Þunglyndi og kvíði

Question 1

Hvað er kvíði?

Answer 1

Óþægileg og ástæðulaus kvíðatilfinning auk líkamlegra einkenna
Kvíði verður vandamál þegar hann er langvinnur, aukinn og truflar eðlilega starfsemi
Kvíði er EKKI eðlilegur hluti af öldrun en það eru ýmisleg verkefni sem tengjast öldrun sem geta stuðlað að kvíða (t.d. langvinnir sjúkdómar, vitræn skerðing og missir)

Question 2

Hvert er hlutfall kvíða hjá öldruðum?

Answer 2

3,5-12% af eldra fólki er með kvíðagreiningu
15-20% eru með einkenni kvíða og enn hærra hlutfall þeirra sem eru veikir

Question 3

Hverjir eru helstu áhættuþættir kvíða hjá öldruðum?

Answer 3

Kona, búa í borg, saga um óhóflegar áhyggjur, léleg líkamleg heilsa, slæm félagsleg og fjárhagsleg staða, erfiðir lífsviðburðir, þunglyndi og alkóhólismi

Question 4

Hvaða slæmu afleiðingar hefur kvíði í för með sér hjá öldruðum?

Answer 4

Minni líkamleg virkni og færni
Misnotkun á efnum
Minnkuð lífsánægja og lífsgæði
Aukin dánartíðni

Question 5

Hvaða sjúkdómar geta valdið kvíða?

Answer 5

Hjartsláttaróregla
Bráðarugl
Heilabilun
Lungnaþemba
Hjartabilun
Ofstarfsemi á skjaldkirtli
Sykurfall
Blóðþrýstingsfall (stöðutengt)
Lungnabjúgur
Blóðtappi í lungum

Question 6

Hvaða lyf geta valdið kvíða?

Answer 6

Blóðþrýstingslyf
Svefnlyf
Hjartalyf
Sterar

Question 7

Hver er helsta meðferðin gegn kvíða hjá öldruðum?

Answer 7

Lyfjameðferð: SSRI, stuttverkandi Benzó-lyf
ATH benzólyf geta valdið syfju, dettni, skertri vitrænni getu og fíkn
Annað en lyfjameðferð: HAM, slökun, jóga, stuðningshópar, viðtöl, afþreyging, samvera og meðferð með aðstoð dýra
Aldrei of seint að byrja meðferð til að bæta andlega líðan

Question 8

Hvert er algengi þunglyndis hjá öldruðum?

Answer 8

Árið 2015 voru 45% íbúa á hjúkrunarheimilum með þunglyndisgreiningu

Question 9

Þunglyndi hjá öldruðum - staðreyndir

Answer 9

Þunglyndi er ein af megin ástæðum fyrir flutningi inn á hjúkrunarheimili
Það að vera veikur tvöfaldar líkur á þunglyndi og það að vera þunglyndir tvöfaldar líkur á að veikjast

Question 10

Hvernig afleiðingar hefur þunglyndi í för með sér hjá öldruðum?

Answer 10

Verri færni
Lengri tíma að ná bata eftir aðgerð eða veikindi
Meiri notkun á heilbrigðiskerfinu
Skertri vitrænni getu
Næringarskorti
Minni lífsgæðum
Auknum sjálfsvígum
Hærri dánartíðni

Question 11

Hverjar eru helstu orsakir þunglyndis hjá öldruðum?

Answer 11

Þættir sem geta stuðlað að þunglyndi: heilsa, kyn (kona), slæm félagsleg og fjárhagsleg staða, persónuleiki, missir, skert færni, líffræðilegar ástæður (boðefni í heilanu, truflun á hormónakerfum)
Ýmis lyf: blóðþrýstingslyf, hjartalyf, sýklalyf
Alkóhólismi
Missir maka
Umönnunarbyrði (einstaklings með heilabilun)
Fjölskyldusaga um þunglyndi

Question 12

Hvaða heilsufarslegir þættir geta stuðlað að þunglyndi?

Answer 12

Hjartasjúkdómar
Innkirtlasjúkdómar (skjaldkirtilssjúkdómar og sykursýki)
Krabbamein
Alzheimersjúkdómur (50%)
Parkinsonssjúkdómur (40%)
Heilaáfall (25%)
Næringar og efnaskiptasjúkdómar (B12 skortur, næringarskortur)
Veirusýkingar (herpes zoster, lifrarbólga)
Augnbotnahrörnun

Question 13

Hvaða aðrir þættir eru áhættuþættir fyrir þunglyndi?

Answer 13

Sorg, fjölskyldusaga, flutningur á hjúkrunarheimili, breytingar á umhverfi, búa einn, missir (sjálfræði, einrými, líkamshluta, fjölskyldu, maka…)

Question 14

Þunglyndi hjá fólki með Alzheimer eykur hættu á:…

Answer 14

Stofnanavistun
Aukinni umönnunarbyrði
Aukinni dánartíðni
Minni lífsgæðum

Question 15

Alzheimer og þunglyndi - facts

Answer 15

50% þeirra sem eru með Alzheimersjúkdóm eru líka með alvarlegt þunglyndi
Orsakir þunglyndis hjá þeim sem eru með Alzheimersjúkdóm eru taldar geta verið vegna líffræðilegra tenginga á milli þessara sjúkdóma
Einnig vegna þess að einstaklingurinn er meðvitaður um stöðuga hrörnun og afturför

Question 16

Hvaða einkenni segir aldrað fólk með þunglyndi frá?

Answer 16

Líkamleg vanlíðan
Svefnleysi
Lystarleysi
Megrun
Skerðing á minni
Langvinnir verkir
Þessi einkenni geta birst í mörgum öðrum veikindum og jafnvel sumum öldrunarbreytingum þannig það getur verið erfitt að átta sig á því að aldraðir séu með þunglyndi

Question 17

Hver eru helstu einkenni þunglyndis í öldruðum?

Answer 17

Minni orka
Minnkað frumkvæði
Minni geta til að njóta
Vonleysi
Aukin þörf fyrir stuðning
Hugsa ekki um útlit
Erfiðleikar við að framkvæma ADL
Halda sig til hlés frá fólki eða athöfnum sem fólk þótti áður skemmtilegt
Minni kynhvöt
Mikill áhugi á dauðanum
Uppgjöf
Minnis truflanir (pseudodementia; hraðari breyting en hjá þeim sem eru með dementiu)

Question 18

Hvaða einkenni þunglyndis geta komið fram hjá öldruðum sem eru einnig með heilabilun?

Answer 18

Óróleiki
Endurteknar setningar

Question 19

Hvernig er greining og meðferð þynglyndis hjá öldruðum?

Answer 19

Geriatric depression scale (GDS) - greining
Besta meðferð eru lyf og sálfræðimeðferð
Stuðningur frá fjölskyldu
Félagslegur stuðningur
Fræðsla
Úrvinnsla sorgar
Hugræn atferlismeðferð
Viðtalsmeðferð
Tai chih

Question 20

Hvað er endurminningarmeðferð?

Answer 20

Bætir líðan aldraðra með þunglyndi
Ánægjuleg reynsla sem eykur lífsgæði
Eykur félagslega virkni og tengingu við aðra
Vitræn örvun
Eykur samskipti við aðra
Með einstaklingum eða hópi