Traumatologie bovenste lidmaat Flashcards
claviculafracturen: inleiding
- 2-5% van alle fracturen bij volwassenen
- Vaak het gevolg van matig tot hoogenergetische ongevalsmechanismen
- Sportblessures zijn verantwoordelijk voor bijna de helft van alle claviculafracturen
claviculafracturen: diagnose
Klinisch:
- pijn ter hoogte van de clavicula (schouderregio) met zwelling en functio laesa
- de patiënt gaat meestal zijn arm spontaan ondersteunen om de pijn te verminderen
Radiologische onderzoeken:
- standaard Rx-opnames (röntgen);
- CT-scan (enkel standaard bij mediale claviculafracturen)
clavicula: classificatie
Claviculafracturen worden verdeeld in vijf delen:
- mediale 1/5e: mediale claviculafractuur;
- middelste 2/5e-4/5e: midschaft claviculafractuur;
- laterale 1/5e: laterale claviculafractuur
De laterale claviculafractuur wordt onderverdeeld volgens de Neer-classificatie:
- Neer-type 1: onverplaatst, coraco-claviculaire ligamenten intact;
- Neer-type 2: verplaatst, coraco-claviculaire ligamenten gescheurd of lateraal van fractuur;
- Neer-type 3: intra-articulaire fracturen
Indicatie voor conservatieve behandeling clavicula
- Onverplaatste (of weinig verplaatste) fracturen
- Fracturen bij kinderen
-> Geen bewezen voordeel van enige vorm van immobilisatie (draagdoek versus cijfer-8 verband)
chirurgische behandeling: schaftfracturen clavicula -> herstel lengte, as en rotatie
Eenvoudige fracturen (zeldzaam bij kinderen): intramedullaire nagel (relatieve stabiliteit, indirecte heling).
Complexe en sterk verplaatste fracturen: plaatosteosynthese (bridge plating; relatieve stabiliteit, indirecte heling).
=> geen contact tussen de fragmenten, >2 cm verkorting = sterk verplaatst (-> na week kan het toch sterk verplaatst zijn dus altijd P goed opvolgen en meer röntgen foto’s nemen)
- Chirurgische behandeling: laterale fracturen (Neer-type 2):
De behandeling is afhankelijk van de grootte van het laterale botfragment:
Groot: plaatosteosynthese (anatomisch gevormde plaat);
Klein (of communitief):
- Haakplaatosteosynthese -> nadeel: je mag arm niet meer dan 90° abd anders is humerus kop gebroken -> moet dus altijd verwijderd worden na 3 maanden
- Sutuurfixatie (tight rope): reconstructie van de coraco-claviculaire ligamenten
Chirurgische behandeling: mediale fracturen:
- In de meeste gevallen zal hier worden geopteerd voor een conservatief beleid
- De nabehandeling is gelijkaardig aan deze voor de claviculaschaftfracturen
nabehandeling claviculafractuur: conservatief
- Draagdoek (of sling) gedurende een drietal weken -> Geen bewezen voordeel van enige vorm van immobilisatie (draagdoek versus cijfer-8 verband).
- Nadien, op geleide van de pijn, starten met mobiliseren. Belasten vanaf 6 weken (of eerder als de pijn het toelaat).
- Geen contactsport gedurende een drietal maanden
nabehandeling claviculafractuur: chirurgsich
Plaatosteosynthese
- (midschaftfractuur): Meteen mobiliseren en belasten.
Haakplaatosteosynthese:
- plaat verwijderen na 3 tot 4 maanden
- tot die tijd mag de patiënt niet mobiliseren boven 90° abductie
Tight rope: ook 3-4m maar moet niet verwijderd worden
scapulafractuur: inleiding
- Scapulafracturen zijn zeldzame fracturen (0,4-1% van alle fracturen).
- Ze zijn meestal het gevolg van een hoog energetisch impact.
- -> geassocieerde letsels: ribfracturen, thoraxletsels of wervelfracturen
scapulafractuur: diagnose
- Klinisch: vaak aspecifiek
-
Radiologische onderzoeken:
o standaard Rx-opnames (röntgen)
o CT-scan (bij gewrichtsfracturen, meestal)
scapulafractuur: behandeling
Niet op examen
- De meeste scapulafracturen kunnen conservatief worden behandeld.
- Indicaties voor operatieve behandeling zijn:
o glenoïdrandfracturen met geassocieerde instabiliteit
o verplaatste intra-articulaire (glenoïd)fracturen
o belangrijk verplaatste fracturen van de glenoïdhals/laterale scapulapijler
o volledig verplaatste fractuur van de uitsteeksels
o floating shoulder -> als humerus niet meer vasthangt aan thoraxwand, clavicual hangt volledig los vd thoraxwand
Proximale humerusfractuur: inleiding
- Frequent voorkomende fractuur.
- Ze maken 6% uit van alle fracturen bij volwassenen en zijn vaak gerelateerd aan osteoporose.
- Bij ouderen zijn ze de derde meest voorkomende fractuur na die van de heup en de pols.
- De meeste zijn het gevolg van een laagenergetisch trauma (banale vallen)
Proximale humerusfractuur: diagnose
Klinisch:
- pijn ter hoogte van de schouderregio
- proximale humerusfracturen kunnen gepaard gaan met heel uitgebreide ecchymosen (blauwe plekken)
Radiologische onderzoeken:
- standaard Rx-opnames (röntgen)
- CT-scan (meestal wel uitgevoerd; gewrichtsfracturen)
Proximale humerusfractuur: classificatie
Bijna alle classificaties zijn gebaseerd op de mogelijke aanwezigheid van vier fragmenten:
- kop (fractuurlijn ter hoogte van collum anatomicum)
- schaft (fractuurlijn ter hoogte van collum chirurgicum)
- tuberculum majus
- tuberculum minus
Proximale humerusfractuur: behandeling
- Proximale humerusfracturen helen conservatief meestal vrij snel, tenzij bij uitgesproken verplaatsing van de vier fragmenten.
- De keuze voor behandeling zal dan ook in de eerste plaats afhankelijk zijn van de verplaatsing van deze fragmenten.
Proximale humerusfractuur: conservatieve behandeling
- Onverplaatste proximale humerusfracturen en fracturen waarvan de verplaatsing de levenskwaliteit van de patiënt niet beïnvloedt (bij ouderen vaak conservatief
–> Aanleggen van een draagdoek of adductieverband -> na week starten met pendel oefeningen, om frozen shoulder te vermijden
Proximale humerusfractuur: chirurgische behandeling: technieken
- Wnr anatomische reductie en stabiele fixatie kan w bereikt bij verplaatste fracturen -> osteosynthese
Technieken:
- plaatosteosynthese (hoekstabiel);
- intramedullaire nagel;
- voor de operatieve behandeling van tuberculum majus en/of minusfracturen kunnen stevige hechtdraden worden gebruikt -> rotator cuff
Proximale humerusfractuur: chirurgische behandeling: factoren die de stabiliteit van fixatie negatief beïnvloeden
- Osteoporose
- Residueel botdefect
- Varuspositie van de humeruskop ten opzichte van de schaft
- Bij bejaarde patiënten kan, wanneer het *risico op avasculaire necrose *te groot is of wnr een anatomische reductie en stabiele fixatie niet realiseerbaar zijn, een gewrichtsprothese worden geplaatst –> Reversed schouderprothese
Proximale humerusfractuur: nabehandeling: conservatief
- Draagdoek gedurende 2 tot 3 weken, gevolgd door actief geassisteerd mobiliseren binnen de pijngrenzen
- 6 weken geen belasting toegestaan
Proximale humerusfractuur: nabehandeling: chirurgisch
- postoperatief meteen volledig te mobiliseren
- 6 weken postoperatief geen belasting toegestaan
humerusfracturen: inleiding
Verschillende ongevalsmechanismen kunnen aanleiding geven tot humerusschaftfracturen. Voorbeelden zijn:
- gedirect geweld (bijvoorbeeld een slag of een val op de bovenarm)
- indirect geweld door een val op de gestrekte arm of door geforceerde draaiing tegen weerstand (armworstelen)
humerusfracturen: diagnose
Klinisch:
- pijn ter hoogte van de bovenarm
- arbitraire stand
- zwelling en functio laesa
- nervus radialisletsel (10-12% van de gesloten fracturen) -> extensie pols en vingers -> controleren tijdens en voor operatie of functie intact is
Radiologische onderzoeken:
- standaard Rx-opnames (röntgen)
humerusfracturen:
conservatieve behandeling
- Dr de heel sterke en rijk doorvloeide spiermantel id heling van humerusschaftfracturen meestal geen probleem
- De kans op complicaties is met een conservatieve therapie wel hoger vergeleken met een operatieve therapie
humerusfracturen:
chirurgische behandeling
Behandelingsopties bestaan:
- intramedullaire nagel
- plaatosteosynthese
humerusfracturen:
chirurgische behandeling: absolute indicaties
- open fracturen
- polytrauma
- bilaterale fracturen
- pathologische fracturen
- floating elbow (fractuur boven-en onder de elleboog)
- geassocieerd vaatletsel
- secundaire radialisverlamming (ontstaan na manipulatie of na een periode van bracing)
- non-union
humerusfracturen:
chirurgische behandeling: relatieve indicaties
- lange spiraalfracturen
- verplaatste dwarse fracturen o plexus brachialisletsel
- obesitas
- neurologische aandoeningen
humerusfracturen:
nabehandeling: conservatief
- draagdoek gedurende 1 tot 2 weken, gevolgd dr het dragen van een functional (Sarmiento) brace
- 6 weken zijn enkel onbelaste mobilisatie-oefeningen
humerusfracturen: nabehandeling: chirurgisch
- onmiddellijk mobiliseren en belasten
distale humerusfracturen: inleiding
- Dit zijn vaak gewrichtsfracturen die ontstaan als gevolg van indirect inwerkend geweld door een val op de uitgestrekte hand met hyperextensie in het ellebooggewricht.
- Vooral bij oudere patiënten met osteoporose kan deze fractuur ook ontstaan door direct inwerkend geweld (val op de elleboog).
distale humerusfracturen: diagnose
- Klinisch: lokale pijn, zwelling en functio laesa
-
Radiologische onderzoeken:
o standaard Rx-opnames (röntgen)
o CT-scan: meestal wel uitgevoerd (gewrichtsfractuur), soms 3D
distale humerusfracturen: chirurgische behandeling
- Absolute stabiliteit (directe botheling) en een perfect anatomisch herstel: plaatosteosynthese
ook plaat bij ulna -> prox ulna zit in de weg, ulna doorzagen en omklappen zodat ze beter zicht krijgen - Bij complexe (osteoporotische) fracturen kan het soms noodzakelijk zijn om een elleboogprothese te plaatsen
o bot te slecht dan gaan ze elleboogprothese plaatsen, goede mobiliteit maar amper kracht dus liefst niet bij jon- geren
o weke delen moeten goed ontzwellen dan pas operatie
distale humerusfracturen: nabehandeling
- Patiënten die operatief worden behandeld voor een gewrichtsfractuur, mogen postoperatief direct mobiliseren.
- Er is echter tot 6 weken postoperatief geen belasting toegestaan
olecranonfracturen: inleiding
- Olecranonfracturen maken ongeveer 1% uit van alle fracturen.
- Ze worden vaak veroorzaakt door een val op de elleboog of door de elleboog te stoten (verkeersongeval)
olecranonfracturen: diagnose
Klinisch:
- lokale pijn en zwelling
- haemarthros
- onvermogen de elleboog actief te strekken
Radiologische onderzoek:
- standaard Rx-opnames (röntgen) -> bij complexe uitzonderlijk soms een CT-scan
olecranonfracturen:
chirurgische behandeling
Gewrichtsfractuur:
- absolute stabiliteit (directe botheling)
- perfect anatomisch herstel
–> (tension band wiring)
–> compressieplaatosteosynthese
olecranonfracturen:
nabehandeling (conservatief en chirurgisch)
Conservatieve behandeling:
- gips gedurende 6 weken -> bij oude personen omdat osteosynthese kan falen en materiaal kan afbreken
Chirurgische behandeling -> bij jongere mensen altijd operatie
- direct mobiliseren
- geen belasting gedurende 6 weken postoperatief
radiuskopfractuur: inleiding
- Radiuskopfracturen zijn gewrichtsfracturen.
- Het specifieke van de radiuskop is dat het onderdeel is van twee vlak bij elkaar gelegen gewrichten:
o het radiocapitellaire gewricht
o het proximale radio-ulnaire gewricht - Radiuskopfracturen worden vaak veroorzaakt door indirect inwerkend geweld (val op de gestrekte arm).
radiuskopfractuur: diagnose
Klinisch:
- lokale pijn en zwelling;
- pijn bij druk op de radiuskop, vooral bij (passieve) pro- en supinatiebeweging.
Radiologische onderzoeken:
- standaard Rx-opnames (röntgen)
- CT-scan: bij twijfel over de uitgebreidheid van de fractuur.
radiuskopfractuur:
conservatieve behandeling
Bij onvolledige of onverplaatste fracturen kan worden gekozen voor een conservatieve behandeling
radiuskopfractuur: chirurgische behandeling
Bij verplaatste fracturen (> 2 mm) zal men opteren voor een operatief herstel
- absolute stabiliteit (directe botheling)
- perfect anatomisch herstel
–> interfragmentaire compressieschroeven
–> radiuskopprothese (of soms zelfs voor een radiuskopresectie
§ als herstel niet mogelijk is, levensduur van 10j
§ bij belasting wel minder stabiliteit in elleboog
radiuskopfractuur:
conservatieve nabehandeling
- draagdoek gedurende 1 tot 2 weken (er mag meteen worden gemobiliseerd)
- belasting is niet toegelaten gedurende een 6-tal weken
radiuskopfractuur: chirurgische nabehandeling
- postoperatief meteen volledig mobiliseren (geen gipsimmobilisatie)
- tot 6 weken postoperatief geen belasting toegestaan
distale bicepspeesruptuur: inleiding
- Een distale bicepspeesruptuur is een relatief zeldzame aandoening.
- Een bicepspeesruptuur treedt meestal op ten gevolge van een abrupt ongecoördineerd aanspannen van de bicepsspier (heffen van zware voorwerpen).
- Meestal treedt een ruptuur op in een pees die **al degeneratief ** veranderd was ter hoogte van de aanhechting (tuberositas radii)
distale bicepspeesruptuur: diagnose
Klinisch:
- ecchymose ter hoogte de bovenarm
- abnormale positie van een spierbuik van de biceps: Popeye sign
- palpabel defect thv de distale biceps, die toeneemt bij flexie van de elleboog
- abnormale hook test
**Radiologische onderzoeken: **
- echografie (enkel bij twijfel of in uitzonderlijke gevallen een MRI)
distale bicepspeesruptuur: behandeling
Chirurgische behandeling: een volledige distale bicepspeesruptuur moet meestal operatief worden hersteld
distale bicepspeesruptuur: nabehandeling
- Postoperatief gips gedurende een 2-tal weken in 90 graden.
- Nadien zal een extensiebeperkende brace worden voorgeschreven.
- De extensiebeperking zal gradueel (per 2-3 weken) worden afgebouwd.
- Totale duur van het dragen van deze brace is 8-12 weken.
- Tonificaties zijn pas toegelaten na 12 weken
fracturen vd radius- en of ulnaschaft: inleiding
- Deze letsels zijn vaak het gevolg van direct op de onderarm inwerkend geweld door een val, stoot of slag
- Vaak hoog energetische krachten
fracturen vd radius- en of ulnaschaft: diagnose
- Klinisch: lokale pijn, zwelling en functio laesa
- Radiologische onderzoeken: standaard Rx-opnames (röntgen)
fracturen vd radius- en of ulnaschaft: behandeling
- De onderarm wordt gezien als een ‘rotataire’ eenheid
- De behandeling van radius- en ulnaschaftfracturen is daarom een uitzondering ten opzichte andere schaftfracturen
–> compressie plaatosteosynthese
–> absolute stabiliteit (directe botheling)
–> perfect anatomisch herstel -> als er afwijking is, is er pro/supinatie verlies
–> geen callusvorming! - Bij sterk communitieve fracturen zal de biologie van de fractuur primeren en kiest men voor relatieve stabiliteit (bridge plating) en indirecte botheling
- veel schade aan onderliggende weke delen -> kiezen!
o biologische fractuur genezing: relatieve stabiliteit zodat breuken zeker genezen, met grote overbrugging vd fractuur, met indirecte botheling
o bot zo goed anatomisch te herstellen
fracturen vd radius- en
of ulnaschaft: nabehandeling
- Patiënten die operatief worden behandeld, mogen postoperatief direct mobiliseren en belasten (het betreft hier geen gewrichtsfractuur)
distale radiusfracturen: inleiding
- Deze letsels ontstaan meestal als gevolg van indirect inwerkend geweld door een val op de uitgestrekte hand
distale radiusfracturen: diagnose
- Klinisch: lokale pijn, zwelling en functio laesa
-
Radiologische onderzoeken:
o standaard Rx-opnames (röntgen)
o CT-scan (niet standaard)
distale radiusfracturen: behandeling
- Bij weinig of onverplaatste fracturen kan worden gekozen voor een conservatieve behandeling met gipsimmobilisatie
- Kinderen -> gesloten reductie en Kirschner-pinning gevolgd door gispimmobilisatie
- Volwassenen-> plaatosteosynthese
- Zeer complexe / sterk gezwollen / open fracturen / poly- trauma patiënten -> fixateur externe
Distale radiusfracturen: nabehandeling
- Conservatieve behandeling: gipsimmobilisatie gedurende 6 weken
- Gesloten reductie en Kirschner-pinning: gipsimmbilisatie gedurende 6 weken (nadien verwijderen pinning en gips)
- Chirurgische behandeling met plaatosteosynthese: post- operatief mobiliseren. Tot 6 weken postoperatief niet be- lasten
- Chirurgische behandeling met fixateur externe: mobilisatie van het polsgewricht is niet mogelijk -> vingers en duim wél mobiliseren!
