2.2 System Gyhyrol-Sgerbydol Flashcards
swyddogaeth, eglurhad ac enghraifft (4)
Swyddogaethau y System Sgerbydol
1) cynnal ac amddiffyn - darparu ein siap ac maint y corff, amddiffyn organau hanfodol
e.e asennau (calon + ysgyfaint), penglog (ymennydd)
2) symud (prif beth) - caniatau symud drwy systemau cymalau a liferi
3) cynhyrchu celloedd - rhai esgyrn yn cynnwys mer coch sy’n cynhyrchu celloedd coch a gwyn y waed a platennau
e.e pelfis, y sternwm
4) storio mwynau - esgyrn wedi wneud o fwynau
e.e esgyrn (storfa mwynau am galsiwm)
beth? 3 math (amrediad symud ac enghraifft)
Cymalau
beth - ble mae esgyrn yn cwrdd
3 math -
sefydlog (dim symudiad) e.e penglog
cartilagaidd (caniatau peth symud) e.e y cefn
synofaidd (amrediad symudiad mawr) e.e ysgwydd, penglin, penelin
3 math - enwau a beth?
Meinwe Cysylltiedig
cartilag - amddiffyn esgyrn a leihau ffrithiant, sioc laddwr
tendon - cysylltu asgwrn i cyhyr, sownd yn mheriostewm
gewynnau (ligaments) - cysylltu asgwrn i asgwrn, dal cymal yn ei le
Colfach - lleoliad, symudiadau posibl, enghraifft?
Cymalau Synofaidd
math o gymal - colfach
lleoliad - penelin a penglin
symudiadau posibl - plygu ac estyn
enghraifft - bocsio, gymnasteg rhythmig, rhwyfo
Pelen a chrau - lleoliad, symudiadau posibl, enghraifft?
Cymalau Synofaidd
math o gymal - pelen a chrau
lleoliad - ysgwydd a clun
symudiadau posibl - alldynnu, atynnu, amdynnu
enghraifft - nofio (butterfly), gymnasteg rhythmig
Colynnog - lleoliad, enghraifft?
Cymalau Synofaidd
math o gymal - colynnog
lleoliad - gwddwg
enghraifft - pel droed (header), dawnsio, nofio
3 math arall
Cymalau Synofaidd
llithro
cyfrwy
condylaidd
6 symudiad + enghreifftiau
Symudiadau Cymalau
plygu - lleihau ongl y cymal, cymal wedi’i plygu e.e penglin, penelin
estyn - cynyddu ongl y cymal, cymalau yn syth neu wedi’i estyn e.e clwydi, gymnasteg
alldynnu - symudiad ochrog allan o’r llinell canol e.e pel droed
atdynnu - symudiad ochrog mewn i’r llinell canol e.e nofio pili pala
cylchdroi - symudiad troi e.e gwddf, nofio front crawl
cylchddwytho - diwedd asgwrn yn troi 360 e.e tenis
y system sgerbydol
Effeithiau Tymor Hir Ymarfer
tendonau/gewynnau cryfach
cartilag yn tewychu
cymalau’n mynd yn fwy sefydlog
lled a dwysedd esgyrn yn cynyddu
hyblygrwydd yn y cymalau yn cynyddu
3 math - ble?
Cyhyrau
cardiaidd - cyhyr + organ
sgerbydol - dros esgyrn
llyfn - organau mewnol e.e stumog
cardiaidd, sgerbydol, llyfn + anrheoledig vs rheoledig
Swyddogaethau’r Cyhyrau
cardiaidd - pwmpio gwaed trwy’r pibellau gwaed, ffurfio waliau’r calon, anrheoledig
sgerbydol - helpu’r corff symud, 640 o gyhyrau, bron pob un yn gweithio mewn parau, rheoledig
llyfn - helpu’r organau cyfangu, anrheoledig
ffibrau sy’n ymateb yn gyflym vs araf
Ffibrau Cyhyrau
ffibrau sy’n ymateb yn cyflym -
math II, mawr, gwyn, cyfangu’n cyflym, cynhyrchu grym mawr, lludo’n gyflym, ymarfer anaerobig
e.e sprint 100m, codi pwysau, naid hir
ffibrau sy’n ymateb yn araf -
math I, bach, coch, cyfangu’n araf, cynhyrchu grym bach, lludon araf, ymarfer aerobig
e.e trawsgwlad, seiclo tour de france, marathon
System Gyhyrol
Effeithiau Tymor Hir o Ymarfer
hypertroffedd cyhyrol
cyhyrau’n cryfhau
systemau egni aerobig yn mynd yn fwy effeithlon
cyhyrau’n storio mwy o glycogen
trothwyau ymarfer yn newid
nifer mwy o fitochondria
cynnydd yn y gallu i ddefnyddio storfeydd braster
maint ffibrau cyhyrol yn cynyddu
gwella ffurfiant cyhyrol
dygnwch cyhyrol yn cynyddu
