Week 7 - Formele en substantiële theorieën van de rechtsstaat

Question 1

Wat houden de begrippen legaliteit en legitimiteit in?

Answer 1

Legaliteit wordt ook wel rechtsgeldigheid genoemd. Dit houdt in dat iets getoetst wordt aan het recht.
Legitimiteit wordt ook wel rechtmatigheid genoemd. Dit gaat over acceptatie en goedkeuring van de wetten en regels door de burgers, gebaseerd op redenen die buiten het juridische domein liggen.

Question 2

Brian Tamanaha geeft in ‘On the Rule of Law’ verschillende opvattingen over de voorwaarden waar wetten aan moeten voldoen om van een rechtsstaat te kunnen spreken. Benoem de voorwaarden van formeel (dun) naar substantieel.

Answer 2

1. Rule by law
2. • Formele legaliteit
3. • Democratie
4. • Individuele rechten
5. • Sociale welvaart

Question 3

Noem twee nadelen van een rechtstaat welke alleen maar aan het vereiste ‘Rule by law’ voldoet.

Answer 3

1. Deze opvatting van rechtsstatelijkheid komt niet overeen met de betekenis die we normaal gezien aan rechtsstatelijkheid toekennen, namelijk een beperking van de macht van de overheid.
2. De opvatting is zo breed dat elke moderne staat hieraan voldoet en laat dus niet toe een onderscheid te maken tussen legitieme en niet-legitieme rechtssystemen.

Question 3

Wat houdt de dunste opvatting van rechtsstatelijkheid, ‘Rule by law’, in?

Answer 3

De overheid gebruikt wetten om te regeren, zonder dat deze wetten hoeven te voldaan aan bepaalde inhoudelijke vereisten. Wat de overheid beslist krijgt het etiket ‘wet’.

Question 4

Benoem de voorwaarden waar wetten aan dienen te voldoen wanneer aan het concept van rechtsstatelijkheid voldaan wil worden volgens de benadering van formele legaliteit.

Answer 4

1. Algemeenheid (wetten moeten voor iedereen gelijk gelden)
2. Kenbaarheid (Wetten moeten afgekondigd worden en openbaar zijn)
3. Verbod op retroactiviteit (wetten moeten ons toelaten ons handelen er op af te stemmen)
4. Duidelijkheid (Wetten moeten te begrijpen zijn)
5. Interne consistentie (Wetten mogen geen tegenstrijdigheden bevatten)
6. Mogelijkheid om na te leven (Wetten mogen geen onmogelijke eisen stellen)
7. Stabiliteit (Wetten mogen niet voortdurend veranderen)
8. Regelmatigheid in toepassing en naleving (Wetten moeten voorspelbare gevolgen hebben)

Question 5

Leg uit waarom Lon Fuller ook wel sprak van de interne moraliteit van het recht wat voortvloeit uit de naleving van de acht vereisten van formele legaliteit.

Answer 5

Naleving van de formule van formele legaliteit draagt bij aan de menselijke waardigheid en de individuele autonomie.

Question 6

Welk conceptueel argument bracht Fuller voor wanneer niet voldaan zou worden aan de acht vereisten van formele legaliteit?

Answer 6

Wanneer niet aan de acht vereisten voldaan wordt, is er geen wet gemaakt.

Question 7

Waarom ging H.L.A. Hart in discussie met Lon Fuller?

Answer 7

Fuller stelde dat wanneer niet aan de formele eisen van legaliteit voldaan was, dat er geen sprake was van een wet. Hart was van mening dat de legaliteit van een wet niet noodzakelijkerwijs impliceert dat deze ook moreel juist is. Volgens Hart is slecht recht ook recht.

Question 8

Noem een voor- en een nadeel van de opvatting voor rechtsstatelijkheid van formele legaliteit.

Answer 8

Voordeel: de rechtsstaat is politiek neutraal. Kan aanvaard worden door groot aantal regimes en binnen een regime brede politieke steun krijgen.
Nadeel: het gaat om zuiver formele voorwaarden. Dus de rechtsstaat is te combineren met inhoudelijk immorele wetten.

Question 9

Noem een voor- en een nadeel van de opvatting van rechtsstatelijkheid ‘democratie’.

Answer 9

Voordeel: formele legaliteit en democratie versterken elkaar. Formele legaliteit beschermt democratie tegen ad-hoc beslissingen van de overheid en democratie beschermt formele legaliteit door extra legitimiteit te geven aan wetten.
Nadeel: democratische totstandkoming is geen garantie voor morele wetten.

Question 10

De eerste opvatting die Tamanaha bespreekt welke inhoudelijke voorwaarden toekent aan de rechtsstaat is dat er individuele rechten gerespecteerd moeten worden. Noem voor- en nadelen van deze opvatting van rechtsstatelijkheid.

Answer 10

Voordeel: sterkere bescherming tegen immorele wetten.
Nadeel: individuele rechten zijn anti-democratisch. Wanneer de individuele rechten gerespecteerd moeten worden, maken zij geen deel meer uit van het democratische proces.
Nadeel: zelfs als de inhoud van de individuele rechter democratisch worden vastgelegd, moeten ze worden toegepast. Dit geeft veel macht aan rechters.

Question 11

Benoem twee argumenten op grond waarvan gesteld kan worden dat de individuele rechten wel deel uit maken van het democratische proces.

Answer 11

1. De individuele rechten worden democratisch tot stand gebracht.
2. Door te stellen dat het respecteren van vrijheden en gelijkheid een noodzakelijke voorwaarde is om oprecht te kunnen spreken van democratie.

Question 12

Hoe verdedigt Tamanaha de kritiek dat rechters te veel macht krijgen bij de opvatting van de democratische rechtsstaat met individuele rechten?

Answer 12

1. Rechters oordelen in overeenstemming met de oorspronkelijke betekenis van de inhoud die democratisch bepaald werd.
2. Rechters oordelen in overeenstemming met de betekenis die de politieke gemeenschap geeft aan deze rechten.
3. Rechters oordelen in eer en geweten, deze afwijking van het democratische principe is jammer maar noodzakelijk.

Question 13

De dikste versie van rechtsstatelijkheid vereist een minimale vorm van sociaal-economische gelijkheid. Noem hier een voor- en een nadeel van.

Answer 13

Voordeel: het plaatst de waarde van individuele vrijheden van de burger in een beter context.
Nadeel: het risico bestaat dat de rechtsstaat wordt overladen met verantwoordelijkheden die eigenlijk buiten zijn scope vallen.