Hrumir og fjölveikir aldraðir; sjúkdómar á efri árum

Question 1

Hvað gerir aldraða að sérhópi í heilbrigðisþjónustu?

Answer 1

Aldurstengdar breytingar
Aldurstengdir sjúkdómar
Breytileiki í sjúklingahópi
Sjúkdómsbyrði
Ódæmigerð birtingarmynd sjúkdóma
Flókin lyfjameðferð
Aukin þörf fyrir félagslegan stuðning
Tjáskiptaerfiðleikar
Önnur meðferðarmarkmið
Færniskerðing

Question 2

Hvað eru athafnir daglegs lífs (ADL)?

Answer 2

Hreyfifærni
Þvo sér
Klæða sig
Komast á salerni
Stjórn á þvagi og hægðum
Matast

Question 3

Hvernig metum við ADL getu?

Answer 3

Með Barthel kvarðanum

Question 4

Hvað eru flóknari athafnir daglegs lífs (IADL)?

Answer 4

ELda mat
Þrífa hús
Þvo þvott
Nota síma
Komast á milli staða og kaupa inn
Sjá um fjármál
Taka lyf

Question 5

Hvað er langvinnur sjúkdómur?

Answer 5

Sjúkdómur/heilsuvandi sem varir a.m.k. 1 ár og krefst áframhaldandi læknismeðferðar og/eða skerðir ADL-færni

Question 6

Hver eru meðferðarmarkmiðin í langvinnum sjúkdómum?

Answer 6

Meðhöndla en ekki lækna

Question 7

Hver eru hin þrjú mismunandi birtingarform langvinnra sjúkdóma?

Answer 7

Ekki lífshættulegir, t.d. gigt, sjón- og heyrnarskerðing
Alvarlegir og lífshættulegir t.d. krabbamein, líffærabilanir, heilabilun og heilaáföll
Hrumleiki

Question 8

Hvað þýðir það að vera hrumur?

Answer 8

Að vera veikburða, stirður af elli
EKKI ÞAÐ SAMA OG HRUMLEIKI

Question 9

Hvað er hrumleiki?

Answer 9

Færniskerðing sem er á fleiri en einu sviði og sem eykur hættu á varanlegri skerðingu. Þetta vegna innri eða ytri þátta

Question 10

Hvað eru fjölveikindi (multimorbidity)?

Answer 10

Tveir eða fleiri langvinnir sjúkdómar

Question 11

Þeir sem eru fjölveikir…?

Answer 11

Eru í aukinni hættu á færniskerðingu
Hafa verri lífsgæði
Nota heilbrigðisþjónustuna meira
Dánartíðni er aukin

Question 12

Hver eru áhrif bráðra veikinda á hruman einstakling?

Answer 12

Álag á mörg líffærakerfi
Samvægi bregst
Versnun á langvinnum sjúkdómum
Auknar líkur á hjá- og milliverkunum lyfja
Álag á stuðningsnet
Ódæmigerð sjúkdómsmynd

Question 13

Af hverju er umhverfi sjúkrahúsa hættuleg öldruðum?

Answer 13

Meiri hraði
Spítalasýkingar
Auknar líkur á óráði
Byltur
Sár/legusár
Vannæring
Hreyfifærni skerðist
Þvagmissir ef kemst ekki á wc
Þurrkur

Question 14

Hvernig er öldrunarþjónustan að breytast?

Answer 14

Beinist að forvörnum, færni og endurhæfingu
Tekist á við langvinna sjúkdóma
Byggir á þjónustuneti sem dregur úr þörf fyrir bráðaþjónustu
Færist frá sjúkrahúsum og stofnunum
Byggir á notkun upplýsingatækni
BYggir á samvinnu teymis

Question 15

Hvað er heildrænt öldrunarmat?

Answer 15

Farið yfir vandamál og aðstæður sjúklings á mjög heildrænan hátt
Færni til daglegrar athafna er notuð sem útgangspunktur
Einfalt í framkvæmd

Question 16

Hvenær er best að gera heildrænt öldrunarmat?

Answer 16

Þegar sjúklingur er í sínu besta formi
Viljum lækna/bæta einstaklinginn áður en öldrunarmat er framkvæmt

Question 17

Hvenær á að taka samtalið um meðferðarmarkmið?

Answer 17

Best ef gert er við innskrift eða amk áður en alvarleg veikindi koma upp

Question 18

Hvernig fara samræður um meðferðarmarkmið fram?

Answer 18

Fara yfir ástand og horfur
Segja hvað er raunhæft
Þetta er læknisfræðileg ákvörðun
Best er ef vilji skjólstæðings liggur fyrir
Samtalið er til að fá fram sjónarmið og útskýra
Lagalega er þetta ekki ákvörðun aðstandenda
Ákvörðun læknis um meðferðarstig skal vera faglega og siðferðilega réttlætanleg, vel rökstudd og þjóna hagsmunum sjúklings

Question 19

Hvenær á að framkvæma lyfjayfirferð?

Answer 19

Þegar íbúi kemur inn
Á 6 mán fresti
Þegar íbúi er deyjandi
Pn við veikindi