WIKA Quiz 1 Flashcards
talinghaga ng mga SALIK (factors) na BUMUBURA sa kolektibong gunita ng KATUTUBONG KALINANGAN at pagkilala sa sarili
REFURUH FEKETUNAG
REFURUH FEKETUNAG ay nagmula sa salitang
TEDURAY
“refuruh” =
hangin
“feketunag”
tumutunaw
REFURUH FEKETUNAG ay nagmula sa EPIKONG
BERINAREW
ang refuruh fekatunag at ang TATLONG “K” ng ating buhay
KATAWAN
KALIGTASAN
KASARIAN
Binary opposition
SIMBAHAN AT PAARALAN
Bakit REFURUH FEKETUNAG ang PORMAL NA EDUKASYON?
- centralized sa TAGALOG
- Wala ang mga MUSLIM sa WATAWAT NG PILIPINAS
- nililinang ang pag-ayon at katahimikan = “most behaved” award
Bakit REFURUH FEKETUNAG ang PORMAL NA SIMBAHAN?
- “ang mahihirap ay may puwesto sa langit” = tinatanggap ang pang-AAPI at ang KAWALAN ng KATARUNGAN
ang simbahan at paaralan ay itinatatag na mayroong SUPERIOR at INFERIOR
HINDI PATAS
REFURUH FEKETUNAG: KATAWAN
Kayumanggi: _______ at ________
INFERIOR AT EXOTIC
- lupa
- marupok
- marumi
- tukso
- objek ng pagnanasa
- sabjek ng pag-aaral
ang ______ ay isang SAGRADONG TERITORYONG (in a ____ sense) bawal galugarin at kilalanin sa sariling wika
Bakit negatibo?
KATAWAN ; NEGATIVE
Nagiging “taboo” ang paguusap tungkol sa kalusugan ng reproduktibo o “sex education”
Nagkakaroon ng ________ ng mga pribadong bahagi ng katawan
euphemization
(eg. pekpek, burat, bilat = flower, dick, vagina)
Ito ay LIKAS na kalooban ng Diyos
KASARIAN
REFURUH FEKETUNAG:
Ang lalaki ay
- malakas
- makilos
- rason
- tagapag-tanggol
atbp.
Simula bata pa lamang, nakikita na ang pagpataw ng mga “stereotype” ukol sa kasarian na makikita sa mga ______
LARUAN
Babae = pink, panluto, barbie ; mga laruang pang-domesticate
Lalaki = blue, bola, kotse; mga laruang panggalaw
REFURUH FEKETUNAG:
Ang babae ay
- mahina
- mahinhin
- emosyon
- nakaasa sa lalaki
atbp.
Sapagkat ang KASARIAN ay kalooban ng Diyos, mahirap ____
TUMALIWAS
Ang pagiging parte ng LGBTQ+ ay isang ___ at _____
SAKIT at KASALANAN
KASARIAN. _______ na pamumuno
PATRIYARKAL
- Apilyedo na hango sa ama
- Diyos at pari na pinakikinggan
- Presidente
nagtataguyod ng INDIBIDWAL NA PAGSISIKAP upang makarating sa langit
KALIGTASAN
Ang KAMANGMANGAN natin/ ang mga NAWALA SA ATIN
- Harmony and balance - Yinyang concept, walang ____ mabuti o _____ masama, pareho ay UMIIRAL na MAGKASAMA, both ____ together
PURONG ; CO EXISTS
Ang KAMANGMANGAN natin/ ang mga NAWALA SA ATIN
- Ang katawan ay:
- ________ at HINDI IKINAHIHIYA
- tinatawag sa _______ PANGALAN
IPINAGDIRIWANG ;
KINAGISNANG
Ang KAMANGMANGAN natin/ ang mga NAWALA SA ATIN
- Ang kasarian ay:
- HINDI SUMPA at ________ kundi isang _______
Inilalarawan na ang kasarian ay ______
KULUNGAN ; PAGPAPASYA
FLUID
Created the “Theory of Performitivity”
Judith Butler
“siya na naging babae”
mentefuwaley libun
“siya na naging lalake”
mentefuwaley lagey
- KALIGTASAN BUHAY = PAGLALAKBAY
______ ______ (lupang MARUPOK) tungo sa ______ ______ (lupang WALANG PANGAMBA).
fantad megubar
fantad kerekamen/bolowon
KALIGTASAN.
pagbalik sa piling ng lumikha sa piling ni ___-___,
FULU-FULU
FULU-FULU
pinakamakapangyarihang lundaan na WALANG KASARIAN at walang MUKHA
terima kasih ay salitang ____
INDONESIAN = THANK YOU
Isa sa tatlong EPIKO ng tribong Teduray
BERINAREW
BERINAREW ang bersiyong nakalimbag ay INIREKORD at isinalin sa Ingles ni ____
Father Clemens Wein, SVD.
Sinusuri ang pagsasanib ng ____ at _____ sa epikong Berinarew.
ARAL ; ALIW
Ang mga pagpapahalagang mahalaga sa Teduray.
ARAL
Ang anyo at kasangkapang pampanitikan ng epiko.
ALIW
Ano ang tatlong pangunahing pagpapahalagang (values) itinatampok sa epiko?
TERASAI (Pagsasakripisyo)
SEFEBENAL (Pagtatanggol ng karapatan)
SEREFAT (Pakikipagkasundo)
“N(e) Teduraien u beni”
Nagpapakita ng PAGMAMALAKI at PAGPAPAKUMBABA sa pagiging Teduray.
“Sapagkat isa akong Teduray.”
Tiruray:
“Tiru” = KINAGISNAN, kapanganakan, tirahan
“Ray” = Itaas na bahagi ng ILOG
Teduray:
“Tew” = _____
“Duray” = Uri ng _______ na may bingwit
LALAKI
KAWAYAN
Metaporikal na kahulugan: BUONG PAGKATAO NG ISANG TEDURAY
Pinakamahalagang pagpapahalaga: Pagrespeto sa _______ ng kapwa.
“FEDEW” O GALLBLADDER / APDO
Teduray concept of JUSTICE: emphasizes FAIRNESS, ensuring that no one is hurt emotionally or physically.
kefiyo fedew
Gender is based on behavior and role, not anatomy.
Recognizes gender ______
FLUIDITY
man who became a woman
“mentefuwaley libun”
woman who became a man
“mentefuwaley lagey”
Spirits COEXIST with humans but are invisible.
meguinalew
Comparison of Berinarew and Christianity
Teduray: _________-based salvation → everyone ascends together.
Christianity: ________ salvation (Jesus alone ascends).
COMMUNITY
INDIVIDUAL
Comparison of Berinarew and Christianity
Teduray: No rigid _______ → even deities are equal to humans.
Christianity: Strong ______ dominance; God is above humans.
HIERARCHY
MALE
Comparison of Berinarew and Christianity
Teduray: WAR is to _____ JUSTICE, not to force beliefs on others.
Christianity: Biblical wars were ABOUT SPREADING one _____
RESTORE
FAITH
Criticism of Father Wein’s Interpretation
- His translation added ______ ______.
- He linked Berinarew to Christian suffering and sacrifice.
- IGNORED FUNDAMENTAL DIFFERENCES in justice, hierarchy, and war between Christianity and Teduray beliefs.
- MISINTERPRETING INDIGENOUS BELIEFS
CHRISTIAN BIAS
The passage discusses the portrayal of the Teduray people in literature and the LACK OF FOCUS on their RICH CULTURAL TRADITIONS, particularly their ____ ____ (Berinarew).
ORAL LITERATURE
PISIKAL NA MUNDO, marupok ngunit mahalaga sa paghahanap ng kaligayahan.
MEGUBAR FANTAD
ESPIRITWAL NA MUNDO, patutunguhan matapos ang paglisan mula sa pisikal na mundo.
KEREKAMEN FANTAD
The Teduray’s epic Berinarew follows the journey of_____ and _____
SEONOMON ; SEANGKAIEN
Ang epiko ay hindi lamang isang alamat kundi isang salamin ng paniniwala sa ________ at ________.
KATARUNGAN AT KAPAYAPAAN
May kaugnayan ito sa mga isyu ng mga LUMAD sa MINDANAO, partikular ang pagkakait sa kanila ng kanilang lupaing ninuno sa ilalim ng _____.
ARMM (Autonomous Region in Muslim Mindanao)
ang tawag sa epiko ng mga Teduray.
ILUG
Ang Ilug ay inaabot ng ______ kapag inawit nang buo
80 ORAS
Dalawang bahagi NG ILUG
SIASID AT PAULIT-ULIT NA PARIRALA PARA SA DIIN
espiritu ng kadiliman
Unggak
Panawagan sa espiritu ng kadiliman (Unggak) upang hindi makalimutan ng mang-aawit ang kwento.
Siasid
Nagsasalita at lumilipad.
Renomot (Kalasag ni Seonomon)
Bumubuhay ng mga patay.
Pamaypay ni Seangkaien
Naghuhugas ng katawan bago pumasok sa espiritwal na mundo.
Ilog Seobudon
Nagdadala ng mga mandirigma sa labanan.
Lupang Lumilipad
Ano ang Estruktura at Aksyon sa Epiko:
- Nagsisimula sa usapan nina Seonomon at Seangkaien tungkol sa kanilang espiritwal na paglalakbay.
- Isang matanda ang pumasok sa eksena, naghahanap sa anak niyang si Seangkaien na dinukot ng kaaway.
- Dito na nagsimula ang maraming laban, pagsubok, at himala.
- Nagkakamali, nalilito, nagagalit, natatakot, umiiyak, at nagpapatawad.
- Mabilis at malinaw ang takbo ng kwento
- Ang mga tauhan ay makapangyarihan ngunit may damdamin
Ang oral na panitikan ay hindi lang aliwan—ito ay isang PARAAN NG PAGPAPALAGANAP ng _____ at ______.
PANINIWALA AT KASAYSAYAN
Aral mula sa Epiko
Ang kapayapaan ay nakukuha sa pamamagitan ng ______, HINDI lamang sa LABANAN.
PAGKAKASUNDO
3 ELEMENTO NG PAGSASALAYSAY
(WES)
WIKA
ESTRUKTURA
SIMBOLISMO
