uned 2.2 - cyfnewid nwyon Flashcards

1
Q

beth yw ystyr gofynion metabolaidd?

A

swm adweithiau cemegol yn y celloedd

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

beth yw ystyr awyru?

A

symud cyfrwng resbiradu dros yr arwyneb cyfnewid

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

beth yw 4 ffactor cyfnewid nwyon?

A

-arwynebedd arwyneb digon mawr
-arwynebau cyfnewid tenau
-arwynebau cyfnewid athraidd
-arwyneb cyfnewid llaith

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

beth sy’n digwydd i’r cymhareb a.a:cyfaint wrth i organeb fynd yn fwy?

A

cymhareb yn lleihau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

beth yw cymhareb a.a:cyfaint amoeba?

A

mawr

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

sut ydy amoeba yn cyfnewid nwyon?

A

trylediad nwyon trwy’r bilen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

pa dau ffactor cyfnewid nwyon sydd gan amoeba?

A

cellbilen tenau a llaith

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

beth yw cymhareb a.a:cyfaint planaria (llyngyren lledog)?

A

cymhareb mawr (ond llai na amoeba)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

pa addasiad sydd gan blanaria i’w wneud yn gwell yn cyfnewid nwyon?

A

newid ei siap yn fflat i gynyddu cymhareb arwynebedd arwyneb:cyfaint

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

beth yw cymhareb a.a:cyfaint mwydyn (pryf genwair)?

A

cymhareb bach (llai na amoeba a planaria)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

pa addasiadau sydd gan fwydyn i gyfnewid nwyon yn gwell?

A

-arwyneb tenau
-arwyneb llaith
-arwyneb athraidd i nwyon
-system cylchrediad (10 calon)
-pigmentau gwaed (haemoglobin)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

beth ydy sgerbwd ecso pryfed wedi’i wneud o?

A

citin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

pa system awyru sydd gan bryfed?

A

system draceol

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

beth sydd ar sgerbwd allanol pryfed sy’n gwneud cyfnewid nwyon yn bosib?

A

sbiraglau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

beth ydy sbiraglau pryfed yn arwain ato?

A

rhwydwaith o bibellau sy’n cyrraedd celloedd y corff

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

beth ydy pibellau pryfed wedi’i leinio gyda a pham?

A

citin i gadw’n siapus ac atal y gelloedd rhag cwympo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

pam ydy sbiraglau pryfed yn cau?

A

i atal colled dwr

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

wrth i’r cyfaint cynyddu, mae’r gwasgedd yn ___

A

lleihau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

wrth i’r gwasgedd cynyddu, mae’r cyfaint yn ___

A

lleihau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

ydy’r tagellau’n cudd neu ar ddangos mewn pysgod cartilagaidd?

A

tagellau ar ddangos

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

ydy’r tagellau’n cudd neu ar ddangos mewn pysgod esgyrnog?

A

tagellau’n cael ei guddio

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

beth yw cymhareb a.a:cyfaint pysgod?

A

bach

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

pa fath o lif sydd gan pysgod cartilagaidd?

A

llif paralel

24
Q

pa fath o lif sydd gan pysgod esgyrnog?

A

llif gwrthgerrynt

25
pa addasiadau sydd gan bysgod i gyfnewid nwyon yn well?
-i helpu tagellau derbyn ocsigen o'r dwr cedwir llif unffordd o ddwr gan fecanwaith arbennig -dwysedd y dwr yn atal y tagellau rhag cwympo a gorwedd ar ben y llall, ac yn cynyddu'r arwynebedd arwyneb
26
sut ydy pysgod esgyrnog yn cael dwr mewn i'r ceg?
1. ceg yn agor 2. opercwlwm yn cau 3. llawr y ceudod bochaidd yn gostwng 4. cyfaint y ceudod bochaidd yn cynyddu 5. gwasgedd y ceudod opercylaidd yn lleihau 6. dwr yn llifo mewn i'r ceg ac yn cael ei gorfodi dros y tagellau
27
sut ydy pysgod esgyrnog yn cael dwr allan o'i geg?
1. ceg yn cau 2. cyhyrau o gwmpas y ceudod bochaidd yn codi a cyfaint yn lleihau 3. llawr y ceudod bochaidd yn codi a cyfaint yn lleihau 4. gwasgedd yn achosi dwr i adael drwy lifo dros y tagellau ac allan drwy'r opercwlwm sy'n gweithredu fel falf
28
sut ydy pysgod cartilagaidd yn cyfnewid nwyon?
dwr yn mynd mewn trwy'r ceg, trwy'r tagellau ac allan trwy'r agennau (gils) wrth i'r pysgod nofio
29
sut ydy amffibiaid yn cyfnewid ocsigen tra'n actif?
defnyddio'u ysgyfaint a'u croen
30
sut ydy amffibiaid yn cyfnewid ocsigen tra'n anactif?
defnyddio'u croen trwy drylediad
31
pam oes gan adar gofynion metabolaidd uchel?
mae nhw'n hedfan felly mae cyhyrau'r adennydd y cyfangu a llaesu nifer o weithiau
32
beth yw cymhareb a.a:cyfaint mewn mamolion?
bach
33
pam ydy'r ysgyfaint tu mewn i'r corff yn mamolion?
lleihau colled dwr a gwres
34
beth yw'r camau mewnanadlu mewn mamolion?
-cyhyrau rhyngasennol yn cyfangu -cawell asennau yn symud lan ac allan -llengig yn cyfangu a mynd yn mwy fflat -cyfaint thoracs yn cynyddu -gwasgedd y thoracs yn is na'r atmosffer -aer yn llifo mewn i'r ysgyfaint
35
beth yw'r camau allananadlu mewn mamolion?
-cyhyrau rhyngasennol yn llaesu -cawell asennau yn symud lawr a mewn -llengig yn llaesu a symud i siap cromen -cyfaint y thoracs yn lleihau -gwasgedd y thoracs yn uwch na'r atmosffer -aer yn llifo allan o'r ysgyfaint
36
beth yw canran yr ocsigen mewn aer mewnanadledig?
20.95%
37
beth yw canran yr carbon deuocsid mewn aer mewnanadledig?
0.04%
38
beth yw canran y nitrogen mewn aer mewnanadledig?
79.01%
39
beth yw canran y dwr mewn aer mewnanadledig?
newidiol
40
beth yw canran yr ocsigen mewn aer alfeolaidd?
13.8%
41
beth yw canran y carbon deuocsid mewn aer alfeolaidd?
5.50%
42
beth yw canran y nitrogen mewn aer alfeolaidd?
80.70%
43
beth yw canran y dwr mewn aer alfeolaidd?
dirlawn
44
beth yw canran yr ocsigen mewn aer allanadledig?
16.40%
45
beth yw canran y carbon deuocsid mewn aer allanadledig?
4.00%
46
beth yw canran y nitrogen mewn aer allanadledig?
79.60%
47
beth yw canran y dwr mewn aer allanadledig?
dirlawn
48
pam ydy % yr ocsigen yn yr alfeolws yn llai na'r aer a fewnanadlir?
achos mae'n cymysgu gydag aer sydd yn barod yn yr ysgyfaint
49
pa addasiadau sydd gan blanhigion i gyfnewid nwyon yn well?
-arwynebedd arwyneb mawr -dail tennau -gofodau aer tu mewn y dail
50
beth yw rol y cwtigl mewn planhigyn?
haen dwrglos o gwyr i atal colled dwr
51
beth yw rol yr epidermis mewn planhigyn?
haen allanol tryloyw amddiffynnol y deilen
52
beth yw rol y mesoffyl palisad mewn planhigyn?
celloedd hirgul wedi'u trefnu mewn haen ac yn cynnwys llawer o gloroplastau am ffotosynthesis
53
beth yw rol y sypyn fasgwlar mewn planhigyn?
cynnwys sylem a ffloem am gludiant dwr, mwynau a swcros
54
beth yw rol y gofod aer mewn planhigyn?
caniatau trylediad nwyon i gelloedd y dail
55
beth yw rol y stomata a'r celloedd gwarchod mewn planhigyn?
caniatau nwyon i fynd i fewn ac allan yn ystod golau'r dydd. gadael anwedd dwr sef trydarthiad
56
beth yw'r camau am agor y stomata?
1. ATP yn cael ei greu yn y cloroplastau yn y celloedd gwarchod yn y golau 2. ATP yn cael ei ddefnyddio am gludiant actif K+ i mewn i'r celloedd gwarchod 3. startsh yn y celloedd gwarchod yn newid i malad sy'n gostwng potensial dwr y celloedd gwarchod gan achosi dwr i lifo mewn iddynt o'r celloedd epidermaidd trwy osmosis 4. celloedd gwarchod yn mynd yn chwydd-dyn ac yn crymu ar wahan oherwydd waliau mewnol mwy trwchus na allanol. mandwll y stomata yn agor.
57
beth yw'r camau am gau y stomata?
1. K+ yn gadael y celloedd gwarchod trwy trylediad 2. malad yn troi nol i startsh ac yna dwr yn gadael y celloedd gwarchod trwy osmosis 3. celloedd gwarchod yn crebachu 4. stomata yn cau wrth i'r celloedd gwarchod dychwelyd nol i'w siap gwreiddiol