 15

líffræðileg virkni z-svefnlyfja?

Answer 15

svipuð og BZD. sækja í alfa 1 og alfa 3 á GABA-A

Question 16

kostir z-lyfja?

Answer 16

minni hætta á þol og ávanamyndun

Question 17

ef z-lyfjum er hætt skyndilega er hætta á?

Answer 17

rebound insomnia

Question 18

hvenær henta z-lyf illa>?

Answer 18

þar sem fólk vaknar oft á nóttunni (stuttur helmtími)

Question 19

geðlyf með antihistamínáhrif? (7)

Answer 19

Míanserín (Tolvon)
Mirtazapín (Remeron, Miron)
Quetíapín (Seroquel, Seroquel Prolong)
Olanzapín (Zyprexa, Kozylex, Lazapix)
Klórprótixen (Truxal)
Klórprómazín (Largactil, Hibernal) (f.o.f. verið notað við kvíða að degi til). 
Levomeprómazín (Nozinan)

Question 20

anithistamín lyf? (2)

Answer 20

1) prómetazín (phenergan)

2) hýdroxýzín (atarax)

Question 21

þríhringlaga lyf með antihistamín áhrif? (3)

Answer 21

1) amitryptilín
2) trimipramín
3) doxepín

Question 22

afh forðast þríhringlaga lyf með antihistamín áhrif?

Answer 22

vegna alvarlegra áhrifa á leiðslukerfi hjarta við ofskömmtun.

Question 23

Leiðir til að draga úr líkum á svefnlyfjaávana? (7)

Answer 23

1) Forðast að ávísa ef saga um persónuleikaröskun, misnotkun áfengis eða vímuefna, eða þunglyndi.
2) Forðast að ávísa til aldraðra.
3) Ávísa til notkunar í skemmri tíma en 2 vikur.
4) Dokumentera alla nauðsynlega framlengingu meðferðar.
5) Nota minnsta mögulega skammt.
6) Veita sjkl. upplýsingar um hættuna á vitrænum (cognitive-psychomotor) truflunum, hættuna á milliverkunum við alkóhól og hættuna á ávana.
7) Íhuga aðra valkosti s.s. ráðleggingar um heilbrigðar svefnvenjur eða hugræna atferlismeðferð.