واکسیناسیون Flashcards
تعریف active and passive immunization ؟ واکسن جز کدومه؟
active
سيستم ايمني به صورت فعال وارد عمل مي شود و آنتي بادي اختصاصي واكسن يا بيماري، توسط خود فرد ساخته مي شود.
passive
سيستم ايمني فرد ديگري فعال شده و آنتي بادي عليه آن بيماري ساخته مي شود. يعني آنتي بادي كه در جاي ديگري توسط فرد ديگري ساخته شده است به فردي كه نيازمند آن است تزريق مي شود. مثلا زماني كه فردي
با يك عامل عفوني تماس پيدا مي كند، گاماگلوبولين اختصاصي آن بيماري را به عنوان پروفيلاكسي به فردي كه تماس داشته تزريق مي كنيم يا مثلا مادري كه قبلا مبتلا به نوع خاصي از بيماري عفوني شده است و IgG اختصاصي آن بيماري را در بدن خودش دارد، IgG ها از جفت عبور مي كنند و تا چند ماه بعد از تولد، نوزاد را از آن بيماري عفوني محافظت مي كنند.
انواع واکسن؟
زنده و تضعيف شده :
BCG) ميكروب ضعيف شده(،
MMR و polio خوراكي) ويروس زنده ضعيف شده(
غير فعال يا كشته شده: آنفولانزا تزريقي
B هپاتيت : recombinant ساخته شده در آزمايشگاه يا
اجزاي immunogenic ميكروب:
ديفتري و كزاز《قسمت توكسوييد
سياه سرفه《اجزاي ايمونوژن باكتري
مننگوكوك و پنوموكوك 《قسمت پلي ساكاريدي ديواره سلول
BCG
DT
Td
هر کدوم چه واکسنایی ان؟
به ترتیب: سل دوگامه کودکان دوگانه بزرگسال (کوچیک بزرگ بودن حرف ها در علایم اختصاری مهمه)
محل تزریق واکسن: بیشتر واکسن ها؟ زیر ۲ سال؟ بچه های بالای ۲ و بالغین؟ اگر قراره ساب کوتانئوس یا intradermal تزریق شه؟ اگر چند واکسن باید باهم تزریق شود؟
بيشتر واكسن ها به صورت عضلاني يا sub-cutaneous تزريق مي شوند.
شيرخواران كمتر از دوسال: قسمت بالايي و خارجي عضله ران
بچه هاي بزرگ تر و بالغين: عضله دلتوئيد
واكسن هايي كه به صورت intradermal يا sub-cutaneous تزريق مي شوند در همه افراد(كمتر و بيشتر از دوسال): عضله دلتوييد
اگر چند واكسن بايد با هم تزريق شود بهتر است در اندام هاي مختلف تزريق شود يا اگر در يك اندام تزريق مي شوند، فواصل بين محل تزريق بيشتر از ٢,٥ سانتي متر باشد.
به چه افرادی نباید واکسن زد؟ ۴ دسته
۱-درصورتي كه يك بيماري با شدت متوسط تا شديد دارد بايد صبر كنيم و بعد از بهبودي واكسن تجويز كنيم:
بيماري هاي خفيف چه با تب چه بدون تب ، فاز نقاهت بيماري ها ، مواجهه تازه با فرد مبتلا به بيماري عفوني ، مصرف آنتي بيوتيك ، سابقه واكنش موضعي متوسط يا خفيف در واكسن هاي پيشين يا سابقه حساسيت به يك داروي خاص منع مصرف واكسن را توجيه نمي كنند.
۲-اگر در تزريق هاي گذشته فرد دچار واكنش هاي جدي شده است مثلا آنافيلاكسي(واكنش به واكسن يا اجزاي داخل واكسن)
۳- درصورتي كه فرد سيستم ايمني تضعيف شده داشته باشد ،واكسن هاي زنده تضعيف شده مانند MMR و واريسلا منع مصرف دارد
۴-افرادي كه شرح حال از واكنش آنافيلاكسي به دنبال مصرف تخم مرغ داشته باشند نبايد واكسن آنفولانزا يا تب زرد را دريافت كند.
در بحث موارد منع مصرف، بیماران دارای سیستم ایمنی تضعیف شده کیا ان؟ ۵
اين افراد شامل افراد نقص ايمني ذاتي ايدز لوسمي و لنفوم تحت درمان با شيمي درماني تحت دريافت طولاني مدت كورتيكواستروئيد سيستميك هستند: افرادي كه بيشتر از ٢mg/Kg/day كورتيكواستروئيد را بيش از ٢ هفته دريافت كنند.
به بچه هایی که ایدز دارن، نمیشه واکسنای زنده مث MMR زد هیشوخ؟
بچه هاي آلوده به HIV اگر در فاز severe immunosuppression قرار نگرفته باشند ميتوانند در يك سالگي واكسن MMR را دريافت كرده و سپس يك ماه بعد يك دوز يادآور براي آن دريافت كنند.
کسی که به تخم مرغ حساسیت داره چه واکسنایی رو نباس بزنه؟
افرادي كه شرح حال از واكنش آنافيلاكسي به دنبال مصرف تخم مرغ داشته باشند نبايد واكسن آنفولانزا يا تب زرد را دريافت كند.
درمورد واكسن MMR نيز قبلا چنين توصيه اي مي شد ولي امروزه اين منع برداشته شده است زيرا توانسته اند محتواي پروتئين تخم مرغ را در اين واكسن به شكل قابل ملاحظه اي كم كنند و از لحاظ كتابي كسي كه سابقه حساسيت به تخم مرغ را دارد مي تواند اين واكسن را دريافت كند .
در كشور خودمان هنوز توصيه ميكنيم كسي كه سابقه حساسيت به تخم مرغ داشته است، با يك آلرژيست درباره دريافت واكسن MMR مشورت كند و در صورت نياز در بيمارستان و با وجود امكانات احيا و برخورد با واكنش آنافيلاكسي، واكسن را دريافت كند. همچنين تا نيم ساعت بعد از تزريق در آن محل بماند. )زيرا در كشور ما محتواي پروتئين تخم مرغ هنوز به اندازه اي هست كه ايجاد واكنش كند و مواردي از اين قبيل گزارش شده است
چه تکته ای در مورد تزریق واکسنای زنده مث واریسلا و MMR وجود داره؟
واكسن هاي ويروسي زنده مثل MMR و واريسلا بهتر است كه يا همزمان دريافت شوند يا حداقل يك ماه بين شان فاصله وجود داشته باشد.
اگر بخوایم به بچه ای ک واکسن زنده زده یا قراره بزنه، خون بدیم یا ایمونوگلوبین ، چه نکاتی رو باید حواسمون باشه؟
ایا زمان فاصله، در مورد گاماگلولین وریدی و عضلانی فرق داره یا مثل همه؟
فراورده هاي خوني و ايمونوگلوبولين ها مي توانند باعث كاهش پاسخ بدن به واكسن هاي ويروسي زنده شوند به همين خاطر توصيه مي شود يك فاصله مناسب با دريافت واكسن داشته باشند.
اگر كودكي گاماگلوبولين عضلاني يا فراورده هاي خوني دريافت كرده باشد و قرار باشد كه بعد از آن واكسن ويروسي زنده مانند MMR درياقت كند، بايد حداقل ٣ ماه بين آن ها فاصله بيندازد. همچنين اگر گاماگلوبولين وريدي )IVIg( دريافت كرده باشد بسته به دوز گاماگلوبولين وريدي بايد بين آن و تزريق اين واكسن ها حداقل ٦ ماه فاصله بيندازد.
اين فاصله ها در كشور ما فقط براي MMR لحاظ مي شود و پوليو خوراكي شامل آن نمي شود.
همچنين اگر كودكي واكسن زنده ويروسي تضعيف شده }بجز پوليو خوراكي و تب زرد{ دريافت كرده و طي دو هفته ي بعد آن به هر علتي فراورده خوني و گاماگلوبولين عضلاني بگيرد بايد پس از ٣ ماه و اگر IVIg بگيرد بسته به دوز بايد حداقل ٦ ماه بعد واكسن را تكرار كند.
انواع واکسن های زنده ؟ راه و مقدار تجویر؟
١( ب.ث.ژ كه تزريق ان به اندازه ٠,٠٥ ميلي ليتر و داخل جلدي است
٢( فلج اطفال خوراكي كه به ميزان ٢ قطره به شكل خوراكي تجويز مي شود
٣( MMR كه به اندازه ٠,٥ ميلي ليتر زيرجلدي تزريق مي شود
۴-تب زرد ، زیر جلدی، 0.5 ml
۵-آبله مرغان ، زیر جلدی یا عضلانی ، ۰.۵ ml
کلا همه این تزریقیا نیم میل بودن به جز BCG ک ۵ صدم بود
ماهیت واکسن فلج اطفال تزریقی و خوراکی ایا باهم فرق داره؟
اره ، خوراکی ویروس زنده ی صعیف شده س و واکسن فعاله ولی تزریقی غیر فعاله و ویروس غیر فعاله
واکسن های غ فعال به چه شکل و چقدر تزریق میشن؟
واكسن هاي غيرفعال اكثرا به شكل عضلاني تزريق مي شوند و ميزان آن ها اكثرا ٠,٥ ميلي ليتر مي باشد.
البته استثناهايي نيز وجود دارد مثلا هپاتيتB در سنين كمتر از ١٠ سال ٠,٥ ميلي ليتر و در سنين بالاي ١٠ سال ١ ميلي ليتر تزريق مي شود. همچنين در بزرگسالان دياليزي يا مبتلا به نقص ايمني دوز ٢ برابر تزريق مي شود.
در مورد آنفولانزا نيز افراد زير ٣ سال ٠,٢٥
ميلي ليتر و بعد از ان ٠,٥ ميلي ليتر دريافت مي كنند.
شرایط نگه داری واکسن ها؟
کدومه ک حساس ترینه به حرارت؟
همه واكسن ها تا لحظه تجويز بايد در دماي ٢ تا ٨ درجه سانتي گراد نگه داري شوند و زنجيره سرما در آن ها رعايت شود.
واكسن OPV حساس ترين واكسن به حرارت بوده و بعد از آن ب.ث.ژ و MMR }و تب زرد و سرخك{ به حرارت حساس بوده و بايد در طبقه فوقاني يخچال نگهداري شوند.
واكسن هايي مثل سه گانه(کزاز، دیفتری، سیاه سرفه) و پنتاوالان بايد در طبقه مياني يا پاييني نگهداري شوند.
واکسن ۵ گانه چیه؟
کزاز دیفتری باکتری کشته شده سیاه سرفه انتی ژن هپاتیت ب پروتیین کنژوگه با پلی ساکارید کپسول هموفیلوس انفولانزا
برنامه واکسیناسیون کودکان:
در بدو تولد و قبل ترخیص؟
۲، ۴ ، ۶ ، ۱۲، ۱۸ ماهگی؟
۶ سالگی؟
در بدو تولد و قبل از ترخيص نوزاد از بيمارستان سه واكسن تزريق ميشود:
ب.ث.ژ ، هپاتيت ب و فلج اطفال خوراكي
در دو ماهگي: پنج گانه و فلج اطفال خوراكي
در چهار ماهگي: پنجگانه، فلج اطفال خوراكي و فلج اطفال تزريقي
در شش ماهگي: پنجگانه، فلج اطفال خوراكي و فلج اطفال تزريقي ) از ١٥ دي ماه سال ١٣٩٩ مقرر شد دوز دوم IPV هم به برنامه واكسيناسيون كشوري اضافه شود.)
در ١٢ ماهگي: فقط واكسن MMR
در ١٨ ماهگي: سه گانه، فلج اطفال خوراكي و يادآور
MMR
در ٦ سالگي: سه گانه و فلج اطفال خوراكي واكسن پنجگانه يا پنتاوالان حاوي پنج واكسن عليه بيماريهاي ديفتري، كزاز، سياه سرفه، هپاتيت ب و عفونت با هموفيلوس
آنفولانزا نوع B ميباشد.
اخرین دوز واکسن ۳گانه کی زده میشه؟
بعدش چی؟
بعد از تزريق آخرين دوز واكسن سه گانه در ٦ سالگي بايد افراد هر ١٠ سال واكسن دوگانه يا همان Td را تزريق كنند.
دوگانه یعنی کزاز و دیفتری
کدوم واکسنه ک زیر ۱ سالگی زده نمیشه؟
MMR
فرص کنیم بچه ای ک ۳ تا ۱۲ ماهه س برای بار اول اومده برای واکسن. چی میزنیم؟
بعدش چی؟
همه واكسنها را به جز MMR كه زير ١٢ ماهگي تزريق نميشود، براي كودك تزريق ميكنيم يعني واكسنهاي ب.ث.ژ،
پنچگانه، فلج اطفال خوراكي و يا فلج اطفال تزريقي
يك ماه بعد از اولين مراجعه: پنجگانه و فلج اطفال خوراكي
سه ماه بعد از دومين مراجعه: پنحگانه و فلج اطفال خوراكي) به طور معمول ٥ گانه ٣ نوبت زير يك سال داده مي شود)
٦ ماه تا يك سال بعد از سومين مراجعه: سهگانه و فلج اطفال خوراكي
وقتي به ١٢ ماهگي رسيد واكسن MMR را دريافت كند ولي دوز يادآور را ١ ماه بعد ميتواند دريافت كند و تا ١٨ ماهگي صبر نميكنيم.
در ٦ سالگي: مانند بقيه كودكان سهگانه و فلج اطفال خوراكي
اگر كودكي در ١٣ ماهگي تا ٦ سالگي مراجعه كند و هيچ واكسني دريافت نكرده باشد؟
در اولين مراجعه:
اگر كودك زير ٦٠ ماه (۵ سال) باشد (زيرا تا اين سن عفونت با ميكروب هموفيلوس آنفولانزا شايع است و بعد از آن شيوع اين عفونت كاهش مييابد): پنچگانه، فلج اطفال خوراكي و تزريقي و MMR
اگر كودك بالاي ٦٠ ماه باشد واكسن سهگانه، هپاتيت ب، فلج اطفال خوراكي و تزريقي و MMR را دريافت ميكند.
پس اگر كودك بالاي ١٢ ماه باشد، واكسن پنجگانه فقط يك نوبت دريافت ميشود.
🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸
يك ماه بعد از اولين مراجعه: يادآور سه گانه، فلج اطفال خوراكي، هپاتيت ب و MMR
🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸
يك ماه بعد از دومين مراجعه: سهگانه و فلج اطفال
🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸
خوراكي ٦ ماه تا ١ سال بعد از سومين مراجعه: سهگانه، فلج اطفال خوراكي و هپاتيت ب
🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸
در ٦ سالگي: مانند بقيه كودكان سهگانه و فلج اطفال خوراكي
عوارض ولکسن ها به کدام ۳ دسته تقسیم میشه؟
١- واكنشهاي موضعي: درد، تورم و قرمزي محل تزريق
٢- واكنشهاي عمومي: تب، خستگي و تحريك پذيري
٣- واكنشهاي نادر وشديد
عوارض واکسن ب ث ژ؟
سیاه سرفه ؟
دوگانه؟
درمورد ب-ث-ژ در ٩٠-٩٥% موارد زخمي در محل تزريق ايجاد مي شود و بعد از چند ماه اسكار به جاي مي ماند ولي واكنش هاي عمومي به دنبال اين واكسن بسيار كم هستند.
ولي مثلا درمورد سياه سرفه تا ٥٠% بچه هايي كه واكسن حاوي سياه سرفه مثل ثلاث يا پنتاوالان را دريافت مي كنند در محل تزريق دچار درد و تورم و قرمزي مي شوند و همين طور تب بالاي ٣٨ درجه و علايم عمومي هم پيدا مي كنند.
درمورد واكسن دوگانه البته اين ميزان كم تر است وقتي كه پرتوسيس حذف شود و فقط حدود ١٠% عوارض موضعي پيدا مي كنند و تب و علايم عمومي هم مقدار و درصدش بسيار پايين تر است.
هر کدام از موارد زیر از عوارض کدوم واکسن ان و چ مدت بعد ایجاد میشن؟
انسفالوپاتی
گین باره
انافیلاکسی
انسفالوپاتي در هفته سوم تا پنجم بعد از تزريق واكسن MMR ممكن است اتفاق بيفتد و در هفته اول تا دوم پس از تزريق واكسن سه گانه كه عمدتا به خاطر جز سياه سرفه ي اين واكسن است.
🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼
گيلن باره تا شش هفته پس از آنفولانزا ممكن است اتفاق بيفتد.
🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼
آنافيلاكسي به دنبال تزريق همه ي واكسن ها احتمال دارد اتفاق بيفتد و معمولا طي ٢ ساعت اول بعد تزريق علايم خود را نشان مي دهد.
اگر بچه ای بعد از سه گانه یا ۵ گانه ،
تب بالای ۴۰ کرد، یا گریه مداوم بیشزاز ۳ساعت و تشنج در سه روز اول،
چ میکنیم؟
مبشه دوز بعدی رو زد؟
در اين صورت اگر قرار شد دومرتبه واكسن حاوي سياه سرفه را دريافت كند بايد اقدامات حمايتي و درماني مثل دادن مايعات به اندازه كافي و استامينوفن براي بيمار صورت بگيرد و تبش پايين بيايد و اگر سابقه ي تشنج دارد درمان دارويي مناسب برايش انجام شود. در گذشته اين ها مواردي بودند كه بچه نبايد دوباره واكسن ثلاث را مي گرفت و توصيه مي شد كه اگر اين موارد اتفاق افتاد بچه دفعه ي بعد واكسن دوگانه را دريافت كند ولي امروزه توصيه مي كنند
كه با لحاظ كردن موارد ذكر شده بچه مي تواند واكسن سياه سرفه را دريافت كند.
