11 | Politieke representatie en het democratisch tekort van de EU Flashcards
Welke 2 tekorten komen aan het licht door politieke representatie?
- radicaal democratisch tekort
- afgeleid (institutioneel) tekort
Wat houdt het radicaal democratisch tekort in?
Democratisch tekort: volgens Lindahl is sprake van een radicaal tekort en een afgeleid tekort.
* Radicaal: in de zin dat het niet ophefbaar is
* Representatie: veronderstelt dat je een volk vaststelt en afbeeldt.
Hij maakt ten eerste het onderscheid tussen een democratie en politieke representatie.
- Zowel in een democratie als in een dictatuur wordt het volk politiek gerepresenteerd.
- In een dictatuur wordt het volk gerepresenteerd in de vorm van dat de dictator de wil van het volk vertegenwoordigt. Iemand kan opgepakt worden als iemand afwijkt van de mening van de dictator.
- Hier verschilt politieke representatie in een democratie: In een democratie wordt ook gesteld dat het parlement de wil van het volk vertegenwoordigt, maar hierin bestaat nog de mogelijkheid tot institutioneel wantrouwen: een burger mag zeggen dat zij zich niet vertegenwoordigd voelt en dan mag zij bij de verkiezingen op een andere politieke partij stemmen.
- Radicaal democratische tekort | politieke partijen moeten het algemeen belang concretiseren in beleidsdoelen en speerpunten voor hun partijprogramma’s. Ze moeten keuzes maken. Met een beperkt budget kan niet iedereen geholpen worden. In een poging om het algemeen belang na te streven worden hierdoor ook mensen buitengesloten: men probeert om het algemeen belang in te sluiten, maar uitsluiting ontstaat als gevolg. Hierdoor kan via politieke representatie nooit het hele volk vertegenwoordigd worden. In een dictatuur bestaat dit tekort niet: daar valt de wil van het gehele volk samen met de wil van de leider.
Wat houdt het afgeleid (institutioneel) tekort in?
Er is sprake van een radicaal democratisch tekort op zowel het niveau van de lidstaten als op Europees niveau. Het verschil zit vooral in de mogelijkheid tot tegenspraak of zoals Lindahl het noemt: geïnstitutionaliseerd wantrouwen in politieke representatie. In Nederland heb je namelijk de mogelijkheid tot onder andere:
* Verkiezingen;
* Checks and balances;
* Trias politica.
Maar één van de grote kritieken op de EU is vaak het ontbreken aan transparantie van besluiten.
* Koopmans heeft bijvoorbeeld gepleit voor meer bevoegdheden voor het Europees Parlement om het democratisch tekort op te vullen;
* Terwijl het BVerfG stelt dat de bevoegdheden meer aan de lidstaten moeten worden toegekend.
Beide opvattingen bieden geen oplossing.
- Sinds het ontstaan van het Europees Parlement heeft deze alsmaar meer bevoegdheden gekregen en is de kritiek juist toegenomen.
- Daarnaast is het niet praktisch om meer bevoegdheden aan de lidstaten te geven omdat zij in de meeste gevallen het nationaal belang vooropstellen en niet het gemeenschappelijk belang. Namelijk het tot stand brengen van een gemeenschappelijke markt.
Wat zegt Dehousse over Van Gend en Loos?
Door het leerstuk van directe werking kunnen burgers direct een beroep doen op Europees recht. Burgers kunnen nu invloed uitoefenen op de interpretatie van EU-recht met behulp van de prejudiciële procedure.
* Men zou toch kunnen stellen dat dit enigszins het democratisch tekort van de EU op zou kunnen vangen? Dehousse: Nee. De prejudiciële procedure is slechts weggelegd is voor de ‘grote spelers’ (repeat players), zoals bedrijven, waardoor de gewone burger niet gehoord wordt. Hierdoor vertraagt de democratisering van de EU volgens Dehousse.
Wat is een andere manier om het radicale democratische tekort enigszins op te vangen volgens Dehousse?
Een andere manier om het radicale democratische tekort enigszins op te vangen, kan men vinden in de:
* Comitologie: comités die op basis van technologische en politieke kennis beleid zouden kunnen voeren zouden opgericht moeten worden. Zij zouden het volk goed kunnen representeren met hun kennis.
o Het Europees Parlement was tegen de stelling dat comités moeten worden opgericht, aangezien dit de controlerende functie van het Europees Parlement vermindert: de comités zouden nog verder afstaan van het Europees Parlement, waardoor transparantie verminderd.
o Bestaat de controlerende functie van het Europees Parlement wel? Een zuivere verhouding tussen Europese Commissie en Europees Parlement zou ervoor kunnen zorgen dat het democratisch gehalte omhooggaat, aangezien controle echt mogelijk is.
Waar verschilt politieke representatie in een democratie?
de mogelijkheid tot institutioneel wantrouwen
In het Maastricht-arrest stelde het BVerfG dat het Europees volk niet bestaat, waardoor twijfels kunnen ontstaan over het democratische gehalte van de Europese Unie. Hoe kan namelijk een democratie bestaan zonder een volk?
In de afgelopen weken is echter vastgesteld dat het Europees volk verondersteld wordt en dat deze elke keer een nieuwe invulling krijgt.
Dit betekent niet dat de Europese Unie volledig democratisch is. Het Europees volk moet namelijk gerepresenteerd worden.
