Tekst 2 Flashcards
Instynkty
wrodzone wszystkim ludziom tendencje do różnych zachowań wzbudzanych pojawieniem pewnych bodźców „wyzwalających” te tendencje
Motywy
świadomy lub automatyczny proces nadający ludzkiemu działaniu energię i kierunek
Dlaczego podstawowe motywy są tak ważne?
- powszechność występowania wśród jednostek, społeczeństw i kultur
- siła- są realizowane pomimo przeszkód, mają zdolność do wyłączania innych motywów i włączania automatycznego, bez świadomego zamiaru
- realizacja tych motywów przynosi masywne korzyści jednostce, poprawiając jej funkcjonowanie psychiczne i zdrowotne
- trwała deprywacja tych motywów ma dla człowieka szkodliwe skutki
Motyw przynależności
- silny i uniwersalny motyw- wyjaśnienie ewolucyjne
- ludzie z dużą łatwością tworzą bezinteresowne więzy społeczne- nawet w niesprzyjających warunkach (dlatego nie można tego tłumaczyć za pomocą warunkowania)
- ludzie wkładają wiele wysiłku w relacje społeczne, pomimo że nie przynoszą one często żadnych korzyści
- ludzie źle znoszą zerwanie więzi nawet wtedy, gdy były one nie do końca zadowalające
- więzi wpływają na nasze życie emocjonalne, umysłowe (przekonania) i na zachowanie
- po aktywizacji samotności (np. film) ludzie przywołują cechy zwierzaka sprzyjające kontaktom społecznym oraz zwiększa się wiara w czynniki nadprzyrodzone
Wsparcie społeczne
zasoby psychiczne lub materialne, jakich inni udzielają nam, aby zwiększyć naszą zdolność radzenia sobie ze stresem.
Rodzaje wsparcia społecznego
- emocjonalne- okazywanie troski i zrozumienia dla naszych emocji, podtrzymywanie wiary w wartość naszej osoby
- informacyjne- doradzanie, pomaganie w zrozumieniu problemu oraz jego przyczyn, a także w znajdywaniu środków zaradczych
- praktyczne (instrumentalne)- pomaganie w wykonywaniu konkretnych działań, służenie pomocą fizyczną i materialną
Zalety wsparcia społecznego
wsparcie społeczne ogranicza stres i hamuje pojawienie się zespołu stresu pourazowego- wsparcie ma silniejszy pozytywny wpływ niż negatywny inne czynniki
liczba więzi- zwiększa odporność
wsparcie społeczne dawane ważniejsze niż otrzymywane
wsparcie uzyskiwane od partnera wpływa również na mniejszą zapadalność na depresję
integracja społeczna- faktyczne uczestnictwo w szerszej sieci kontaktów społecznych, jak poczucie wspólnoty i identyfikowanie się z odgrywanymi rolami społecznymi
uczestnictwo w gęstej sieci kontaktów sprzyja poddaniu się kontroli społecznej i uleganiu normom
Wykluczenie społeczne
niesie negatywne konsekwencje (problemy psychiczne, zdrowotne, ryzyko depresji i samobójstwa, zagrożenie chorobą Alzheimera, spada zdolność poznawcza)
subiektywna samotność obniża poczucie bezpieczeństwa, prowadzi nieświadomej wrażliwości na dalsze niebezpieczeństwo wykluczenia, co prowadzi do deformacji w postrzeganiu świata społecznego- bardziej negatywny, bardziej negatywne oczekiwania pod adresem innych działają jak samospełniające się przepowiednie)
Rodzaje wykluczenia społecznego
ostracyzm (najbardziej dotkliwy)- grupa ignoruje jednostkę i wyklucza ze swoich działań- pomija ją. W badaniu to np. trzy osoby rzucające piłką i jedna z nich jest ignorowana, podania tylko między dwoma osobami. Te akty manipulacji odrzucenia nie są nazwane w ten sposób
nazwane odrzucenie przez innych- 5- osobowa grupa. Potem wskazują z kim chcieliby pracować w 3- os grupie i w warunkach odrzucenia są informowani, że nikt ich nie wybrał, a w warunkach akceptacji- że wszyscy
ponowne przeżycie lub prymowanie wykluczenia- badani przypominają sobie sytuację, w której zostali wykluczeni przez grupę. Inna wersja to wyświetlanie podprogowe słów związanych z wykluczeniem
życie w samotności- osoby badane wypełniają kwestionariusz, jak myślą, że będzie wyglądało ich przyszłe życie. W warunkach wykluczenia dostają info, że przeżyją je w samotności, w warunkach kontrolnych brak takiej info, albo równie negatywna info, ale niezwiązana z wykluczeniem (np. chorowanie)
KONSEKWENCJE ODRZUCENIA SPOŁECZNEGO:
odrętwienie emocjonalne- ( też: wzrost progu odczuwania bólu, zwiększenie tolerancji na ból), zmniejszenie empatycznych reakcji na cierpienie innych
odrzucenie aktywizuje te same regiony mózgu, co odczuwanie bólu fizycznego
automatyczną i nieświadomą reakcją na odrzucenie jest (po początkowym odrętwieniu) nastawienie się na odczuwanie pożądanych, pozytywnych emocji
spadek sprawności logicznego myślenia, rozumowania, formułowania wniosków, choć nie osłabia automatycznych, prostych umiejętności umysłowych (np. zapamiętywanie słów)
spadek samokontroli- skłonność do dowolnej zmiany swoich impulsywnych reakcji (a raczej brak motywacji do sprawowania samokontroli)
odrzucenie prowadzi do agresji
Złudzenie kontroli
przecenianie swojego wpływu na zdarzenia, do jego faktycznej siły (nawet przy losowych zdarzeniach)
Kompensacyjna kontrola
ludzie na tyle pragną wiary w porządek świata, że kiedy spada ich poczucie osobistej kontroli nad biegiem zdarzeń, kompensują to sobie wzrostem wiary, że źródło porządku tkwi gdzieś na zewnątrz (świat, rząd, a nawet niebo)
zwiększenie poczucia kontroli powoduje:
wzrost wewn. motywacji do działania i zainteresowania tym, co się robi
wzrost twórczości i plastyczności myślenia lub działania
wzrost zgodności zachowania w wyznawanymi wartościami
wzrost wytrwałości w działaniu
wzrost pozytywnych emocji i samooceny
polepszenie samopoczucia psychicznego i obiektywnego stanu zdrowia
spadek skłonności do depresji, poczucia beznadziejności
Wewnętrzne poczucie kontroli
jest się kowalem własnego losu. Osoby maja większa skłonność do uczenia się na podstawie własnych zysków i strat, a zadania traktują jako sprawnościowe, a nie losowe.
Zewnętrzne poczucie kontroli
to, co nas spotyka, zależy od przypadku, losu, bogów, innych osób, nie od nas samych
teoria reaktancji
wyjaśnia gniew wywołany krótkotrwałym i niespodziewanym pozbawieniem kontroli. Odebrana możliwość staje się bardziej pociągająca, próbujemy ją zdobyć oraz odzyskać kontrolę
stan wyuczonej bezradności
brak kontroli jest oczekiwany i się przedłuża. Zanik zdolności do kontrolowania nowych sytuacji wskutek uprzedniego treningu bezradności. Wyuczona bezradność jest syndromem trzech deficytów:
- motywacyjnego- spadek motywacji do przejawiania nowych reakcji dowolnych
- poznawczego- spadek zdolności do spostrzegania związku między własnymi działaniami a ich konsekwencjami
- emocjonalnego- pojawienie się początkowego lęku, a potem depresji
informacyjny model bezradności
bezpośrednim powodem deficytów bezradności (spadku poziomy wykonania i negatywnych emocji) jest stan wyczerpania poznawczego, w jaki człowiek popada wskutek wielokrotnych prób poradzenia sobie z nierozwiązalnymi zadania w fazie treningowej
stan wyczerpania poznawczego
spowodowane tworzeniem różnych hipotez, z których każda jest fałszywa, gdyż jest czysto losowa. Poczucie, że nie rozumiemy i nigdy nie zrozumiemy, co się dzieje. Przestajemy formułować i sprawdzać hipotezy, niechęć do jakiegokolwiek wysiłku myślowego.
syndrom bezradności intelektualnej
intensywne wysiłki mające na celu zrozumienie czegoś, nie przynoszą rezultatów. Są na nią narażeni szczególnie uczniowie silnie, a nie słabo motywowani!
Koło zachowań społecznych
osie wspólnotowości i sprawczości
Wymiana zachowań wzdłuż osi wspólnotowości
reguła podobieństwa
Wymiana zachowań wzdłuż osi sprawczości
reguła komplementarności
Motyw poznania
osoby o silnej potrzebie poznania zapamiętują więcej przetworzonych info, co świadczy o głębszym ich przemyśleniu- bardziej podatne na silne niż słabe argumenty (nie ma tej prawidłowości u osób o słabiej potrzebie poznania). Są skłonne podejmować zadania wymagające dużego wysiłku myślowego bez korzyści zewnętrznych. Dbają o obiektywizm i poprawność wniosków. Posiadają szerszą wiedzę niż osoby o słabej potrzebie poznania.
Potrzeba domknięcia poznawczego
bieżąca potrzeba domknięcia poznawczego- zapotrzebowanie na wiedzę, aby móc wydać jakiś sąd
silny motyw domknięcia poznawczego- pragnienie, aby jak najszybciej mieć za sobą przetwarzanie info i dojść nawet do pochopnych wniosków, których człowiek jest gotów się potem kurczowo trzymać
Konsekwencje domknięcia poznawczego
- pospieszne chwytanie informacji – opieranie sądów i decyzji na podstawie wcześnie pojawiających się danych kosztem tych napływających później
- zamrożenie przekonań- podtrzymywanie raz uzyskanego domknięcia. Przyjmowanie także przekonań podzielanych przez większość => poglądy rzadziej atakowane w przyszłości
ujmowanie sytuacji w kategoriach raczej abstrakcyjnych niż konkretnych- subiektywnie większy stopień pewności, trudniej zmienić abstrakcyjne przekonanie (że ktoś jest agresywny) niż konkretne (czyli że ktoś po prostu sobie krzyczał)
Efekt pierwszeństwa
jeśli pierwsze dane są pozytywne, a następne negatywne, to ogólny osąd będzie bardziej pozytywny i na odwrót- częściej u osób o silnej niż słabej motywacji domknięcia poznawczego
Efekt asymilacji
podciąganie przetwarzanych danych do jakiejś już zaktywizowanej info
pdst błąd atrybucji
przecenianie wewnętrznych, a niedocenianie zewnętrznych czynników
Sposoby radzenia sobie z anomalią
akomodacja- zmiana struktury wiedzy tak, aby dopasować ją do nowej info- pochłania czas i zasoby umysłowe
asymilacja- podciągnięcie info sprzecznej z oczekiwaniami do tych oczekiwań- niekompletna i niewystarczająca
Płynna kompensacja
bezwiedne i natychmiastowe poczucie sensu w innej dziedzinie
Zastępowalność motywów
stała sekwencja dla większości motywów: włączenie- realizacja- wyłączenie (deprywacja motywu prowadzi do pobudzenia, zagrożenia i poczucia bezsensu, nasycenie zaś powoduje pozytywny stan emocjonalny i poczucie sensu) → kiedy np. motyw samooceny zostanie wzbudzony przez np. nieodwracalną porażkę, to możemy się uciec do jakiegoś innego motywu odbudowując dobry nastrój przez jego realizację
Strategie wyboru celów
strategia punktowa- już na wstępie odrzucamy liczne możliwości i budujemy wąską kategorię celów. Niechęć do zastępowania wybranego celu innym, silna frustracja w przypadku zablokowania możliwości realizacji celu, dokładne planowanie i przywiązywanie uwagi do szczegółów uważanych za ważne. Skuteczne w środowiskach obfitych w zasoby w dobrze znanych miejscach (współczesna Polska)
strategia przedziałowa- na wstępie akceptujemy szeroki zakres możliwości, spośród których ostatecznie wybieramy cel. Skuteczne w środowiskach ubogich w trudne do znalezienia zasoby (Polska socjalistyczna)
