Tekst 7 Flashcards
SAMOOCENA-
afektywna reakcja na samego siebie.
Ma dwoista naturę- cechy i procesu
Samoocena jako cecha
trwałe ustosunkowanie się jednostki do samej siebie, którym ludzie różnią się miedzy sobą –jedni wyższa, drudzy niższa samoocena.
W tym ujęciu samoocenę można badać i mierzyć, ustalić od czego zależy, na co wpływa i czemu służy.
Samoocena jako proces
bieżącego wartościowania własnej osoby ukierunkowany na cel, jakim jest pozytywny wniosek na własny temat.
SAMOOCENA DEKLARATYWNA
po prostu samoocena, świadome przekonanie na temat ogólnej wartości własnej osoby, mierzone za pomocą słownych deklaracji , jak dalece człowiek zgadza się z opiniami na swój temat. Deklaracje takie cechują się dużą stabilnością czasową i zgodnością wewnętrzną.
Miara samooceny deklaratywnej:
Skala Samooceny ROSENBERGA
Skala Samooceny jak Stanu; która mierzy samoocenę jako bieżące, a nie trwałe przekonanie na temat wartości własnej osoby i bardziej nadaje się do wychwytywania zmian w samoocenie.
Samoocena ukryta
bezwiedny stosunek do samego siebie, który NIE
wynika ze świadomych opinii na własny temat, ale z wartościowania obiektów skojarzonych z ja. Im bardziej pozytywne te obiekty, tym lepsza samoocena ukryta.
Niska stabilność czasowa.
Nuttin:
badanie inicjałów liter własnych imion i nazwisk – bardziej lubiane.
Wyjaśnianie samooceny
50% - geny (30-70)
neurotyzm, ekstrawersja i sumienność.
Crocker i Wolfe
badania; 7 dziedzin na których studenci opierają samoocenę: wsparcie rodziny, współzawodnictwo z rówieśnikami, wygląd fizyczny, miłość Boża, kompetencje szkolna, cnoty i aprobata innych. Jednak w badaniach wychodzi związek tylko z osiągnięciami akademickimi.
otrzymywanie wsparcia
dwuznaczne; z jednej strony pomaga, z drugiej np. otrzymanie pomocy powoduje spadek samooceny.
to CO MYŚLĄ, O NAS INNI: szczególnie Ci, z których zdaniem się liczymy. To co człowiek myśli o sobie jest silnie skorelowane z tym co myślą o nas inni.
Kwestionariusze do pomiary samooceny, związane są z takimi zmiennymi, jak:
(1) poczucie i pragnienie wewnętrznej kontroli
(2) motywacja osiągnięć
(3) wytrwałość i potrzeba aprobaty społecznej
(4) zadowolenie z życia
(5) skłonność do częstego przeżywania uczuć pozytywnych, a rzadko negatywnych.
DANE PODŁUŻNE (Trzesniewski: badania,
niska samoocena w wieku dorastania,
pozwala przewidywać nasilone problemy ze zdrowiem psychicznym i fizycznym, z prawem,
przerwanie nauki itp. w wieku 26lat, wyszło tak w obiektywnie mierzonych wskaźnikach.
M.in. te badania pozwoliły przewidywać, że niska samoocena skutkuje pojawieniem się
depresji 4-9lat później
Ciemne strony wysokiej samooceny:
- skłonność do zwracania większej uwagi na swoje kompetencje połączone z funkcjonowaniem zadaniowym niż społecznym
- w warunkach zagrożenia poczucia własnej wartości – osoby z wysoką samooceną stają się
antagonistyczne. Usiłują tez odbudować własne poczucie niezależności i kompetencje - korelacje z narcyzmem
POCHLEBNE SĄDY O SOBIE:
- ludzie konsekwentnie wykazują tą zależność
- badania Grzelaka- brak wody, ja altruistycznie, inni egoistycznie
- człowiek przecenia siebie czy nie docenia innych?
efekt bycia lepszym niż przeciętnie
przeciętny człowiek sądzi, że jest lepszy od
przeciętnego pod każdym względem
Atrybucje
zewnętrzne / wewnętrzne
globalne / specyficzne
stałe / zmienne
Wewnętrzny charakter atrybucji
silniej reagujemy na to, czego przyczyn upatrujemy w sobie.
Stała atrybucja
nasila oczekiwanie skierowane w przyszłość – teraz zawaliłem egzamin bo jestem mało inteligentny to zawsze będę zawalać.
Globalna atrybucja
decyduje o zakresie naszych oczekiwań np. jeśli przyczyna specyficzna to: jestem kiepski z matematyki, ale nie mam się co obawiać sprawdzianu z polskiego. Jeśli przyczyna globalna: jestem głupi więc nic nie zdam.
pesymistyczny styl wyjaśniania-
skłonność do tłumaczenia własnej porażki przyczynami wewnętrznymi, globalnymi i stałymi. Prowadzi do depresji.
egotyzm atrybucyjny
skłonność do bardziej wewnętrznego wyjaśniania sukcesów i zewnętrznego wyjaśniania porażek; słabszy w indywidualistycznych krajach Europy Zach niż w kolektywistycznych Europy Wsch, a bardzo silny w USA.
Wszystkie rodzaje psychopatologii wiążą się z obniżeniem egotyzmu – szczególnie depresja i lękowe.
TEORIA AUTOWERYFIKACJI
z ja związany jest nie tylko motyw samooceny, ale także motyw autoweryfikacji oznaczający dążenie do zgodności między już istniejącymi przekonaniami o sobie a nowo nadchodzącymi informacjami na własny temat.
autoweryfikacja u osób o wysokiej samoocenie:
autoweryfikacja i samoocena w tym samym kierunku
autoweryfikacja u osób o niskiej samoocenie:
przeciwne kierunki: potwierdzenie jednego przeczy
drugiemu.
PORÓWNANIE SPOŁECZNE
to porównanie siebie z innymi, rządzi nim samoocena -
porównujemy się tak, żeby wypaść dobrze ( wybór osób do porównań, fabrykowanie nowych obiektów porównań, wybór porównywanej treści, zaprzeczanie ważności aspektów, unikanie porównań).
MODEL UTRZYMYWANIA SAMOOCENY – Abrahama Tessera:
zakłada, że jeśli inna osoba uzyskuje wyniki wyższe od jednostki, ta ostatnia traci na samoocenie. Spadek samooceny jest tym większy im większy sukces odniosła inna osoba oraz im pozostaje bliższa jednostce.
Aby podtrzymać samoocenę i osłabić zagrożenia, człowiek zgodnie z MUSem musi:
(1) starać się zmniejszyć bądź zwiększyć różnicę między wynikami własnymi, a cudzymi
(2) człowiek może nasilić lub osłabić bliskość stosunku do innej osoby. Bliskość nam zagraża jeśli ktoś ma sukcesy w tej samej dziedzinie (badania Plebana i Tessera)
(3) zmiana postrzegania dziedziny jako istotnej lub nieistotnej dla definicji własnego ja (Plebana i Tessera)
Autoafirmacja:
-to potwierdzenie integralności, czyli ogólnej wartości własnej osoby jako kogoś „dobrze
przystosowanego i moralnego, a więc sprawnego, dobrego, wewnętrznie spójnego, zdolnego
do dokonywania wyborów itd.”
motyw egotystyczny
motyw obrony, utrzymania i podwyższenia dobrego mniemania o sobie
najważniejsze czynniki włączające motyw samooceny.
1 - Wielkość zagrożenia wartości ja
2 - wysoka samoocena
3 - koncentracja świadomej uwagi na sobie
KOMPENSACYJNA reakcja na zagrożenia samooceny
(1) odrzucenie zagrażającej inf, po przez podważenie wiarygodności lub zaatakowanie źródła
(2) skierowanie uwagi na inne informacje pozwalające podbudować samoocenę
reakcja ZAŁAMANIA-
faktycznie obniżenie oczekiwań związanych z własną osobą i dostosowanie (akomodacja) samooceny do zagrażającej informacji.
Funkcje samooceny:
- OCHRONA PRZED LĘKIEM:
- ZAPOBIEGANIE WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU
- WSPOMAGANIE REALIZACJI CELÓW:
socjometr
wskaźnik bieżącej akceptacji jednostki przez jej
otoczenie społeczne
sprawczość i wspólnotowość, co jest dla nas ważniejsze (dla samooceny)
sprawczość
jednak gdy wspólnotowość + kultura+stereotyp -> to większy wyznacznik samooceny niż sprawczość
samoocena a subiektywne szczęście
podobne, ale szczęście nie koreluje z osobowością wielka 5
Teoria dysonansu poznawczego:
- Leon Festinger
- ludzie dążą do zgodności między różnymi przekonaniami o tej samej sprawie i spójności między swoimi poglądami a zachowaniem
Reakcje usuwające dysonans:
- zmiana postaw i opinii
- uzasadnienie swojego zachowania
- zamrożenie decyzji (wzrost subiektywnej atrakcyjności opcji przyjętej, a spadku atrakcyjności opcji odrzuconej)
