Week 4 hc Flashcards
wanneer menopauzale klachten te behandelen met hormontherapie?
- < 46 jaar
- 46-50 jaar als er geen verhoogd risico is
- tussen 50 en 56 niet tenzij sociaal invaliderende klachten en na zorgvuldig informeren
- na 56 niet
bekenste overgangsverschijnselen
- menstruatie: onregelmatig, veel bloedverlies en langer bloedverlies
- opvliegers
- nachtelijk transpireren
- hartkloppingen
- moodswings
opvliegers
Opvlieger is het effect van perifere vasodilatie
–> tijdelijk en komen spontaan op
–> kan je hartkloppingen en zweetaanvallen krijgt
—> heel snel kan je ook duizelig worden
–> heftigheid verschilt per persoon
–> het is niet psychisch, kun je zien en meten
fysiologie opvlieger
- theromoregulatoire dysfunctie op het niveau van de hypothalamus
- smallere thermoneutrale zone
–> eerst wordt overvloedige warmte weggewerkt
effect estrogenen
- dalen geeft toename cervrale noradrenaline –> termoregulatoire zone versmalt
- geinduceerd door dalen van oestrogeen spiegeL: perifere vasodilatatie, traspiratie en bibberen
- oestrogenen herstellen thermoneutrale zone –> opvliegers verdwijnen
- serotonine kan thermoneutrale zone verbreden
waar kunnen opvliegers mee samen hangen
- Dieet: alcohol, koffie of hete dranken
- Sociale acceptatie
- Culturele preceptie
- Stress
- Slaapproblemen
- Werkverzuim
- Minder goede QoL
- Effecten op seksuele drive, de relatie en familieleven
overgangsklachten door dalen oestrogeen
- afname bloedcirculatie in genitale gebied
- afname elastine en collagenen
- vagina epitheel, omliggende bindweefsel, urethra en blaas
urogenitale verschijnselen door overgang
- droge vagina
- pijn bij seks
- minde rlibido
- jeuk
- veranderende afscheiding
- dysurie
- pollakisurioe
- uwi
- incontinentie
uiterlijke verandering door overgang
- gewichtstoename (rond taille)
- huid minder soepel en vocht arm
- evt toename beharing
- dunner
- droge geirriteerde ogen
en spier en gewrichtspijnen
lange termijn verandering overgang
- Toename hart- en vaatziekten
- Teoname osteoporose (botontkalking –> botbreuken)
- Toename borstkanker
voordelen hst
- overgangsklachten verdwijen
- goed vooor botten
- goed voor blaas en vagina
- goed voor huid, haar en slijmvliezen
klachten ovarium carcinoom
Het geeft eigenlijk geen klachten!
–> aspeciefieke, vage toestanden: beetje last van de buik beetje misselijk
- Vage gastro-intestinale klachten
- Toename van de buikomvang
- Mictie- of defaecatie problemen
–> als je terug kijkt blijken ze al maanden last te hebben
Tenzij: acute buik door ruptuur van een cyste of steeldraai
minder risico ovarium carcinoom
Beschadiging bij ovulatie draagt bij aan krijgen ovariumcarcinoom
voordeel = minder ovulaties
- De pil: 30-50% risico reductie indien > 3 jaar
- Meerdere zwangerschappen
meer kans ovarium carcinoom
genmutaties:
- BRCA 1 en 2
- Lynch
markers in bloed ovarium carcinoom
- CA 125 en CEA
- Voor kiemceltumoren A1FP, hCG en LDH –> gevoelig voor chemo
–> maligne variant van de teratomen - Seks cord stroma celtumoren: inhibine A en B, estradiol en AMH
welke ovarium carcinomen komen voor
- meest: sereus ovarium carcinoom
- laaggradig endomtrioid
- graad 3 endometrioid
- clea cell (heldercellig)
vroege intraperitoneale metastasering door
- Intraperitoneale lokalisatie van de ovaria
- Exfoliatieve groei
- Versleping van de tumorcellen
prognose ovariumcarcinoom is afhankelijk van
- Stadium
- Chirugie
- Chemo
- mutatiestatus
stadia kankers vaak
- Stadium 1: het is ergens begonnen en daar blijft het ook meestal bij
- Stadium 2: iets meer uitbreiding in de directe omgeving
- Stadium 3: regionale metastasering
- Stadium 4: metastasering op afstand
laag stadium ovariumcarcinoom
- meestal bij toeval vinden, zelden klachten
- 75-90% genezing
- chirurgie en volledige stagieren crucial
- tumorgraad als prognotische factor
- ## adjuvant chemo verbeterd overleving bij onvolledige stagiering
hoog stadium ovariumcarcinoom
- IIb verdere uitbreiding in het kleine bekken
- III uitbreiding buiten het bekken of retroperitoneale klieren
–> 3a1: i en ii retroperitoneale klieren
–> 3a2 microscopische ziekte peritoneaal
–> 3b: peritoneal metastase < 2 cm, N0
–> 3c: peritoneale metastase> 2cm of N1 - IV afstands metastasen
prognotische factoren
- Conditie (karnofsky index), soms dus conditioneel eerst opkrikken
- FIGO stadium
- Tumorgraad
- Grootte van de restlaesies na chirurgie
- Chemo
- BRCA status
recente ontwikkelingen
- PARP remmers
- Targeted therapy
- HIPEC
- Intreperitoneale chemo
risicofactoren endometrium carcinoom
- hormoon gebruik
obesitas - infertiliteit in vg
- nullpariteit
- late overgang
- leeftijd
- daibetes
- hypertensie
- radiotherapie vh bekken
- erfelijk (lynch syndroom)
klachten endometrium carcinoom
- Bloedverlies
- Gekke afscheiding
–> perimenopauzaal soms moeilijk te weten
diagnostiek: na echo weefsel door
- Biopt met flexibel buisje (pipelle, zieke cellen gaan makkelijker het buisje in)
- Hysteroscopisch biopt (in buik kijken
- Curettage (op ok onder narcos)
t stadia endometrum carcinoom
t1: beperkt tot corpus
t2: uitbreiding nar cervix
t3: nar buikholte en of schede
t4: lokale uitbreiding naar blaas/ rectum
redenen voor seksuele disfunctie
- Vaatlijden
- DM
- Depressie
- Metabool syndroom, hoge bd, duikerziekte overgewicht
- Tabacs verslaving
- Dwarlesie
- Multiple sclerose
- Chron longziekten
- Nierinsufficientie
- Morbus peyronie
- Kanker: verzameling waarbij allerlei dingen
verschillende invloedden
- Normen: maatsvchappij, geloof en cultuur
- Biologische factoren: gevolg ziekte of behandeling
- Psychologische factoren: lichaamsbeeld, aanpassingsvermogen en individuele betekenis van seksualitiet
- Sociale factoren: rolverdeling, levensfase etc
Welke mechanismen ondersteunen de bekkenbodem structuren?
- bekkenbodem spieren
- endopelviene fascie
welke vormen van prolaps zijn er?
- cystocele: verzakking blaas
- top prolaps/ descensus uteri”verzakking corpus uteri
- enterocele: verzakking dunne darm
- rectocele: verzakking rectum
symptomen prolaps
- zwaar gevoel dat toe neemt in de loop van de dag
- zichtbaar
- dyspareunie (pijn bij coitus)
- lage rugpijn
- stress/ urge incontinentie
- defecatie stress ( incomplete lediging blaas of darmen) en seksuele dysfunctie
risicofactoren prolaps
- vaginale bevalling
- baren groot kind > 4 kg
- hoge paritiet ( veel bevallingen)
- verhoogd BMI
- positieve familie anamnese
- zwaar lichamelijk werk
- hysterectomie
- eerdere prolapschirurgie
- obstructief longlijden ( door veel hoesten)
- roken
gestandaardiseerde vragenlijsten
- UDI 6: urine incontinentie
- PFIQ: sociale factren
behandeling mogelijkheden bij prolaps
- expectatief
- bekkenbodem therapie
- pesssarium
- chirurgie
cervixcarcinoom symptomen
- bloedverlies
- abnormale afscheiding
- buikpijn
behandeling bij CIN-II en CIN- III (voorstadia)
large loop excision transformation zone (LLETZ)
welke operaties kunnen gedaan worden
- conisatie: binnenste stukje baarmoederhals wegnemen
- simpele hysterectmie: vewijderen uterus
- radicale hysterectomei (verwijderen uterus en eierstokken)
- trachelectmie: verwijdering baarmoederhals, parametrium en lymfeklieren in bekken
- pelviene lymfadenectomie
bijwerkingen radiotherapie
acuut:
- frequente aandrang tot ontlasting of mictie
- diarree
- krampen
- branderig
- huidreactie
- mucositis
- haaruitval
- vermoeid
laat:
- ovariele disfunctie
- darmschade
- schade aan blaas
- vermoeidheid
- osteoradionecrose sacrum
dominant follikel
- omschrijving: benigne aspect
- premenopausaal
- < 5 cm
- echo gemaakt op cyclusdag 13
- beleid: expectatief, geen follow up nodig
- je kan geruststellen
endometrioom
- homogeen gesluierde gladwandige cyste
- alleen behandeling bij klachten (m.n. dysnmenorroe, soms chornische buikpijn)
- meestal ontdekt voor de menopauze
- soms een toevalsbecinding
- jaarlijkse follow up
- follow up is mogelijk in de eerste lijn, wel echo verrichten door een gekwalificeerde echoscopist
dermoidcyste
- omschrijving: gladwandige, inhomogene cyste met een typische ‘white ball”
- gespecialiseerde gynaecologische echo
- als regel geen klachten ( cave rutptuur/ steeldraai bij grote cyste)
- kan allerlei weefsel bevatten
- meestal toevalsbevinding
- kan op elke leeftijd ontdekt worden
- jaarlijkse follow up
ovarium carcinoom
- grillig beeld
- buikpijn, niet cyclisch
- toename buikomvan
- meestal na de menopauze
- kan oorzaak zijn van chronische buikpijn
- geasoocieerd met sub/ infertiliteit, m.n. als bij bilateraal hydrosalpinx
- operatieve verwijdering alleen op indicatie
eug
- normale uterus, leeg cavum
- zwangerschapsring of soms zelfs een vruchtzak met embryo naast de uterus
- bijna altijd in de tuba
- tubapathologie is een bekende risicofacotr
- soms tubectomie in acute setting bij ruptuur van de tuba
- ruptuur kan levensbedreigend zijn, wereldwijd een belangrijk oorzaak van moedersterfte
