Week 9 - Rechtsstaat en bestuur: juridisering Flashcards
Wat zie je wanneer empirisch onderzoek gedaan wordt naar de ontwikkeling van het recht van de afgelopen jaren?
- Er is veel meer recht gekomen.
- Er is een ander type recht. Het recht richt zich voornamelijk op het bestuur. Het bestuur is door middel van juridificering meer in de juridische vorm gegoten.
Welke verschillende aspecten van juridisering kennen we?
- Juridisering verlamd het bestuur, door het overvloed aan regels.
- Juridisering holt de democratie uit. Dit komt doordat rechters steeds vaker de rol van de politiek overnemen.
- Juridisering tast de efficiëntie en innovatie van het bestuur aan, door het vastleggen van steeds meer regels.
Welke oorzaken zijn er te vinden voor juridisering?
- Politiek-bestuurlijke oorzaken;
- Maatschappelijke oorzaken.
Welke politiek-bestuurlijke oorzaken voor juridisering kennen we?
- Controlitis. Er is een drang naar controle, waardoor alles moet worden vastgelegd.
- Specialisatie en bureaucratisering. Ambtelijke organisaties worden gesplitst. Dit leidt tot een complexere juridische omgeving.
- Incident-regelreflex. Incidenten veroorzaken publieke ophef en vervolgens nieuwe regels.
- Internationalisering. De internationale basis van wetgeving draagt bij aan juridisering.
- Niet-aanvaarding van verschillen en uniformiteitsdenken. Afwijkingen worden gecorrigeerd met regels.
- Instrumentalisme en instrumentalisering. Recht wordt gezien als middel om doelen te bereiken.
Hoe denkt Howard over de oorzaken van juridisering?
Volgens Howard is de oorzak van juridisering niet gelegen in het feit dat de overheid een andere rol heeft, maar in het feit dat we steeds gedetailleerder zaken zijn gaan regelen (legal detail).
Welke maatschappelijke oorzaken voor juridisering kennen we?
- Modernisering van de samenleving (Weber). Er zijn tegenwoordig meer regels nodig om vertrouwen te vestigen. Er is een verschuiving van status naar contract.
- Onhiërachisering (De Swaan). Vroeger lieten mensen zich bevelen opleggen. Tegenwoordig wil men meer onderhandelen. Er zijn meer regels nodig om deze onderhandelingen te organiseren.
- Afname van sociaal kapitaal (Fukuyuma). Het maatschappelijk vertrouwen daalt. Hierdoor is er meer behoefte aan wetgeving.
Leg uit hoe juridisering kan leiden tot vertraagde besluitvorming, uitholling van het politieke klimaat en de aantasting van de geloofwaardigheid van het bestuur.
- Vertraagde besluitvorming. Door complexe procedures duurt het nemen van een besluit langer.
- Uitholling van politiek klimaat. Omdat rechters steeds meer beslissingen moeten nemen, neemt de invloed van de politiek af.
- Aantasting geloofwaardigheid van het bestuur. Als de overheid voornamelijk als juridische instantie wordt gezien, leidt dit tot verlies van vertrouwen.
Wat is het verschil tussen juridisering en juridificering?
Juridificering is het proces waarbij bestuurszaken steeds meer in de juridische vorm gegoten worden.
Juridisering is het omzetten van extra-juridische vraagstukken in juridische kwesties, zoals het Urgenda arrest wat betrekking heeft op het klimaatbeleid.
Welke effecten heeft juridisering?
- Lange procedures.
- Ingewikkelde procedurele voorschriften, met hoge foutkans. Dit kan ook weer tot nieuwe vertraging leiden.
- Compleet gereguleerde sectoren zonder bewegings- en innovatieruimte. Door grote hoeveelheid regels kunnen organisaties minder snel inspelen op veranderingen of nieuwe ideeën implementeren.
- Effectiviteit van beleid en handhaving komt in de knel. Doordat juridisering leidt tot lange procedures kunnen beleidsdoeleinden niet effectief uitgevoerd worden.
Welke oplossingen voor juridisering zien we terug in de praktijk?
- Afdoening buiten het recht.
- Selectief gebruik van het recht.
- Gelegenheidsgebruik en verbuiging van het recht.
Wolf, E. Zouridis & F. Herkes
“Ontbindend en bindendnbesturen van de omgeving: juridisering in de praktijk van omgevingsbesluitvorming.”
Welke voordelen en nadelen volgen volgens de auteurs uit de juridisering van de omgevingsbesluitvorming?
Nadeel: juridisering leidt tot lange procedures en ophoping van besluitvorming.
Voordeel 1: het kan een kwestie die jaren duurt in één klap oplossen.
Voordeel 2: juridisering kan maachtsassymetrie versterken. De rechter kan dit compenseren.
Voordeel 3: de rechter kan maatschappelijk belang een plek geven.
Raad voor de leefomgeving en indrastructuur
“Met recht balanceren: juridisering in de leefomgeving”
Welke voorstellen doet de Raad aan de politiek?
- Versterk juridische functie op ministeriële wetgevingsafdelingen.
- Zorg voor betere toetsing nationaal beleid aan grondwettelijke normen door een adviseur-generaal in te stellen bij de Raad van State.
- Geef prioriteit aan tijdige actualisering en handhaving van vergunningen.
- Leefomgevingszaken moet efficiënter afgehandeld worden, bijvoorbeeld door middel van berechting door slechts één rechterlijke instantie.
