24 Cukrzyca cz. I Flashcards
Definicja cukrzycy wg WHO
grupa chorób metabolicznych o różnej etiologii charakteryzujących się przewlekłą hiperglikemią spowodowaną zaburzeniami wydzielania lub działania insuliny, prowadzącą do miażdżycy tętnic oraz uszkodzenia licznych narządów, w tym oczu, nerek i układu nerwowego
Hiperglikemia
wtórna do niedoboru insuliny
Niedobór insuliny spowodowany jest przez
- spadek wydzielania w komórkach B
- zmniejszoną wrażliwość tkanek docelowych na insulinę (mięśnie szkieletowe, wątroba, serce)
- zwiększonym wydzielaniem hormonów o działaniu antagonistycznym (aminy katecholowe, GH, PRL, kortyzol, hormony tarczycy)
IFG, IGT
są stanami przedcukrzycowymi i mogą występować osobno lub razem u tej samej osoby
Co oznacza na czczo?
Na czczo oznacza powstrzymanie się od jedzenia i picia przez co najmniej 8 godzin przed badaniem
OGTT
- doustny test obciążenia glukozą
- jest testem, w którym oznacza się stężenie glukozy we krwi pobranej przed i 2 godziny po podaniu 75 g glukozy rozpuszczonej w wodzie
Glikemia przygodna
Oznacza pomiar glikemii niezależnie od pory dnia i czasu od ostatniego posiłku
Stężenie glukozy na czczo
- normoglikemia 60-99 mg/dl
- nieprawidłowa glikemia na czczo (IGF) 100-125 mg/dl
- cukrzyca >126 mg/dl
OGTT
- normoglikemia 200 mg/dl
Metabolizm glukozy
- wchłonięcie glukozy z pożywienia do proksymalnej części jelita
- rozkład węglowodanów złożonych do cukrów prostch przy udziale glukozydaz w jelicie cienkim
- przemieszczenie glukozy do komórek różnych narządów
- przejście glukozy przez błonę komórkową komórek docelowych za pomocą transporterów glukozy
- przekształcenie do związków bogatoenergetycznych
- magazynowanie nadmiaru w postaci glikogenu
Skutki niedoboru glukozy w wątrobie
- zmniejszenie wychwytu glukozy, pobudzenie produkcji glukozy oraz uwalnianie glukozy z magazynów tkankowych
- zmniejszenie syntezy glikogenu
- zmniejszony transport jonów do komórki
- pobudzenie syntezy lipidów oraz ciał ketonowych
Skutki niedoboru glukozy w mięśniach szkieletowych
- zmniejszenie syntezy glikogenu
- zmniejszony transport jonów do komórki
- zmniejszony wychwyt aminokwasów i zmniejszona synteza białek
- zwiększony rozpad białek (proteoliza)
Skutki niedoboru glukozy t tk. tłuszczowej
- zmniejszenie wychwytu i syntezy kwasów tłuszczowych
2. pobudzenie rozpadu tłuszczów w celu uzupełnienia niedoborów kwasów tłuszczowch
Rodzaje cukrzycy
- typu I
- typu II
- inne typy
Cukrzyca typu I - rodzaje
- typ 1a - uwarunkowana immunologicznie
- typ 1b - idiopatyczna
Inne typy cukrzycy
- genetycznie uwarunkowane defekty funkcji kom B
- genetyczne defekty działania insuliny
- choroby zewnątrzwydzielniczej części trzustki
- endokrynopatie
- leki
- zakażenia
- zespoły genetyczne
- cukrzyca ciężarnych
Genetycznie uwarunkowane defekty funkcji komórek B
MODY 1 MODY 2 MODY 3 MODY 4 MODY 5 MIDD mutacja podjednostki Kir 6,2 kanału potasowego
MODY 1
wątrobowy czynnik jądrowy 4alfa
MODY 2
glukokinaza
MODY 3
wątrobowy czynnik jądrowy 1 alfa
MODY 4
insulinowy czynnik promujący
MODY 5
wątrobowy czynnik jądrowy 1Beta
MIDD
Mitochondrialna leucyna tRNA
genetyczne defekty działania insuliny
insulinooporność typu A
leprechaunizm - karzełkowatość
cukrzyca lipoatroficzna
choroby zewnątrzwydzielniczej części trzustki
zapalenie trzustki uraz/wycięcie trzustki nowotwór trzustki mukowiscydoza pankreopatia włóknisto-wapniejąca
endokrynopatie
akromegalia zespół Cushinga glukogonoma guz chromochłonny nadczynność tarczycy somatostatinoma aldosteronoma
leki
kortykosterydy tiazydy B-blokery diazoksyd alfa-intergeron kwas nikotynowy pentamidyna
zakażenia
różyczka wrodzona
cytomegalia
zespoły genetyczne
zespół Downa
zespół Turnera
dystrofia miotyczna
Jakie typy cukrzycy najczęstsze
I i II (łącznie 90%)
Który typ cukrzycy częstszy - I czy II?
II, 90%.
Cukrzyca typu I
dochodzi do zniszczenia komórek B trzustki pod wpływem czynników środowiskowych u osób predysponowanych genetycznie
Kiedy ujawnia się cukrzyca typu I
Ujawnia się gwałtownie w dzieciństwie lub wieku młodzieńczym, rzadko rozwija się przewlekle - wtedy ujawnia się ok 40 rż
Przyczyny zniszczenia komórek B
autoimmunologiczne
genetyczne
środowiskowe
idiopatyczne
Autoimmunologiczne przyczyny zniszczenia komórek B
90% przypadków
uczestniczą w nim lim Th i Ts, lim B, makrogagi
niszczenie komórek B
bezwzględny niedobór insuliny
Jakie przeciwciała w cukrzycy I?
ICA, GAD, IA2, IAA
ICA
przeciwciała przeciwko wyspom trzustkowym
GAD
przeciwciała przeciw karboksylazie kwasu glutaminowego
IA2
przeciwciała przeciw fosfatazie tyrozyny
IAA
przeciwciała przeciwko insulinie
Co sprzyja rozwojowi cukrzycy typu I?
Wysokie miano przeciwciał i ich różnorodność (tych typowych dla cukrzycy I of course :))
Co jest charakterystyczne dla cukrzycy o podłożu autoimmunologicznym?
Występowanie innych chorób (Gravesa-Basedowa, Hashimoto, Addisona, bielactwa, anemii złośliwej, miastenii
Genetyczne przyczyny niszczenia komórek B
u bliźniąt jednojajowych (30%)
obecność krewnych z cukrzycą typu I
antygeny HLA-DR i HLA-DQ
geny SUMO4, PTPN22, AIRE
Jakie antygeny w cukrzycy typu I genetycznej?
HLA-DR i HLA-DQ
Jakie geny w cukrzycy typu i genetycznej?
SUMO4, PTPN22, AIRE
Środowiskowe przyczyny niszczenia komórek B
wywołanie odpowiedzi immunologicznej skierowanej przypadkowo na komórki Beta. Może tak się stać przy zakażeniu wirusem różyczki i cytomegalii w okresie płodowymlub wirusem Coxackie, Herpes, Retrowirus, też białko mleka krowiego i gluten w okresie niemowlęcym
Idiopatyczne przyczyny niszczenia komórek B
wszystkie cechy cukrzycy I ale BRAK PRZECIWCIAŁ ICA, IAA
Leczenie cukrzycy I
insulina
Cukrzyca typu II
insulinooporność daje efekt wydzielania insuliny lub pierwotny defekt wydzielania insuliny daje insulinooporność
(wut xD)
anyway -> względny niedobór insuliny
(insulina ma prawidłowy poziom, ale za niski w stosunku do glikemii)
Insulinooporność
zmniejszona wrażliwość tkanek na działanie insuliny
Hipotezy insulinooporności
defekt receptorów (typu A)
obecność przeciwciał przeciwko receptorowi (typ B)
mutacja i niezdolność do dalszej obróbki proinsuliny
defekt sygnalizacji proreceptorowej
defekt genu GLUT-4 w mięśniach i tk tłuszczowej
spadek gęstości receptorów wskutek namnożenia komórek
wzrost wydzielania hormonów antagonistycznych
Co się rozwija w cukrzycy typu II?
Hiperkaliemia -> trzustka wtórnie uwalnia duże ilości insuliny = hiperinsulinemia -> wyczerpują się rezerwy trzustkowe -> pogłębienie hiperglikemii
Czynniki ryzyka cukrzycy typu II
genetyczne, środowiskowe
Genetyczne czynniki ryzyka cukrzycy typu II
bardzo znaczące, cukrzyca częsta u bliźniąt jednojajowych (80%), grupach etnicznych
Środowiskowe czynniki ryzyka cukrzycy typu II
obszary geograficzne, otyłość brzuszna
Leczenie cukrzycy typu II
leki zmniejszające insulinooporność, pobudzające wydzielanie insuliny, gdy rozwinie się całkowity niedobór insuliny to insulina, także spadek masy ciała może doprowadzić do normalizacji glikemii
Cukrzyca LADA - etiologia i objawy
etiologia jak w I
objawy jak II
Cukrzyca LADA - cechy I
znieszczenie komórek B w procesie autoimm. obecność ICA, IAA u chorego i krewych występowanie innych chorób autoimm. obecność antygenów HLA niskie stężenie peptydu C brak nadciśnienia w momencie rozpoznania szczupły lub z nadwagą konieczność leczenia insuliną
Cukrzyca LADA - cechy II
Powolny rozwój
Niszczenie komórek B jest przeplatane z regeneracją
Objawy 40 rż i później
Wrażliwość na leczenie sulfynylomocznikiem
Czy leczenie sulfynylomocznikiem w LADA jest korzystne?
Nie, bo prowadzi do wyczerpania rezerw
U kogo podejrzewać LADA
Podejrzewać u cukrzyków 30-60 lat, dobrze reagują na leki doustne, są szczupli, bez nadciśnienia, z chorobami autoimmunologicznymi w wywiadzie, za to niekoniecznie z cukrzycą
Cukrzyca MODY - etiologia i objawy
etiologia jak II
objawy jak I
Cukrzyca MODY - cechy II
upośledzenie wydzielania insuliny
wrażliwość na sulfynylomocznik
Cukrzyca MODY - cechy I
u niemowląt, dzieci i 15-35 rż defekt kanałów potasowych, glukokinazy
występowanie rodzinne
Cukrzyca MODY
defekt genów cz.transk. MODY
Z czym współistnieje MODY?
często współistnieje z wadami wrodzonymi słuchu, nerek, CSN
Cukrzyca w chorobach zewnątrzwydzielniczej części trzuski
uszkodzenie części z-w prowadzi wtórnie do uszkodzenia części w-w
Cukrzyca w endokrynopatiach
hormony podawane doustnie w większości działają antagonistycznie do insuliny i wtórnie prowadzą do zmniejszenia jej wydzielania
hormony: glukagon, GH, tarczycy, kortyzol, aldosteron, am, katecholowe, somatostatyna
Leczenie cukrzycy w endokrynopatiach
leczenie choroby podstawowej
cukrzyca polekowa
analogicznie jak hormony
leki: B-blokery, diuretyki, sterydy, L-tyroksyna
Leczenie cukrzycy polekowej
zastąpienie leków
cukrzyca ciężarnych
pojawia się 24-28 tydzien, nieistniejąca przed ciążą, ustępuje po porodzie, nierozpoznana przed ciążą nie ustępuje po porodzie
rozpoznana przed ciążą
cukrzyca w ciąży
Cukrzyca ciężarnych zależna od
zwiększonej produkcji hormonów antagonistycznych do insuliny
w ciąży to progesteron, laktogen łożyskowy, PRL, kortyzol
Czynniki ryzyka cukrzycy w ciąży
starszy wiek, otyłość, dodatni wywiad rodzinny, przynalezność do danych grup etnicznych
Leczenie cukrzycy w ciąży
dieta cukrzycowa, insulina, doustne leki są przeciwwskazane
Eksperymentalne modele cukrzycy
Można wykorzystać do leczenia insulinoma
Po streptozocynie
do komórek przez GLUT-2
eksperymentalne modele cukrzycy
pankreatomia
Objawy cukrzycy
Hiperglikemia Glikozuria Poliuria i nykturia Polidypsja Polifagia Spadek masy ciała
Patogeneza cukrzycy - niedostateczne wytwarzanie insuliny
wysoki stosunek glukagon/insulina -> promowanie uwalniania glukozy z magazynów -> pogłębienie hiperglikemii
Patogeneza cukrzycy - metabolizm węglowodanów
umiarkowany niedobór insuliny: hiperglikemia w OGTT, na czczo normoglikemia
znaczny niedobór insuliny: hiperglikemia niezależnie od posiłków
Patogeneza cukrzycy - metabolizm lipidów
niedobór insuliny -> lipoliza -> ketogeneza, glukoneogeneza, uwolnienie WKT, nasilenie syntezy i zahamowanie rozkładu vLDL
Patogeneza cukrzycy - metabolizm białek
niedobór insuliny
aminokwasy na glukoneogenezę
nawet niedożywienie
