تکامل Flashcards
شاخص های رشد؟ ۵
قد وزن دور سر نسبت وزن به قد BMI
تکامل رو تعریف کن و بگو چ تغییزاتی در حریان تکامل در مغز ایحاد میشود ؟
مجموعه ای از تغییرات که منجر به ارتقا در زمینه ی حرکت ، گفتار ، وضعیت اجتماعی و ذهنی کودک میشه. یعنی یسری مهارت ها ک کودک باید همزنان با افزایش سنش ب دست اورد
تغییرات سیناپسی، تغییرات در بیوشیمی مغز ، تغییرات در عملکرد مغز (چه عملکرد ارتباطاتی و چه بهبود عملکرد مراکز ارتباطی) ، مراکز کنترل کننده عملکرد های عالی، حرکتی، ذهنی و گفتاری؛ که منجر به همبستگی و افزایش هارمونی ارکستر مغز می شود؛ که اینها منجر به ارتقا حرکتی، ذهنی ،گفتاری و اجتماعی
کودک خواهد شد.
تعریف تاخیر تکاملی؟
اگر کودک در بالاترین سنی که باید این مهارت ها را کسب کند، ( در پنج زمینه ای که ذکر خواهد شد) به آن مهارت ها دست نیابد؛ به این شرایط تاخیر تکاملی می گوییم و این جزو red flag هایی است که باید برای آن بررسی های دقیقی انجام شود.
در رابطه با سنی که تاخیر تکاملی اعلام می شود عدد 5 سال را بخاطر بسپارید یعنی:
در زیر 5 سال است که تاخیر تکامل را تشخیص می دهیم تا با تشخیص و درمان به موقع بتوانیم از عواقب عقب افتادگی های ذهنی و ناتوانی های ذهنی جلوگیری کنیم و اگر کودک از این سن عبور کند، شانس درمان تا حد زیادی از دست می رود.
چه زمانی اصطلاح mental/ intelletual diasability را مطرح میکنیم؟
این اصطلاح را وقتی مطرح می کنیم که کودک بیش از 5 سال دارد و شاخص هوش، IQ و مهارت تطابقی
کودک دچار اختلال است.
به این صورت که کودک در خوردن، مراقبت شخصی، لباس پوشیدن، نظافت، دفاع از خود، ارتباطات اجتماعی و صحبت کردن دچار مشکل است.
درجات ناتوانی ذهنی؟
Mild
Moderate
Severe
Profound
شاخص های مهم ارزیابی تاخیر تکاملی در کودکان زیر ۵ سال؟
- شناخت
- فعالیت روزانه (شامل بازی های
روزمره) - موتور یا حرکتی
- روابط اجتماعی
- تکلم
بنابراین معیار ما در ارزیابی تکامل کودکان زیر 5سال بررسی این 5 معیار است و نمره بندی که در این حیطه ها بدست می آید. با استفاده از این ها می توانیم تاخیر تکاملی و حیطه برتر یا غالب را که نیاز به توانبخشی و درمان بیشتر دارد را بررسی نماییم.
تاخیر تکاملی گلوبال چیه؟
اگربه هردلیلی کودکی از مجموع 5 شاخص در حداقل 2شاخص مشکل داشته باشد؛ تأخیر تکاملی گلوبال (همه جانبه) نامیده می شود.
What is isolated delay?
اگر بیمار فقط در یک شاخص دچار اشکال بود، آن را isolated delay قلمداد می کنیم مثلا؛ اگر در دامنه speech باشد آن را isolated speech delay می نامیم یا اگر فقط حرکت را با تاخیر به دست می آورد، یک isolated motor delay محسوب می شود.
در isolated delay ها ، اقدام بعدی بعد تشخیص چیست؟
باید کودک را از نظر سایر حواس 5گانه نیز پایش کنند.
چه بسا کودکی که مبتلا isolated speech delay است، ممکن است از لحاظ شنوایی مشکل داشته باشد. یا اگر از نظر بینایی دچار اختلال باشد، این اختلال می تواند باعث مشکلات حرکتی و تعادلی باشد.
زملن شروع شنوایی سنجی کودک؟
روش ها؟
شنوایی سنجی را ازبدو تولد باروش OAEیا ABRانجام میدهیم.
همانطور که می دانید از طریق دستگاه شنوایی سنجی و طی برنامه غربالگری با یک پروتکل مشخص تکرار می شود و اگر بیمار miss شود در حوزه ی گفتار و mental ممکن است دچار اختلال شود.
کدام شاخص اهمیت بنیادی در تکامل کودکان دارد و از طریق آن بقیه شاخص ها کسب می شود؟
شاخص حرکتی است (نه شاخص منتال)؛ چرا که از طریق شاخص حرکتی است که کودک به کشف و جستجوی محیط می پردازد، مسیر تکاملی را طی می کند، توانایی شناسایی و لمس اشیا را پیدا می کند و افزایش دامنه و برد شناسایی محیط را می یابد.
کودکی ک حرف نمیزنه یا تماس چشم در چشم خوبی نداره ب چی شک میکنیم؟
اوتیسم
ریسک فاکتور های تاخیر تکاملی؟
ریسک فاکتورهای Developmental delay :
• سن بارداری : یکی از عمده ترین ریسک فاکتورها، سن بارداری است. اگر gestational age کودک زیر 37 هفته باشد یا وزن کم very low birth weight {اسلاید: زیر 2500 گرم} یا extremely low birth weight {اسلاید: زیر 1500 گرم} اینها مستعد این مسئله هستند
- بچهای که از مادر پر خطر : مادر مبتلا به دیابت بارداری کنترل نشده یا مثلاً پره اکلامپسیا، اکلامپسیا متولد شده باشد یا سابقه فوت نوزاد در خانواده یا سابقه خانوادگی نوزادی زیر یک هفته با سابقه بستری در بیمارستان وجود داشته باشد
- دریافت اقدامات درمانی: مثل آنتیبیوتیک ، احیا و تنفس مصنوعی
- دوقلوها و چندقلوها
در چه سنی screening بچههای سالم و نرمال را از نظر تکاملی خواهیم داشت؟
تا چن سالگی؟
سن شروع 4 ماهگی است
تا ۵ سالگی
از چه طریقی screening بچههای سالم و نرمال را از نظر تکاملی خواهیم داشت؟
از طریق تست ASQ است؛ که متناسب با وضعیت هر کشوری تهیه شده و یک سری خطوط برش یا خطوطی که از آن خط به بعد کودک دچار اختلال محسوب میشود، نمودار نوشته و طراحی میشود .
در جمعیت آماری ایران، کودکان را با ASQ مختص کشورمان در 5 حیطه مورد بررسی قرار میدهیم:
1. grossموتوریاحرکات خشن
2. حرکات ظریف یا fine motor 3.
ارتباط یا communication 4.
حل مسئله problem solving 5.
روابط اجتماعی social attraction
خوبی های ASQ چیه؟
فواید ASQ :
- مادران کم سواد میتوانند آن را درک کنند و فرمها را تکمیل کنند.
- هر حیطه از این دامنه های 5گانه 6سوال دارد ویک خط برش مشخص درنظرگرفته شده است که اگر این خط برش را رد بکند red flag مربوط به آن دامنه تکاملی است و فوراً به مراکز تخصصیتر ارجاع داده می شوند.
فرض کنیم بچه ای اومده با تاخیر تکاملی و ما میخوایم با معاینه دور سر بگیم پروگنوزش خوبه یا بد، منظورمون چیخ؟
پیش آگهی خوب:
اگر بچهای اختلال تاخیر تکاملی داشته باشد و دور سر متناسب با سن باشد؛ خیلی امیدوارتر هستیم که وضعیت سلامت عصبی روانی کودک به دست بیاید
پیش آگهی بد:
1. اینکه بچه از اول یک میکروسفالی congenital داشته باشد؛ که پیش آگهی بسیار بدی را به ما میدهد.
- اینکه منحنی رشد سر با شیب بسیار کمی ادامه پیدا کند یا شیب صاف شود.
بنابراین یک شاخص مهم میکروسفالی یا اختلال رشد سر است که پیش آگهی را بسیار بد و poor میکند.
میزان رشد دور سر در : بدو تولد؟ سال اول؟ ۳ ماه اول؟ کل عمر؟
• بدو تولد در نوزاد رسیده : 33 تا 35 سانتی متر اندازه دور سر داشته باشد
. • رشد سر در سال اول:12سانتیمتر
نصف رشد دور سر که 24 سانتی متر در کل عمر است یعنی 12 سانتی متر آن در یک سال اول به دست میآید بنابراین سال اول عمر برای رشد سر بسیار critical است.
• رشد سر در سه ماهه اول:6سانتیمتر(نصف رشد سال اول)؛
در نتیجه در هرماه از 3ماهه اول ،2 سانتی متر افزایش دور سر را باید داشته باشیم.
• در کل عمر : 24 تا 26 سانتیمتر باشد.
مهم ترین بازه زمانی در تکامل ک بالاترین سرعت تکامل را دارد؟
دو سال اول عمر سیر تکاملی کودک بسیار سریع است و سال اول از دوم مهم تر است و ماه اول از سال اول
یعنی اولین ماه زندگی یا 30 روز اول بسیار در تکامل مهم است و بالاترین سرعت تکامل مربوط به یک ماه اول است.
در ماه اول کدوم مانور ها و معاینات بررسی میشن؟ ۸
• بررسی گروه کودکان پرخطر • نحوه نگاه نوزاد • فیکس و فالو کردن اجسام توسط چشم • دنبال کردن searching • • واکنش به نور و بستن چشم کودک • دور سر • رفلکسهای نوزادی
شاخص های موتور و به کی میگیم delay motor؟
ز نظر حرکتی و متناسب با سن آن را بررسی میکنیم که به دو بخش تقسیم می شود؛
fine موتور
از حرکات fine که حرکات انگشتان دست و پا است؛
9-10 ماهگی : بتواند با انگشت شست و دوم یا index عمل pincer را انجام دهد. مثل پنس بتواند با دو انگشتش اشیا کوچک را بردارد؛ که در بچه4-5 ماهه این مهارت وجود ندارد.
gross موتور ۴-۵ : بتونه غلت بزنه ۷-۸: چهار دست و پا بره 10-11 ماهگی : با استفاده از تکیه گاه خودش را بلند کند؛ مثل گرفتن لبه میز یک سالگی : بتواند بایستد 1.5 سالگی : محکم و با ثبات راه برود 2سالگی: بدود اگر بچهای در این کارها تاخیر داشت، برچسب delay motor را به او میزنیم
